Bertus Aafjes

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Bertus Aafjes
Bertus Aafjes (1965)
Algemene informatie
Volledige naam Lambertus Jacobus Johannes Aafjes
Pseudoniem(en) Jan Oranje
Geboren 12 mei 1914
Geboorteplaats Amsterdam
Overleden 22 april 1993
Overlijdensplaats Swolgen
Land Vlag van Nederland Nederland
Beroep dichter, schrijver
Werk
Jaren actief 1936 – 1992
Genre dichtbundel, reisverhalen
Invloeden Homerus, Plinius de Jongere
Thema's Maria Sibylla Merian
Bekende werken De Karavaan; Rechter Ooka
Uitgeverij A.A.M. Stols, Meulenhoff
Dbnl-profiel
Portaal  Portaalicoon   Literatuur

Lambertus Jacobus Johannes (Bertus) Aafjes (Amsterdam, 12 mei 1914 – Swolgen, 22 april 1993) was een Nederlands schrijver en dichter. Hij publiceerde ook onder het pseudoniem 'Jan Oranje'.

Biografie[bewerken | brontekst bewerken]

Bertus Aafjes begon eerst aan een priesteropleiding (aan het College der Kruisheeren te Uden, aan het Klein Seminarie Heemstede en aan het Philosophicum te Warmond), maakte een voetreis van een jaar naar Rome, studeerde daarna een tijdje archeologie aan de Universiteit van Leuven en aan het Pauselijk Instituut voor Christelijke Archaeologie in Rome, vestigde zich als kasteelheer in Hoensbroek - de staatsmijnen stelden een deel van het kasteel ter beschikking - en wijdde zich daarna aan literair en journalistiek werk. Hij debuteerde in 1940 als dichter met Het gevecht met de muze en schreef in 1942 het prozaïsche Een laars vol rozen. In 1947 maakte hij met een circus een reis naar Egypte. Hij maakte deel uit van de redactie van de literaire tijdschriften Criterium en Ad Interim, was een van de oprichters van het blad Klondyke en verleende zijn medewerking aan talrijke tijdschriften.

In 1946 schreef hij Een voetreis naar Rome, een romantisch-poëtisch reisverslag, waarmee hij nationale bekendheid verwierf. In 1953 verscheen De karavaan, voorlopig zijn laatste dichtbundel, nadat hij zich negatief had uitgelaten over de Vijftigers. Hierna legde hij zich toe op reisbeschrijvingen, voornamelijk van het Middellandse Zeegebied. Onder andere schreef hij Capriccio Italiano, een autobiografisch verslag geschreven tijdens zijn korte archeologische studie in Rome, en Goden en eilanden. Hierin wordt een reis door Griekenland beschreven aan de hand van Homerus' Odyssee, dat hij in 1964 vertaalde.

Bekend zijn ook zijn in Japan spelende Rechter Ooka-romans, waaronder het Boekenweekgeschenk van 1973, Een lampion voor een blinde. Hiermee introduceerde Aafjes de haiku in het Nederlandse taalgebied.

In 1980 verscheen toch nog een dichtbundel van zijn hand Deus sive natura, met erotische poëzie. Deze werd vernietigend gerecenseerd door Gerrit Komrij.[1]

Rel Elsevier[bewerken | brontekst bewerken]

In opdracht van het Elseviers Weekblad zou Aafjes in de zomer van 1953 zes artikelen aan de Vijftigers wijden, drie tegen en drie vóór deze groep experimentele dichters. Zover kwam het echter niet. Elsevier stopte de reeks nadat de eerste drie kritische artikelen een storm van protest hadden losgemaakt. Aafjes koos dan ook voor een ongekend harde toon, en zijn zin: "Lees ik Luceberts poëzie, dan heb ik het gevoel dat de SS de poëzie is binnengemarcheerd", werd berucht. Veel lezers van het rechtse blad steunden Aafjes in zijn kritiek op de Vijftigers, maar vrijwel al zijn collega's en bekenden uit de literaire wereld vielen over hem heen. De Elsevier-artikelen leidden ertoe dat Aafjes alleen kwam te staan in de literatuur en luidden ook het einde van zijn eigen dichterschap in.

Naast de uitgave in Elsevier werden in 1953 de drie essays ook verspreid in de oktober uitgave (nr. 86) van het gratis tijdschrift Het model voor den uitgever.

Later in zijn leven zou Aafjes toegeven dat hij zich enorm vergist had en dat zijn afkeer van de Vijftigers al kort na het verschijnen van de gewraakte artikelen was omgeslagen in bewondering. In een brief uit 1983 bood Aafjes zelfs zijn excuses aan Lucebert aan, een van de dichters die hij in 1953 hard had aangevallen. "Achteraf is deze aanval voor mij volkomen onbegrijpelijk. De goden hebben mij toen kennelijk met blindheid geslagen," schreef hij. En over de persoonlijke consequenties van de artikelen: "Ik heb overigens, door deze onbegrijpelijke escalade, mijzelf duizendmaal meer geschaad dan degenen die ik aanviel. Ik verloor vele vrienden in de literatuur en was niet meer in de gelegenheid er nieuwe te maken."

Lucebert reageerde dat hij nooit wrok had gekoesterd tegen Aafjes en dat het jammer was dat ze elkaar nooit ontmoet hadden. Dan had de "roestige nutteloze strijdbijl" meteen begraven kunnen worden. "Dat helaas in zgn. literaire kringen pietluttigheid nauw grenst aan barbaarsheid heb ik uw brief begrepen en wel door een onthutsend feit; dat 'vrienden in de literatuur' u gingen mijden om wat ik allengs zag als een ondichterlijke faux pas, of noemen we het verblinding, van een begenadigd dichter."[2] Toch zat Bertus Aafjes er met zijn Lees ik.... niet zo heel ver naast: Lucebert sympathiseerde in zijn jeugd met de nazi's en hun antisemitisme, ook collaboreerde Lucebert met de Duitse bezetter door op vrijwillige basis te gaan werken in de Duitse wapenindustrie.[3][4]

Prijzen[bewerken | brontekst bewerken]

Bibliografie[bewerken | brontekst bewerken]

  • 1936 - Het Italiaanse Maria-lied, in: De Gemeenschap
  • 1940 - Het gevecht met de muze[5]
  • 1941 - Amoureus liedje in de morgenstond, met tekening van Doeve, Orpheus-serie nr. 1
  • 1941 - Het zanduur van de dood, in: Helicon[6]
  • 1942 - Een laars vol rozen, reisverslag[7]
  • 1943 - Gerrit Achterberg, de dichter van de sarcofaag. Aantekeningen bij zijn poëzie
  • 1943 - Peter-Kersen-eter[8]
  • 1943 - De ark[9]
  • 1944 - Muurbloem, Molenpers, Leiden, (De Jong 587)[10]
  • 1944 - Per slot van rekening[11]
  • 1944 - Omne animal[12]
  • 1944 - Elf sonnetten op Friesland[13]
  • 1944 - Verzen en vrouwen
  • 1944 - De laatste brief[14]
  • 1944 - Kleine catechismus der poëzie
  • 1944 - Bid, kindje, bid!
  • 1945 - Boeren: Open brief van het land[15]
  • 1945 - Lafaard of geus?
  • 1945 - Dichters van later tijd[16]
  • 1945 - In het Atrium der Vestalinnen, fragmenten[17]
  • 1945 - In het Atrium der Vestalinnen en andere fragmenten[18]
  • 1946 - Bevrijdingsdag
  • 1946 - Een voetreis naar Rome ISBN 9789029002080[19]
  • 1946 - Maria Sibylla Merian, gedicht
  • 1946 - De zeemeerminnen
  • 1947 - Gedichten, Eerste sonnetten[20]
  • 1947 - Douderideine
  • 1947 - Het Warenhuis Wankelt, onder pseudoniem Sick Sack, uitgave: De woedende Wesp = De Bezige Bij, oplage 1000 exx, illustraties: Cees Bantzinger.[21]
  • 1948 - De vogelvis
  • 1948 - Het koningsgraf. Honderd en een sonnetten
  • 1948 - De driekoningen[22]
  • 1948 - Laat nu al wat Neerland heet
  • 1948 - Circus
  • 1948 - Egyptische brieven
  • 1948 - Vrolijke Vaderlandse Geschiedenis met Piet Worm, 42-delig getekende verhaalreeks in De Volkskrant
  • 1949 - In den beginne[23]
  • 1949 - De lyrische schoolmeester, gedicht
  • 1949 - Het kinderkerstboek
  • 1949 - De reis van Sinte Brandaan, herdicht door Bertus Aafjes[24]
  • 1950 - Arenlezer achter de maaiers. Kronieken over kleine maar vergeten bijzonderheden in het Oude en het Nieuwe Testament
  • 1952 - Vorstin onder de landschappen. Een reis door het Heilige Land, In 1950 in De Volkskrant als reisbeschrijvingen verschenen.
  • 1952 - Maak de dag tot een feest
  • 1953 - De karavaan
  • 1953 - Drie essays over experimentele poëzie, nr 86, in de Corvey-reeks Het model voor den uitgever
  • 1954 - Morgen bloeien de abrikozen, roman
  • 1955 - De blinde harpenaar. De liefde, het leven, het geloof en de dood in de poëzie der oude Egyptenaren
  • 1956 - Logboek voor 'Dolle Dinsdag'
  • 1957 - Capriccio Italiano. Een reisboek over Italië
  • 1958 - De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel I. Van de Batavieren tot de Gouden Eeuw
  • 1958 - De vrolijke vaderlandse geschiedenis. Deel II. Van de Gouden Eeuw tot nu
  • 1959 - Het Troje van het Carboon
  • 1959 - Goden en eilanden, een reisboek over Griekenland
  • 1959 - De wereld is een wonder, reisverslag
  • 1960 - Het Hemelsblauw
  • 1960 - Dag van gramschap in Pompeji
  • 1960 - In de schone Helena, reisverslag
  • 1961 - Levende poppen
  • 1961 - De dikke en de dunne
  • 1961 - Anneke's avontuur
  • 1961 - De verborgen schat
  • 1961 - Muziek op het kasteel
  • 1961 - Tante Ibeltje
  • 1961 - De schippersjongen
  • 1961 - Stuurman Roel
  • 1961 - De lachende krokodil
  • 1961 - De geheimzinnige diamant
  • 1962 - De Italiaanse postkoets, verhalenbundel
  • 1962 - Odysseus in Italië, reisverslag
  • 1963 - De fazant op de klokkentoren
  • 1963 - Omnibus, prozafragmenten
  • 1963 - Kleine Isar, de vierde koning, stripverhaal
  • 1965 - Het gevecht met de Muze, verhalenbundel
  • 1965 - Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
  • 1965 - Max en Maurits, De vrome Helena, De wijsheid in de kan, Wilhelm Busch, voor Nederland opnieuw bewerkt door Bertus Aafjes, uitgave: A.W. Bruna Uitgevers, Zwarte Beertjes nr 780
  • 1967 - Per en Petra en het geheim van de bouwkunst
  • 1967 - Maria Sibylla Merian en andere gedichten
  • 1967 - Drie van Bertus Aafjes, gedichten
  • 1968 - De denker in het riet
  • 1968 - Die te Amsterdam vaak zei: Jeruzalem
  • 1969 - Een ladder tegen een wolk
  • 1969 - De rechter onder de magnolia
  • 1969 - Kito en Poelika
  • 1969 - Kito vindt Poelika
  • 1971 - De koelte van een pauwenveer
  • 1971 - Mijn ogen staan scheef. Zwerftochten door het land van de Mikado
  • 1973 - Een lampion voor een blinde of De zaak van de Hollandse heelmeesters (Boekenweekgeschenk)
  • 1973 - De vertrapte pioenroos
  • 1974 - De laatste faun
  • 1976 - Limburg, dierbaar oord
  • 1976 - In de Nederlanden zingt de tijd
  • 1979 - Het rozewonder
  • 1979 - Mei, mengelwerk
  • 1979 - Deus sive Natura
  • 1980 - Rijmpjes en versjes uit de vrolijke doos
  • 1980 - Tussen Schriftgeleerden en piramiden
  • 1981 - Drie gedichten over Amsterdam
  • 1982 - Rechter Ooka-mysteries
  • 1983 - Homeros' Odyssee en Dooltocht van een Griekse held, reisverslag
  • 1984 - Zeventig aforismen
  • 1984 - De wereld is een wonder, reisverhalen uit twaalf landen
  • 1985 - De val van Icarus
  • 1986 - De mysterieuze rechter Ooka. Japanse speurdersverhalen
  • 1987 - De sneeuw van weleer, jeugdherinneringen, autobiografie
  • 1987 - Het hemd van een gelukkig mens. Sprookjes uit een verre wereld, jeugdboek
  • 1990 - Verzamelde gedichten 1939-1988
  • 1990 - De sprookjesverkoper. Sprookjes van heinde en verre
  • 1991 - Griekse kusten, reisverhalen
  • 1992 - De eeuwige stad. Rome in verhalen en herinneringen
  • 1992 - De zee, gedichten
  • 1992 - De parels

Noten[bewerken | brontekst bewerken]

  1. ↑ Gerrit Komrij, Schrijven met de wijwaterkwast, Bertus Aafjes als pornograaf, Dit helse moeras, 1983, p. 64, ook opgenomen in: De Nederlandse literatuur in 100 en enige polemieken, 2010, ISBN 9789044614893, p. 598
  2. ↑ Peter Hofman, 'De Nieuwe Naamgever' in: De Parelduiker 5, 2010, pp 27-28.
  3. ↑ [1], Telegraaf, 8 feb 2018
  4. ↑ [2] HLN, 8 feb 2018
  5. ↑ Het gevecht met de muze op DBNL
  6. ↑ Het zanduur van de dood op DBNL
  7. ↑ Een laars vol rozen op Delpher
  8. ↑ Peter-Kersen-eter op Delpher
  9. ↑ De Ark op Delpher
  10. ↑ De Muurbloem op delpher
  11. ↑ Per slot van rekening op Delpher
  12. ↑ Omne animal op Delpher
  13. ↑ Elf sonnetten op Friesland op Delpher
  14. ↑ De laatste brief op Delpher
  15. ↑ Boeren: Open brief van het land op Delpher
  16. ↑ Dichters van later tijd op Delpher
  17. ↑ In het Atrium der Vestalinnen, fragmenten op Delpher
  18. ↑ In het Atrium der Vestalinnen en andere fragmenten op Delpher
  19. ↑ Een voetreis naar Rome op Delpher
  20. ↑ Gedichten op Delpher
  21. ↑ Het Warenhuis Wankelt op delpher
  22. ↑ De driekoningen op Delpher
  23. ↑ In den beginne Op Delpher
  24. ↑ De reis van Sinte Brandaan op Delpher

Bronnen[bewerken | brontekst bewerken]

  • Wie is dat? naamlijst van bekende personen op elk gebied in het Koninkrijk der Nederlanden (5e uitg.) ('s-Gravenhage : Martinus Nijhoff, 1948)

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • Rob Molin, In de schaduw van de hemel, Biografie van Bertus Aafjes, Aspekt, Soesterberg, 2014.

Externe link[bewerken | brontekst bewerken]

Op andere Wikimedia-projecten

Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Bertus_Aafjes&oldid=67378935"