Cautaerts

Familie Cautaerts
Wapenspreuk	Atis et Sapientia
Stamvader	Englebert I d'Enghien de Coutereau
Familiehoofd	M. Cautaerts
Etniciteit	Belgisch / Frans
Hoofdtak	d'Enghien de Coutereau
Zijtakken	Cautaerts, Frénais de Coutard, Cautaerts de Steenbrugghe, de Coutard, Cautaert, Cautaers, d'Enghien de Cautarts

De familie de Couterau - de Coutard - Cautaerts - Frénais de Coutard - Cautaerts de Steenbrugghe - Cautaert - de Cautaerts du Four, is een oud-Waals adellijk geslacht van Franse oorsprong, afstammend van Jakemin (Jean) Ridder d'Enghien de Couttereau. Alle familieleden zijn rechtstreekse afstammelingen van de Heren van Edingen alsook van de Heren van Wedergraete (omgeving Ninove). De familie behoort tot de Franse adel en voert in Frankrijk nog altijd de titel van graaf, overdraagbaar op de eerstgeboren zoon. De andere leden uit het huis dragen de titel Baron of Barones. Door huwelijken werd de familie de toestemming gegeven om de familienaam uit te breiden tot de Frénais de Coutard. Ook behoord ze tot de Duitse adel, waar ze sinds 2010 de titel van Graaf von Wilhelmsburg, bij Hamburg voert.

In Vlaanderen verloor ze stilaan haar Franse karakter, dit was vooral door de vele oorlogen. Ten tijde van Filips II van Spanje, steunde de familie getrouw de koning. Maar dit was tegen de wil van de Vlamingen en Brabanders. Als de familie hier een deftig onderkomen wilde hebben en als heren werden aanzien moesten ze de taal van het volk spreken alsook hun naam veranderen en vernederlandsen. Anders konden ze terug naar Frankrijk keren. Maar de liefde en het geloof besliste dat de familie al haar waarden en privileges achter moest laten en haar familienaam veranderde. Dit werd door de koning niet in dank afgenomen en hij besliste om de adeldom op te heffen voor de familieleden in het toenmalige graafschap Vlaanderen.

Door oorlogen en politieke situaties werd de naam de Coutereau vernederlandst naar Cautarts. De familie is bouwheer van verschillende kastelen in de buurt van Edingen, alsook het Kasteel van Westmalle, dat tot lange tijd in handen van de familie was en in 1695 verkocht werd.

Betekenis[bewerken | brontekst bewerken]

De familienaam Cautaerts is in de eerste plaats een plaatsnaam, in tegenstelling tot wat sommige woordenboeken beweren. De familienaam is afkomstig van het dorpje Cauterets, in Zuid-Frankrijk. Cauterets is gelegen in de Pyreneeën tussen Lourdes en de grens met Spanje (tussen Pamplona en Andorra). In Cauterets ligt ook het ontstaan van de familie. De familienaam is doorheen de geschiedenis altijd Frans getint geweest. Zo ook in de 11e en 12e eeuw, tijdens de Spaanse Inquisitie en tijdens de trek naar de Lage landen. Pas nadien kreeg de familienaam een Nederlands karakter. Volgens verschillende woordenboeken zouden er nog enkele betekenissen bestaan voor de familienaam. Cautaerts lijkt een echte Nederlandse familienaam. In werkelijkheid bestaat deze Nederlandse nog niet zo lang. Het is een Franse naam, afkomstig van het Franse Coutard. Coutard of Coutereau is een afleiding van "cotte", wat herenrok of wapenrok betekent. Een tweede betekenis van deze familienaam is het Middelnederlands "cauter" of "kouter". Dit is afkomstig uit het Latijn "cultura", wat akker of bebouwd land betekent.

Oorsprong[bewerken | brontekst bewerken]

De oorsprong van de familie gaat terug tot Karel de Grote. Alle afstammelingen zowel in Frankrijk en ook het huidige België zijn hiervan rechtstreekse afstammelingen. In 1338 in een oorkonde ridder Jakemin (Jean) Coutard vermeld. In de oorkonde staat achter de naam van ridder Jean Coutard de stad Nijvel vermeld. Waarschijnlijk zou in deze Waalse stad Nijvel (Nivelles) het ontstaan liggen van deze familie.

Wapenschild[bewerken | brontekst bewerken]

De familie d'Enghien de Coutereau had al een familiewapen, dat dateert uit de periode (1337-1453). Ook werd toen de Huisorde de Coutereau ingericht. De familie gaf deze erkenning aan mensen die ten diensten stonden van de familie. Alle familieleden dragen tot op de dag van vandaag het Grootlint met het medaillon van de huisorde. De Grootmeester van de huisorde is het hoofd van de familie. Het lint bestaat uit twee kleuren (rood en wit), verwijzend naar de kleuren van het familiewapen. De medaille kan in samenspraak door de familieraad toegekend worden aan personen die een bijzondere dienst verleend hebben aan de familie.

Sinds de 19e eeuw is de familie Cautaerts terug in het bezit van een familiewapen. De kleuren van het familiewapen zijn keel (rood, wat staat voor moed en opoffering) en zilver (metaal, wat staat voor trouw). De wapenspreuk "Atis et Sapientia", betekent: "Eerbied en Wijsheid".

Op 1 november 2021 werd in de Sint-Appoloniakerk te Ledeberg (Roosdaal) de vlag met het familiewapen gewijd door de pastoor van Roosdaal. Dit gebeurde met de goedkeuring en zegen van Aartsbisschop Jozef De Kesel, aartsbisschop van het Aartsbisdom Mechelen-Brussel en Kardinaal van België.

Verspreiding van de familienaam[bewerken | brontekst bewerken]

Het is geen familienaam die veel voorkomt in België. In 1998 droegen maar 211 personen in België de familienaam. Opvallend is wel dat er 2 grote gebieden in België zijn waar de naam voorkomt. De meeste leden wonen in het Pajottenland (omgeving Roosdaal) - Denderstreek (Aalst-Ninove) een ander gebied waar de familienaam veel voorkomt, is door huwelijk is het Duitstalig gebied in België (Eupen - Sankt Vith). Alle personen stammend uit deze familie hebben dezelfde voorvader.

Stamboom[bewerken | brontekst bewerken]

Handtekening François Joseph Cautaerts

Ansiaul d'Enghien de Coutereau ca. 1030, ridder, Heer van Edingen Lijst van heren van Edingen
- Englebert I d'Enghien de Coutereau 1065, ridder, Heer van Edingen
  - Englebert II d'Enghien de Coutereau 1090, ridder, Heer van Edingen
    - Hugues d'Enghien de Coutereau 1120-1190, ridder, Heer van Edingen
      - Englebert III d'Enghien de Coutereau 1140-1205 , ridder, Heer van Edingen x Elisabeth De Trazegnies
        Siger I d'Enghien de Coutereau ca. 1185-1253, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier I d'Enghien de Coutereau ca. 1210-1271, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier II d'Enghien de Coutereau 1267-1309, ridder, Heer van Edingen
        Gauthier III d'Enghien de Coutereau 1302-1345
        Jean (Jakemijn) d'Enghien de Coutereau †1380
        Engelbertus d'Enghien de Coutereau ca. 1360-1415
        Jean d'Enghien de Coutereau ca. 1400-1478
        Louis d'Enghien de Coutereau ca. 1432-1503
        Pierre d'Enghien de Cautereau ca. 1469-1540
        Jean d'Enghien de Cautaert ca. 1495-1554
        Philippe Cautaert, geboren 1524- 1577
        Henri Cautaert. Hij trouwde met Cathelijne Meganckx (buitenpoorters van de stad Geraardsbergen)
        Josse I Cautaert, geboren rond 1595 - 1673. Hij trouwde met Cathérine van Bonte de Cortenbergh (dochter uit het geslacht van de Heren van Kortenberg)
        
        Philip Cautaerts de Steenbrugghe
        Adrien Cautaert 1626 - 1662. Hij trouwde met Petronille Cardoen, grootgrondbezitters te Meerbeke
        Henri Cautaert 1664 - 1725. Hij trouwde met Marie de Leytens d'Idderghem, schepen en burgemeester

François Joseph Cautaerts 1853 - 1935. Chef de famille tot 1935, Commandeur in de Kroonorde. Eigenaar van het Nevelsborrebos te Pamel en het domein Nevelsborre. Huwde met Marie-Cathérine de Houtem Baronie Houtem (via voorouders is deze familie verwant met de families De Beughem de Houthem, Van Cauwelaert, Ruffo di Calabria, en De Bethune)
- Josephus Desiderius Cautaerts (Pamel 1888 - Anderlecht 1962). Werd na de dood van zijn vader chef de famille van 1935 tot 1962. Hij huwde te Pamel met Clémentine Bornauw (geboren te Hekelgem), laatste Kerkbaljuw "suisse" in de Sint-Gaugericuskerk. Overleed in 1962 te Anderlecht, werd bijgezet te Roosdaal in de grafkelder van de familie. Werd benoemd tot Grootlint in de Orde van Leopold II.
  - Hyppoliet Cautaerts (Pamel 1923 - Roosdaal 1998), voormalig chef de famille sinds 1984, Zijn broer Frans droeg deze functie aan hem over na de dood van zijn echtgenote in 1984 x Julie Hélène Verpaelst (Meerbeke1920 - Asse 2006)
    - Etienne Albert Cautaerts (1951-2009), (chef de famille van 1998 tot 2009) x Yvette Alice Geldhof
    - Marc Cautaerts (huidige chef de famille, sinds 2009) x Christina Marcellina Renders (verwantschap via haar moeder Josephine Hermine Van den Bosch, met de families Van den Bosch, De Liedekerke,François du Four)
      - Koenraad Hyppoliet Marie Désiré Joseph Cautaerts, is na zijn vader de opvolger als chef de famille. Koenraad is Kerkbaljuw "suisse" te Aarschot. Hij volgde zijn overgrootvader op als suisse.
- Pierre Jean Cautaerts (Pamel 18 augustus 1901), geestelijke onder de naam Baudewijn Victor, Broeders van de Christelijke Scholen. Was op 15 april 1921 in het klooster te Baarle-Hertog. Heeft zijn driejaarlijkse gelofte afgelegd te Gent op 12 augustus 1923. Eeuwige professie op 17 april 1926. Was op 15 augustus 1923 Brancardier te Leopoldsburg. Vanaf 1 april 1929 Prefect in het Sint-Thomasinstituut te Brussel.

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

Charlotte Robertine Coutard, dochter van Gui Pierre Coutard (Ridder in de orde van Saint-Louis), trouwde op 30 oktober 1800 met Pierre Charles Graaf de Moreton de Chabrillan (1771-1817). Zij kregen twee zonen Charles, graaf de Charbillan (1796-1883) en Adelbert Joseph (1801-1801). Hun oudste zoon trouwde met Honorine de la Tour du Pin la Charce, dochter van René, markies de la Tour du Pin la Charce en van Honorine Grimaldi (prinses van Monaco). Uit het huwelijk van Charles en Honorine Grimaldi werden twee zonen geboren: Hyppoliet Camille (1828-1900), trouwde later met Anne Françoise de Cröy en Louis Robert werd ridder in het legioen van eer (1832-1892).
In Frankrijk is de familienaam Coutard meer verspreid, vooral rondom Parijs.
Henri Cautaerts werd gewond door een kogel in de linkerschouder op 23 september 1830. Hij vocht mee tijdens de Belgische revolutie van 1830. Het incident vond plaats op het Koningsplein te Brussel. Later kreeg hij de medaille van het vuurkruis uit handen van koning Leopold I.

Bekende personen met de familienaam Cautaerts, Coutard[bewerken | brontekst bewerken]

Josephus Desiderius Cautaerts, de laatste Kerkbaljuw "suisse" van Pamel (deelgemeente van Roosdaal)
François Cautaerts, Belgisch schilder
Louis François Coutard, Graaf, Luitenant-Generaal in het leger
Petrus Josephus Cautaerts, gemeenteraadslid te Pamel, voorzitter V.O.S en voorzitter van de Pamelse oud-strijders
Koenraad Hyppoliet Marie Désiré Joseph Cautaerts, Kerkbaljuw "suisse" in de Onze-Lieve-Vrouwekerk (Aarschot)^[1]^[2]

Bronnen, noten en/of referenties

↑ VRT NWS, Kerkbaljuw terug bij zondagsmis in Aarschot: "Vroeger zetten we mensen buiten, nu eerder ceremonieel". vrtnws.be (30 januari 2022). Gearchiveerd op 1 februari 2022. Geraadpleegd op 1 februari 2022.
↑ Onze-Lieve-Vrouwekerk van Aarschot heeft opnieuw een 'suisse': "Vroeger zette hij mensen buiten als ze praatten, nu is het eerder ceremonieel". ROB-tv - Regionale Omroep Brabant. Gearchiveerd op 1 februari 2022. Geraadpleegd op 1 februari 2022.

[1] VRT NWS, Kerkbaljuw terug bij zondagsmis in Aarschot: "Vroeger zetten we mensen buiten, nu eerder ceremonieel". vrtnws.be (30 januari 2022). Gearchiveerd op 1 februari 2022. Geraadpleegd op 1 februari 2022.

[2] Onze-Lieve-Vrouwekerk van Aarschot heeft opnieuw een 'suisse': "Vroeger zette hij mensen buiten als ze praatten, nu is het eerder ceremonieel". ROB-tv - Regionale Omroep Brabant. Gearchiveerd op 1 februari 2022. Geraadpleegd op 1 februari 2022.

[1]

[2]