Begraafplaats Sint Barbara (Utrecht)

R.K. Begraafplaats St. Barbara
Graven tussen het groen
Plaats	Utrecht
Ligging	52° 6′ NB, 5° 9′ OL
Gesticht in	1875
Monumentale status	Rijksmonument
Monumentnummer	514393
Denominatie	Rooms-katholiek
Architectuur en landschap
Architect(en)	Alfred Tepe
Detailkaart
Portaal    Mens & maatschappij

Oorlogsgraven

Poolse graven

Graven van de Zusters van Liefde

Zigeunergraven

Kindergraven

Begraafplaats St. Barbara is een rooms-katholieke begraafplaats in Utrecht, gelegen aan de Prinsesselaan 2.

Voorgeschiedenis

Vanaf de Reformatie (omstreeks 1575) was er in de stad Utrecht lange tijd geen nieuwe rooms-katholieke begraafplaats meer geopend. De eerste nieuwe ontstond rond 1818 in de parochie Buiten Wittevrouwen aan de nabijgelegen Biltstraat ter hoogte van de (latere maar inmiddels verdwenen) Onze-Lieve-Vrouw-ten-Hemelopnemingkerk. Vanaf 1861 bleek onder meer dat het gemeentebestuur in eerste instantie geen toestemming wilde verlenen om deze begraafplaats uit te breiden mede vanwege stadsuitbreiding. Tien jaar later werd na diverse onenigheden uiteindelijk grond aangekocht aan de Prinsesselaan voor een nieuwe en grotere rooms-katholieke begraafplaats onder voorwaarde dat de oude begraafplaats op termijn geruimd werd. De oude begraafplaats werd in 1875 gesloten en tussen circa 1892 en 1900 geruimd.

Ontwerp en inwijding

De inwijding van de nieuwe begraafplaats aan de Prinsesselaan vond plaats op 30 april 1875. De begraafplaats kreeg de naam Sint-Barbara, genoemd naar de beschermheilige van de stervenden en beschermster tegen een onvoorziene dood. Het ontwerp voor de begraafplaats is van Alfred Tepe. Er bevinden zich een groot aantal priestergraven en de grafkelders van de aartsbisschoppen van aartsbisdom Utrecht. Op de begraafplaats staat een neogotische kapel, die ook door Tepe werd ontworpen.

Graven

Naast algemene graven, familiegraven, een kinderhof, een urnenhof voor het begraven van asbussen en een strooiveld, heeft de begraafplaats een aantal opvallende plekken.

Oorlogsslachtoffers en monumenten

Bij de ingang van de begraafplaats bevinden zich graven van Nederlandse slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog. Ook staat hier een monument voor de Utrechtse mannen die zijn omgekomen in Nederlands-Indië tussen 1945-1962. In het midden van begraafplaats staat een monument ter nagedachtenis aan allen die er sinds de inwijding in 1875 begraven zijn.

Religieuze graven

In een grafkelder onder de kapel zijn drie Utrechtse aartsbisschoppen bijgezet. Een andere grafkelder onder de kapel is de laatste rustplaats van 21 Zusters van Liefde uit Tilburg. Achter de kapel liggen nog eens 35 zusters van dezelfde congregatie ter begraven. Rond de kapel liggen vijf aartsbisschoppen begraven en meer dan veertig pastoors uit Utrecht en omgeving en ook enkele tientallen leken die in het aartsbisdom Utrecht of landelijk op kerkelijk gebied een rol hebben gespeeld.

Poolse graven

Dicht bij de kapel liggen tachtig Poolse mannen begraven. De meeste van hen hebben in de Tweede Wereldoorlog meegevochten tegen de nazi's.

Zigeunergraven

Aan de westzijde van de begraafplaats liggen enkele uitbundige zigeunergraven.

Graven van bekende personen

• Bernardus Johannes Alfrink (1900-1987), aartsbisschop;
• Huub Bals (1937-1988), festivalorganisator;
• Hildegard Brom-Fischer (1908-2001), textielkunstenaar;
• Jan Eloy Brom (1891-1954), edelsmid en conservator;
• Jan Hendrik Brom (1860-1915), edelsmid;
• Joanna Brom (1898-1980), edelsmid en medailleur;
• Leo Brom (1896-1965), edelsmid en beeldhouwer;
• Dick Bruna (1927-2017), tekenaar/ schrijver;
• Joannes Henricus Gerardus Jansen (1868-1936), aartsbisschop;
• Johannes de Jong (1885-1955), aartsbisschop;
• Sylvia Kristel (1952-2012), actrice;
• Jan ter Laak (1938-2009), priester en oud-secretaris van zowel het IKV als Pax Christi Nederland;
• Johannes Henricus van Maarseveen (1894-1951), politicus;
• Otto Mengelberg (1867-1924), glazenier;
• Jan Noyons (1918-1982), edelsmid;
• Andreas Ignatius Schaepman (1815-1882), aartsbisschop;
• Adrianus Simonis (1931-2020), aartsbisschop;
• Henricus van de Wetering (1850-1929), aartsbisschop;
• Herman Wigbold (1925-1998), journalist;
• Johannes Willebrands (1909-2006), aartsbisschop.

Afbeeldingen

• 

  De kapel

• 

  Mariabeeld in de kapel

• 

  Indië-monument

• 

  Kruis bij de Poolse graven

• 

  Crypte van aartsbisschop Andreas Ignatius Schaepman

• 

  Grafmonument van Hendrik van de Wetering

• 

  Graf in art-nouveau-stijl

• 

  Grafbeeld

• 

  Omgekeerde fakkels als teken van het uitgedoofde leven

• 

  Onderhoudsplaats achter de schermen

Trivia

• Sinds de laatste eeuwwisseling mogen er ook niet-katholieken worden begraven.

Bronnen

• Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, Informatie over rijksmonumentnummer 514393.
• Zeijden, Albert van der, Begraven in gewijde aarde : de katholieke begraafplaats buiten de Wittevrouwenpoort (1818-1875)^{[dode link]}, in: Jaarboek Oud-Utrecht 1994, blz. 113-140, ISSN 0923-7046.

Zie ook

• Lijst van rijksmonumenten op begraafplaats Sint Barbara (Utrecht)
• Arrest St. Barbara/Aartsbisdom Utrecht

Externe link

• Website Rooms-Katholieke Begraafplaats Sint-Barbara

Mediabestanden

Zie de categorie Begraafplaats Sint Barbara, Utrecht van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.