Anton van Duinkerken

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Anton van Duinkerken
Anton van Duinkerken ontvangt de Constantijn Huygensprijs. (1960)
Algemene informatie
Volledige naam Wilhelmus Johannes Maria Antonius Asselbergs
Pseudoniem(en) Anton van Duinkerken
Geboren Bergen op Zoom, 2 januari 1903
Geboorteplaats Bergen op Zoom
Overleden Nijmegen, 27 juli 1968
Overlijdensplaats Nijmegen
Land Vlag van Nederland Nederland
Beroep criticus, dichter, essayist, hoogleraar
Werk
Jaren actief 1927-1968
Dbnl-profiel
Portaal  Portaalicoon   Literatuur

Wilhelmus Johannes Maria Antonius (Willem) Asselbergs, beter bekend onder zijn pseudoniem Anton van Duinkerken (Bergen op Zoom, 2 januari 1903Nijmegen, 27 juli 1968) was een Nederlandse dichter, essayist, hoogleraar, redenaar en literatuurhistoricus. In 1960 ontving hij de Constantijn Huygensprijs en zes jaar later de P.C. Hooft-prijs.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Op negenjarige leeftijd ging Asselbergs naar het internaat Huize Ruwenberg te Sint-Michielsgestel, waar frans de voertaal was. Op zijn twaalfde startte hij zijn priesteropleiding op De Ypelaar, een klein-seminarie in het bisdom Breda.[1]

Op het grootseminarie begon hij met schrijven, maar kennelijk beviel dit de rector niet, want hij kreeg een schrijfverbod opgelegd. Schrijven was voor hem echter wezenlijk en dermate belangrijk dat hij in een crisis geraakte. Vlak voor zijn priesterwijding verliet Asselbergs gebroken het seminarie.[2]

In 1929 verhuisde hij van Bergen op Zoom naar Amsterdam. In de jaren dertig en veertig schreef Van Duinkerken (zoals hij zichzelf voortaan noemde) voor het katholieke dagblad De Tijd. Hij werd aanvoerder van de katholieke jongeren die zich verenigd hadden rond het letterkundig tijdschrift De Gemeenschap. Van Duinkerken werd in die tijd ook bekend door zijn pennenstrijd met Menno ter Braak over geloof en rede,[3] alsmede door zijn radicale afwijzing van het nationaalsocialisme ('Ballade van den katholiek').

Evenals Simon Vestdijk en een aantal andere vooraanstaande Nederlanders die door de Duitse bezetter wegens hun invloed als gevaarlijk werden beschouwd, werd hij gegijzeld in het kamp Sint-Michielsgestel. Hij verbleef er in 1942 bijna acht maanden.

Vanaf 1952 tot aan zijn dood was hij hoogleraar Nederlandse Letterkunde aan de Katholieke Universiteit Nijmegen. Daarvoor moest hij zijn lidmaatschap van de Partij van de Arbeid opgeven.[4] Hij manifesteerde zich aan de universiteit ook als bestuurder; in 1964-1965 was hij rector magnificus.

De manier waarop Van Duinkerken zijn laatste ziekbed verdroeg heeft volgens Michel van der Plas ('In de kou') op velen die hem bezochten indruk gemaakt, deels door zijn mildheid en religieus gefundeerd optimisme, deels ook door de afschuwelijke pijn die hij welbewust doorstond, onder andere ten overstaan van Jan Engelman.

Hij was gehuwd met Leonie Judith Anna Arnolds en vader van kunsthistoricus Fons Asselbergs en schilder Gustave Asselbergs. Anton van Duinkerken is een oudoom van schrijfster Hanna Bervoets.

Stijl[bewerken | brontekst bewerken]

Van Duinkerkens poëzie heeft een traditionele vorm, een soms vertellende, soms betogende, altijd inhoudelijk gedachtenrijke zo niet overladen stijl, met daaronder een sterke, warme, soms wat melancholische gevoelstoon. Zijn proza, dikwijls essayistisch van aard, kenmerkt zich door een krachtige retorische stijl, een zekere breedvoerigheid en buitengewone eruditie.

Erkenning[bewerken | brontekst bewerken]

Eredoctoraat[bewerken | brontekst bewerken]

Prijzen[bewerken | brontekst bewerken]

Kus van Marga Klompé bij de uitreiking van de P.C. Hooft-prijs 1966

Vernoemingen[bewerken | brontekst bewerken]

  • In Bergen op Zoom is een basisschool vernoemd naar Anton van Duinkerken.
  • Tot 1977 was in Nijmegen een basisschool naar hem vernoemd.
  • Van 1971 tot 1995 was in Veldhoven een middelbare school naar hem vernoemd. Maar het Anton van Duinkerkencollege voor havo en atheneum fuseerde in 1995 met andere Veldhovense scholen, en ging op het Sondervick College.

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

Standbeeld Anton van Duinkerken in zijn geboorteplaats Bergen op Zoom
  • 1927 - Onder Gods ogen
  • 1928 - Verdediging van carnaval
  • 1928 - De Ravenzwarte
  • 1929 - Hedendaagse ketterijen (heruitgebracht in 1946)
  • 1929 - Roofbouw
  • 1929 - Vertelsel in de hut
  • 1930 - Achter de vuurlijn
  • 1930 - Lyrisch labyrinth
  • 1931 - Het wereldorgel
  • 1932 - Katholiek verzet
  • 1932-1939 - Bloemlezing uit de katholieke poëzie van de vroegste tijden tot heden
  • 1933 - Welaan dan, beminde gelovigen
  • 1935 - De menschen hebben hun gebreken
  • 1936 - Hart van Brabant
  • 1937 - Verscheurde christenheid
  • 1938 - Twee vierkante meter
  • 1941 - Legende van den tijd
  • 1941 - Voorbijgang, met tekening van C.A.B. Bantzinger, in Orpheus-serie nr. 4, uitgever A.A.M. Stols
  • 1941 - Nederlandsche vromen van den nieuwe tijd
  • 1944 - Waaiend pluis
  • 1944 - Drievuldige begroeting
  • 1945 - Het tweede plan
  • 1945 - Undique Carmina Sonant; twaalf vertaalde gedichten
  • 1946 - Ascese der schoonheid
  • 1946 - Tobias met den engel
  • 1947 - Waarom ik zo denk...
  • 1948 - Begrip van Rome
  • 1949 - Antoon Coolen
  • 1951 - Mensen en meningen
  • 1952 - Het tijdperk der vernieuwing van de Noordnederlandse letterkunde
  • 1955 - Over de blijvende waarde van verzetspoëzie
  • 1957 - Beeldenspel van Nederlandse dichters
  • 1958 - Guido Gezelle 1830-1899
  • 1960 - Vlamingen
  • 1962 - Verzamelde geschriften (3 delen)
  • 1964 - Brabantse herinneringen
  • 1966 - Festoenen voor een kerkportaal
  • 1967 - Gorter, Marsman, Ter Braak
  • 1968 - De stijl van Elkerlijk
  • 1968 - Nijmeegse colleges

Over Anton van Duinkerken[bewerken | brontekst bewerken]

  • Overzichtsartikel door Michiel van Kempen, 'Anton van Duinkerken.' In: Kritisch Literatuur Lexicon, afl. 57, mei 1995. (biografie, beschouwing, uitvoerige primaire en secundaire bibliografie)
  • Theo Kroon, Anton van Duinkerken. Zutphen: Terra, (1983)
  • André Roes, 'Een schaduw die verschuift; Leven en werk van de jonge Anton van Duinkerken. Baarn: AMBO, 1984.
  • Michel van der Plas, Daarom, mijnheer, noem ik mij katholiek; Biografie van Anton van Duinkerken (1903-1968). Amsterdam/Tielt: Anthos/Lannoo, 2000.
  • Maria Elisabeth Polman, De keerzijde van het leven; Anton van Duinkerken als literatuurcriticus bij De Tijd (1927-1952). Nijmegen: Valkhof Pers, 2000.
  • Mariëlle Polman (red.), Anton van Duinkerken; een veelomvattend mens. Tilburg: Stichting Zuidelijk Historisch Contact Tilburg, 2003.
  • Jeroen Brouwers, Verguld met deze Cappa. Den Haag: Statenhofpers, 2019.
  • Div. auteurs, Herinneringen aan Anton van Duinkerken. Bergen op Zoom: Boekhandel Van der Kreek, 2003.

Externe links[bewerken | brontekst bewerken]

Commons heeft mediabestanden in de categorie Anton van Duinkerken.