Almenum
Buurtschap in Nederland 
| |||
|---|---|---|---|
  | |||
| Situering | |||
| Provincie |  Friesland
| ||
| Gemeente |  Harlingen
| ||
| Coördinaten | 53° 11′ NB, 5° 26′ OL | ||
| Woonplaats (BAG) | Midlum | ||
| |||
Almenum is een buurtschap in de gemeente Harlingen in de Nederlandse provincie Friesland.
Almenum ligt aan het Van Harinxmakanaal, aan de rand van Harlingen en ten westen van Midlum waar zij formeel onder valt.
De buurtschap is vernoemd naar het kerkdorp dat oorspronkelijk deel uitmaakte van de grietenij Barradeel. De stad Harlingen werd door het grondgebied van het dorp omsloten.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
Almenum ontstond op een terp, waarvan de geschiedenis teruggaat tot de 8e eeuw, toen er een kerk werd gebouwd. Er is een Friese sage over de St. Michaëlsdom, waarin wordt gezegd dat een rode wonderdoende banier in de dom zou zijn ingemetseld, de Magnusvaan. Die is genoemd naar Magnus Forteman, een fictieve figuur, die rond het jaar 800 moet hebben geleefd en die na de verovering door de Franken in de 8e eeuw bij de stichting van de dom van Almenum betrokken is geweest.[1]
Tot Almenum behoorden in de middeleeuwen de sloten Bolta, Harlinga, Harns en Gratinga. In de kerk van Almenum werden onder meer begraven de Harlinger drosten Christoffel von Sternsee (1560) en Georg van Espelbach (1575), beide onder monumentale grafplaten.
In 1565 kreeg Harlingen van koning Filips II van Spanje toestemming om uit te breiden en in 1566 lag er een plan om de dorpskern van Almenum binnen de wallen te trekken. Die uitbreinding kwam er pas in 1580. Vanaf dat moment twistten Harlingen en Barradeel tot 1684 over de bijbehorende rechten en verplichtingen, totdat de toenmalige Friese stadhouder, Hendrik Casimir II van Nassau-Dietz, besliste dat de dorpskern van Almenum definitief aan Harlingen toekwam. De oude St. Michaëlsdom werd op de toren na gesloopt en in 1775 vervangen door de nieuwe Grote Kerk.
Nog steeds lag het resterende grondgebied van Almenum om Harlingen heen. Van 1812 tot 1816 was Almenum een zelfstandige gemeente. In 1863 had Harlingen een plan om Almenum helemaal te annexeren, wat niet doorging. Het dorp bleef daarna doorleven als het bewoonde gebied buiten de stad, met de buurtschap Gratingabuurt. In april 1933 stond de wet in het staatsblad die de grenswijziging regelde waardoor een groot deel van Almenum bij Harlingen kwam. Na de Tweede Wereldoorlog ontwikkelde zich ten zuiden van Gratingabuurt de wijk Oosterpark. Gratingabuurt en het Oosterpark werden onderdeel van de stad Harlingen. Daarmee verdween het dorp definitief.
Een buurtje ten noorden van het Van Harinxmakanaal aan de Harlingerstraatweg dat binnen het oude dorpsgebied viel, heeft de naam van het dorp gekregen en daarmee overleeft de benaming. Aan de (noord)westkant van de buurtschap is daarna een industriehaven ontwikkeld die onderdeel is van Harlingen. Het water Ried scheidt de buurtschap en de industriehaven.
Een andere buurtschap die door de uitbreidingen is ontstaan is de Koningsbuurt. Het vormt een buurt van huizen midden in het industriegebied ten noorden van het Oosterpark.
Geboren[bewerken | brontekst bewerken]
- Johan Jorna (1930-2016), beeldhouwer, medailleur
· 
· 
|