Causerieën (Multatuli)

De Causerieën van Multatuli bestaan uit een verzameling teksten, die hij in het jaar 1869 in de maanden april tot december schreef. Ze waren bedoeld voor publicatie in het nieuws- en advertentieblad De Locomotief in Semarang in voormalig Nederlands-Indië.

Op 24 mei 1869, een maandag, kondigde de redactie de reeks bijdragen aan. De krant zou de jaren daarop ook op dinsdagen en zaterdagen verschijnen, en op die dagen waren de praatjes van Multatuli bedoeld. De dag daarop, dinsdag 25 mei 1869, verscheen de eerste aflevering. In totaal zouden er een 30 tal afleveringen in de krant verschijnen, de laatste op 15 februari 1870.

Er zijn diverse problemen met deze teksten:

Ondanks dat deze courant bekendstond als zeer vooruitstrevend, hield de redactie zich het recht voor om de teksten te redigeren.
De volgorde van de kranten-publicaties komt niet overeen met die zoals Multatuli het had bedoeld.
Er ontbreken grote en kleine stukken, al dan niet omdat de redactie het met de strekking van die teksten niet eens was.

Van de Causerieën worden de volgende bronnen op de afdeling Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam bewaard:

handschriften van Multatuli
kranten-publicaties

Niet van alle teksten zijn handschriften bewaard gebleven. Ze bevatten een voor- of tussenstadium van de tekst. Van de kopij in netschrift, die naar Semarang werd gestuurd, is niets bewaard gebleven of teruggevonden.

Bij de aan Multatuli toegestuurde knipsels, zijn in de marges af en toe aantekeningen en aanvullingen/tekst-varianten door Multatuli en Mimi te vinden.

Behalve de compilatie die Garmt Stuiveling van de teksten maakte voor deel IV van de Volledige Werken van Multatuli, is de tekst verder nooit uitgegeven.

Multatuli stond erop, dat in plaats van de ij-met-puntjes, de griekse y-zonder-puntjes werd gebruikt bij de gedrukte teksten van hem.

Opvallend is wel, dat Dekker in zijn manuscripten nergens een griekse-y gebruikt, maar altijd wel de ij. Waarop hij zo op afgaf. Dat geldt trouwens ook voor de lange-s, hetgeen het voor "twintigste-eeuwers" soms wat lastig maakt woorden de tekst te ontcijferen. Voor wat de publicaties in de Loconotief betreft valt op, dat daar heel vaak de ij in de afleveringen te vinden is. Die teksten moesten met de hand gezet worden, en in een letterkast is slechts een klein vakje gereserveerd door de griekse-y. En dan kon het gebeuren. dat die letter y op was.

lijst met publicatie-data in De Locomotief[bewerken | brontekst bewerken]

Op de site van de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag zijn op de afdeling "kranten" een zestal gedigitaliseerde afleveringen van De Locomotief in te zien. Op dit moment wordt er gewerkt om zo snel mogelijk alle materiaal online beschikbaar te maken.

Causerie	publicatie-data in "De Locomotief"	link krantensite KB den Haag
introductie redactie	24-05-1869	24-05-1869
I	25-05, 29-05-1869	25-05-1869 29-05-1869
II	6-07, 10-07-1869	06-07-1869
III	10-07, 13-07, 15-07, 20-07-1869	10-07-1869 13-07-1869 15-07-1869 20-07-1869
IV	20-07, 24-07, 27-07-1869	20-07-1869 24-07-1869 27-07-1869
V	29-07, 03-08-1869	29-07-1869
VI	10-08, 12-08, 17-08-1869	10-08-1869 12-08-1869 17-08-1869
VII	niet in De Locomotief
VIII	niet in De Locomotief
IX	21-09, 23-09, 28-09-1869	21-09-1869 23-09-1869 28-09-1869
X	05-10, 16-10, 19-10-1869	05-10-1869 16-10-1869 19-10-1869
XI	19-10, 21-10, 02-11-1869	19-10-1869 21-10-1869 02-11-1869
XII	24-12-1869:	24-12-1869
XIII	niet in De Locomotief
XIV	05-12-1869 (deels niet in locomotief)	05-12-1869
XV	niet in De Locomotief
XVI	04-11-1869
XVI	22-12-1869	22-12-1869
XVII	31-01, 02-02, 04-02-1870	31-01-1869 02-02-1870 04-02-1870
XVIII	15-02-1870

Universiteits Bibliotheek Amsterdam[bewerken | brontekst bewerken]

Op de afdeling "Bijzondere Collecties" op de Turfmarkt te Amsterdam worden de originelen bewaard. Van alles zijn microfiches gemaakt, en die zijn op aanvraag te bekijken. Onderstaande tabel geeft de signaturen, waaronder dit materiaal is geregistreerd.

oud plaatsnummer	huidige signatuur	datum	titel / beschrijving	Volledige werken
Multatuli 753	XLV A 3	1869	Causerieën	IV
Multatuli 711	XLV B 725	24 mei 1869	Redactioneel artikel in De Locomotief te Semarang	XIII, 500
Multatuli 711	XLV B 726	25 mei 1869	Causerieën I in De Locomotief	IV, 103
Multatuli 745	XLV D 410	mei 1869	Causerieën I in De Locomotief (reproductie)	IV, 103
Multatuli 746	XLV D 411	juli 1869	Causerieën II in De Locomotief (reproductie)	IV, 113
Multatuli 747	XLV D 412	juli 1869	Causerieën III in De Locomotief (reproductie)	IV, 123
Multatuli 748	XLV D 414	juli 1869	Causerieën IV in De Locomotief (reproductie)	IV, 137
Multatuli 749	XLV D 415	29 juli 1869	Causerieën V (1) in De Locomotief (reproductie)	IV, 148
Multatuli 750	XLV D 417	augustus 1869	Causerieën VI in De Locomotief (reproductie)	IV, 157
Multatuli 751	XLV D 419	september 1869	Causerieën IX in De Locomotief (reproductie)	IV, 190
Multatuli 756	XLV B 730	23 september 1869	Causerieën IX (2) in De Locomotief	IV, 190
Multatuli 756	XLV B 731	5, 16, 19 oktober 1869	Causerieën X in De Locomotief	IV, 202
Multatuli 756	XLV B 736	19, 21 oktober, 2 november 1869	Causerieën XI in De Locomotief	IV, 214
Multatuli 756	XLV B 745	5 december 1869	Causerieën XIV in De Locomotief	IV, 247
Multatuli 756	XLV B 749	22 december 1869	Causerieën XVI in De Locomotief	IV, 269
Multatuli 756	XLV B 750	24 december 1869	Causerieën XII in De Locomotief	IV, 225
Multatuli 754	XLV D 436	31 januari 1870	Causerie XVII in De Locomotief	IV, 276
Multatuli 754	XLV D 437	2 februari 1870	Causerie XVII (2) in De Locomotief	IV, 276
Multatuli 754	XLV D 438	4 februari 1870	Causerie XVII (3) in De Locomotief	IV, 276
Multatuli 755	XLV D 439	15 februari 1870	Causerie XVIII in De Locomotief	IV, 297
Multatuli 796	XLV D 462	24 oktober 1870	Bijdrage van Douwes Dekker in De Locomotief	XIV, 206

links naar DBNL-site[bewerken | brontekst bewerken]

Literatuur:

Gerard Termorshuizen: "Journalisten en heethoofden, Een geschiedenis van de Indisch-Nederlandse dagbladpers, 1744-1905", Nijgh & Van Ditmar, Amsterdam, KITLV Uitgeverij, Leiden, ISBN Nijgh & van Ditmar 90 3887426x, ISBN KITLV 90 6718186 2, blz. 363-432