Cephalanthus

Cephalanthus
	Cephalanthus occidentalis (1802)
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Spermatopsida (Zaadplanten)
Clade:	Bedektzadigen
Clade:	'nieuwe' Tweezaadlobbigen
Clade:	Lamiiden
Orde:	Gentianales
Familie:	Rubiaceae (Sterbladigenfamilie)
	Geslacht
	Cephalanthus; L. (1753)
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Cephalanthus op Wikispecies
Portaal	Biologie

Cephalanthus (kogelbloem) is een geslacht uit de sterbladigenfamilie (Rubiaceae) met een zestal soorten uit de gematigde klimaatzone van Amerika en tropische gebieden in Zuidelijk Afrika, Zuidoost-Azië en Amerika.

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

De soorten uit het geslacht Cephalanthus zijn struiken of kleine bomen (5–15m). De enkelvoudige bladeren zijn gerangschikt in tegenoverstaande paren of kransen van drie. De bloemen vormen een dichte bolvormige bloeiwijze.

Naam[bewerken | brontekst bewerken]

De naam Cephalanthus is samengesteld uit de Oudgriekse woorden κέφαλη (kephalē), hoofd, en ἄνθος (anthos), bloem,^[1] en heeft betrekking op de bolvormige bloemhoofdjes. Het geslacht wordt in het Nederlands aangeduid met de naam 'kogelbloem', en in Amerika als 'buttonbush' (letterlijk: kno(o)pstruik).

Taxonomie[bewerken | brontekst bewerken]

Carl Linnaeus publiceerde de geslachtsnaam Cephalanthus, met de soorten Cephalanthus occidentalis en Cephalanthus orientalis, in 1753 in zijn Species plantarum;^[2] de kenmerken van het geslacht verschenen in 1754 in Genera plantarum.^[3] In Species plantarum verwees hij naar zijn eigen Flora zeylanica (1747) en naar eerdere publicaties door Jan Frederik Gronovius (Flora virginica, 1739)^[4] en Adriaan van Royen (Florae leydensis prodromus, 1740),^[5] maar die beide auteurs verwezen voor de naam Cephalanthus op hun beurt naar Genera plantarum (1737)^[6] en Hortus Cliffortianus (1738),^[7] beide van Linnaeus zelf. In de tweede editie van Species plantarum, van 1762, plaatste Linnaeus de soort Cephalanthus orientalis in het geslacht Nauclea.^[8] Daarmee werd het type van het geslacht automatisch de enige andere soort die oorspronkelijk door Linnaeus in het geslacht was geplaatst: Cephalanthus occidentalis.^[9]

De drie Amerikaanse soorten zijn:^[10]

Cephalanthus occidentalis, van het zuidoosten van Canada tot in het midden en oosten van de VS
C. salicifolius, uit Mexico, Honduras en het zuiden van Texas
C. glabratus, uit centraal Zuid-Amerika

De Aziatische soorten zijn:

C. tetrandra, uit tropisch Azië, van India tot China en Thailand
C. angustifolius, uit Laos, Cambodja en Vietnam

De Afrikaanse soort is:

C. natalensis

Voetnoten

↑ Quattrocchi, U. (2000), CRC World Dictionary of Plant Names. CRC Press, Boca Raton, New York, Washington DC, London, pp. 476. ISBN 978-0-8493-2675-2.
↑ Linnaeus, C. (1753). Cephalanthus in: Species Plantarum 1: 95. – in Biodiversity Heritage Library. Gearchiveerd op 7 augustus 2019.
↑ Linnaeus, C. (1754). Cephalanthus in: Genera plantarum ed. 5: 42. – in Biodiversity Heritage Library. Gearchiveerd op 27 mei 2023.
↑ Gronovius, J.F. (1739). Floa virginica Pars prima: 15
↑ Royen, A. van (1740). Florae leydensis prodromus: 187
↑ Linnaeus, C. (1737). Genera plantarum ed. 1: 61, n° 174
↑ Linnaeus, C. (1738). Hortus Cliffortianus: 73
↑ Linnaeus, C. (1762). Nauclea in: Species Plantarum ed. 2, 1: 243. – in Biodiversity Heritage Library
↑ Zie ook Merrill, E.D. (1915). On the application of the generic name Nauclea of Linnaeus. Journal of the Washington Academy of Sciences 5: 532 en Hitchcock, A.S & Green, M.L. (1929). Proposal by A.S. Hitchcock (Washington) and M.L Green (Kew). International Botanical Congress, Cambridge (England), 1930. Nomenclature. Proposals by Britisch Botanists: 123
↑ De informatie over de soorten van het geslacht Cephalanthus is ontleend aan Cephalanthus in The Plant List, aan De Jong 2017 en aan het lemma Cephalanthus op de Engelstalige Wikipedia (geraadpleegd 16 augustus 2017). Gearchiveerd op 19 juni 2022.

Literatuur

de Jong, Piet (2017). 'Cephalanthus occidentalis meer dan alleen een interessante heester.' Arbor Vitae, bulletin van de Nederlandse Dendrologische Vereniging (NDV) en de Koninklijke Vereniging voor Boskoopse Culturen (KVBC) 27(3): 10–11.

[Quattrocchi2000-1] Quattrocchi, U. (2000), CRC World Dictionary of Plant Names. CRC Press, Boca Raton, New York, Washington DC, London, pp. 476. ISBN 978-0-8493-2675-2.

[L1753-2] Linnaeus, C. (1753). Cephalanthus in: Species Plantarum 1: 95. – in Biodiversity Heritage Library. Gearchiveerd op 7 augustus 2019.

[3] Linnaeus, C. (1754). Cephalanthus in: Genera plantarum ed. 5: 42. – in Biodiversity Heritage Library. Gearchiveerd op 27 mei 2023.

[4] Gronovius, J.F. (1739). Floa virginica Pars prima: 15

[5] Royen, A. van (1740). Florae leydensis prodromus: 187

[6] Linnaeus, C. (1737). Genera plantarum ed. 1: 61, n° 174

[7] Linnaeus, C. (1738). Hortus Cliffortianus: 73

[L1762-8] Linnaeus, C. (1762). Nauclea in: Species Plantarum ed. 2, 1: 243. – in Biodiversity Heritage Library

[9] Zie ook Merrill, E.D. (1915). On the application of the generic name Nauclea of Linnaeus. Journal of the Washington Academy of Sciences 5: 532 en Hitchcock, A.S & Green, M.L. (1929). Proposal by A.S. Hitchcock (Washington) and M.L Green (Kew). International Botanical Congress, Cambridge (England), 1930. Nomenclature. Proposals by Britisch Botanists: 123

[soorten-10] De informatie over de soorten van het geslacht Cephalanthus is ontleend aan Cephalanthus in The Plant List, aan De Jong 2017 en aan het lemma Cephalanthus op de Engelstalige Wikipedia (geraadpleegd 16 augustus 2017). Gearchiveerd op 19 juni 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]