Ariane (raketfamilie)
De Ariane is een reeks draagraketten van de Europese ruimtevaartorganisatie ESA. In het Frans staat Ariane voor Ariadne, de figuur uit de Griekse mythologie. Naar deze Franse naam is de raket genoemd. De Arianeraketten worden gelanceerd vanaf het Centre Spatial Guyanais (CSG) bij Kourou in Frans-Guyana.
Chronologie[bewerken | brontekst bewerken]
De Europaraket was in de jaren 70 van de 20e eeuw de eerste poging van de Europese landen om een eigen lanceervoertuig te bouwen. Hiertoe riep een aantal Europese landen verenigd in de European Launcher Development Organisation (ELDO) het Europa-lanceerderprogramma in het leven maar dit programma kwam niet verder dan het ontwikkelstadium. Frankrijk begon vervolgens met een eigen lanceervoertuigprogramma. Nadat de ELDO in 1975 was opgegaan in de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) werd het project door ESA overgenomen wat resulteerde in de Ariane-raket
De verschillende versies van de Ariane-raketten:
| Versie | Eerste lancering |
|---|---|
| Ariane 1 | 24 december 1979 |
| Ariane 2 | 20 november 1987 (de eerste lancering op 30 mei 1986 mislukte) |
| Ariane 3 | 4 augustus 1984 |
| Ariane 4 | 15 juni 1988 |
| Ariane 5 | 30 oktober 1997 (de eerste lancering op 4 juni 1996 mislukte) |
| Ariane 6 | eerste lancering gepland voor 2023 |
Ariane 1[bewerken | brontekst bewerken]
De Ariane 1 was een drietrapsraket, gemaakt met technologie van militaire raketten en werd op 24 december 1979 met succes gelanceerd.
Zie Ariane 1 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ariane 2 t/m 4[bewerken | brontekst bewerken]
De volgende versies, Ariane 2, 3 en 4 waren vergrote versies van de Ariane 1 waarvan Ariane 4 als meest succesvolle versie. De grootste verschillen zijn de verbeterde versies van de motoren, wat het mogelijk maakt om grotere ladingen te vervoeren. De grootste versies konden twee satellieten lanceren, gemonteerd in de SPELDA-adapter (Structure Porteuse Externe pour Lancements Doubles Ariane).[1]
De latere versies waren vaak uitgevoerd met aanhang-boosters. Deze uitvoeringen werden aangeduid met een achtervoegsel na het generatienummer. Eerst kwam het totale aantal boosters, dan letters die aanduiden of het trappen met vloeibare (L) of vaste (P) brandstof zijn. Bijvoorbeeld: een Ariane 42P was een Ariane 4 met 2 boosters met vaste brandstof. Een Ariane 44LP had 2 vaste, 2 vloeibare boosters, en een 44L had 4 boosters met vloeibare brandstof.
Zie Ariane 2 voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Zie Ariane 3 voor het hoofdartikel over dit onderwerp. Zie Ariane 4 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ariane 5[bewerken | brontekst bewerken]
De huidige Arianeraket, de Ariane 5 benadert het succes van Ariane 4. Ariane 5 was een nagenoeg compleet nieuw ontwerp. De twee vulbare laagste trappen werden vervangen door een enkele, cryogene kerntrap. Dit versimpelde de stapeling van rakettrappen, samen met het gebruik van een enkele raketmotor (de Vulcain). Omdat de centrale rakettrap zijn eigen gewicht niet kan dragen, zijn de twee vastebrandstofboosters aan de zijkanten gehangen. De boosters kunnen na gebruik eventueel worden geborgen voor onderzoek maar kunnen niet worden hergebruikt. De bovenste trap is vulbaar en herstartbaar, aangedreven door een enkele Aestus-motor. Om twee satellieten op de Ariane 5 te plaatsen wordt de SYstème de Lancement Double Ariane (SYLDA)-adapter gebruikt.[2]
Zoals met veel raketten waren de eerste vluchten van sommige Ariane-modellen (gedeeltelijke) mislukkingen maar Ariane 5 werd eind jaren 1990 operationeel. Ariane 4 en 5 behoren tot de betrouwbaarste commerciële raketten ooit gelanceerd. De Ariane 5 ECA werd op 12 februari 2005 gebruikt om de Nederlandse satelliet Sloshsat FLEVO in de ruimte te brengen.[3] Tot en met januari 2006 hebben 169 Ariane-vluchten 290 satellieten gelanceerd, waarvan 271 succesvol in een baan om de aarde zijn geplaatst (223 hoofdladingen en 48 meelifters) met een totaal gewicht van 575.000 kg. Dit slaagpercentage maakt de Ariane verreweg de meest gebruikte commerciële raket: meer dan twee derde van alle commerciële satellieten is gelanceerd met raketten van ESA. Op 26 november 2019 werd voor de 250e keer een Ariane raket gelanceerd.[4]
De krachtigste uitvoeringen van Ariane 5 (de ES en de ECA) vallen in de Heavy Lift-categorie (meer dan 20.000 kg naar een lage baan om de aarde) en zijn geschikt om zware ladingen lanceren. Toen deze debuteerden konden alleen de Spaceshuttle en de Titan IV-B meer massa dan de Ariane 5 in de ruimte brengen en de Proton-M was in capaciteit vergelijkbaar. De Shuttle en de Titan IV vliegen inmiddels niet meer. Anno 2018 zijn de Falcon 9, de Falcon Heavy, de Delta IV Heavy en de Langemars 5 krachtiger. De zwaarste uitvoering van de Atlas V komt qua vrachtcapaciteit in de buurt van de Ariane 5. Op 4 mei 2007 vestigde een Ariane 5-ECA-raket een commercieel laadrecord: twee satellieten met een gezamenlijke massa van 9,4 ton.
Zie Ariane 5 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Ariane 6[bewerken | brontekst bewerken]
Om beter te kunnen concurreren met nieuwe prijsvechters als SpaceX en in de toekomst Blue Origin wordt de Ariane 6 ontwikkeld. Deze moet vooral eenvoudiger zijn en daardoor goedkoper dan zijn voorganger. Er wordt gebruikgemaakt van de gemoderniseerde en simpeler te produceren Vulcain 2.1-motor. De side-boosters zijn uit één behuizingssegment gemaakt. Voor de tweede trap gebruikt men de zeer effectieve Vinci-motor. Verder heeft de zwaarste Ariane 6-configuratie (A64) een iets grotere vrachtcapaciteit dan de Ariane 5. De lichtere A62-configuratie is bedoeld voor iets lichtere vrachten. De Ariane 6 is echter niet herbruikbaar waardoor er zorgen zijn of deze de concurrentie, die wel (deels) herbruikbare raketten heeft of ontwikkelt, aankan. Mede daardoor werkt CNES samen met ArianeGroup aan een kleinere herbruikbare raket die technisch de weg moet plaveien voor een latere herbruikbare raket in de klasse van de Ariane 6.[5]
Zie Ariane 6 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
- Vega (raket) - een Europese, aan de Ariane 5 en 6 verwante serie lichte draagraketten.
- Sojoez
Bronnen, noten en/of referenties
|
