Georgische Communistische Partij

საქართველოს კომუნისტური პარტია; Коммунистическая партия Грузии; Communistische Partij van Georgië
Geschiedenis
Opgericht	25 februari 1921
Opheffing	26 augustus 1991
Algemene gegevens
Actief in	Georgië
Richting	Extreemlinks
Ideologie	Communisme; Marxisme-leninisme
Kleuren	Rood
Portaal	Politiek

De Georgische Communistische Partij (Georgisch: საქართველოს კომუნისტური პარტია; Russisch: Коммунистическая партия Грузии) was sinds haar oprichting in 1921 de communistische partij die de Georgische Sovjetrepubliek bestuurde tot aan de eerste vrije verkiezingen in 1990. De Eerste Secretaris van de partij was feitelijk tevens de leider van de Sovjetrepubliek. In augustus 1991 werd de partij door de eerste Georgische president Zviad Gamsachoerdia verboden en opgeheven.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De partij werd op 25 februari 1921 opgericht nadat het Rode Leger de Democratische Republiek Georgië binnen was gevallen en de hoofdstad Tbilisi had veroverd. Het riep de Georgische Socialistische Sovjetrepubliek uit en installeerde een bolsjewistisch communistische regering onder leiding van Filip Macharadze met een marxistisch-leninistische signatuur.^[1] Vanaf 1922 was de Uitvoerend Secretaris, en vanaf 1924 de Eerste Secretaris van het Centraal Comité van de Communistische Partij verantwoordelijk voor het leiderschap over de Sovjetrepubliek. De Georgische Sovjetrepubliek werd in maart 1922 opgenomen in de Transkaukasische Socialistische Federatieve Sovjetrepubliek en werd via deze federatie onderdeel van de Sovjet-Unie. In 1924 werd de Augustusopstand van de Georgiërs tegen het Sovjetbewind hard neergeslagen door Grigori Ordzjonikidze en de Georgische Sovjetautoriteiten onder leiding van de communistische partij.

De communistische partij begon in de jaren 1980 aan gezag en populariteit in te boeten. Door het glasnost-beleid van Sovjet-leider Michail Gorbatsjov ontstond er vanaf 1986 ruimte binnen de Sovjetrepublieken voor burgerbewegingen en uiteindelijk politieke partijen. In 1990 werden voor het eerst vrije verkiezingen georganiseerd voor de Opperste Sovjet van de Georgische Sovjetrepubliek, die de communistische partij verloor van de alliantie rond de nationalistische dissident Zviad Gamsachoerdia.

Nadat Gamsachoerdia in mei 1991 als eerste president van Georgië werd gekozen werd de Communistische Partij op 26 augustus 1991 per decreet verboden naar aanleiding van de staatsgreep in Moskou een week eerder, die Gamsachoerdia steunde.^[2] Na de staatsgreep tegen Gamsachoerdia begin 1992 werd een nieuwe "Communistische Partij van Georgië" opgericht die zich net als de Verenigde Communistische Partij van Georgië erfgenaam van de Sovjetpartij noemt.^[3]

Verkiezingen 1990[bewerken | brontekst bewerken]

In oktober 1990 vonden de eerste vrije meerpartijenverkiezingen voor de Opperste Sovjet van de Georgische Sovjetrepubliek plaats. Hierbij werd de Georgische Communistische Partij met 29,6% van de stemmen verslagen door de 'Ronde Tafel - Vrij Georgië' partij-alliantie van de nationalistische oppositieleider Zviad Gamsachoerdia die 54% van de stemmen kreeg.^[4] De partij kreeg daarmee 64 van de 250 zetels in het parlement, verdeeld over 44 via de proportionele lijststem en 20 via meerderheidsdistricten.

Lijst van Eerste Secretarissen[bewerken | brontekst bewerken]

Tussen 1921 en 1991 had de Georgische Communistische Partij 17 leiders, die als Eerste Secretaris feitelijk de Georgische SSR leidden. Hieronder bevonden zich voorname namen uit de Sovjetgeschiedenis zoals de beruchte Lavrenti Beria en de latere sovjet-buitenlandminister Edoeard Sjevardnadze. De langst dienende Eerste Secretaris was Vasili Mzjavanadze die de rol 19 jaar vervulde van 1953 tot 1972.

#	Naam	Van	Tot	Duur
Uitvoerend Secretaris van het Centraal Comité
1	Mamia Orachelasjvili	augustus 1921	april 1922	9 maanden
2	Micheil Okoedzjava	april 1922	22 oktober 1922	6 maanden
3	Besarion Lominadze	25 oktober 1922	augustus 1924	1 jaar, 10 maanden
Eerste Secretaris van het Centraal Comité
4	Micheil Kachiani	augustus 1924	6 mei 1930	5 jaar, 9 maanden
5	Levan Gogoberidze	6 mei 1930	20 november 1930	6 maanden, 11 dagen
6	Samson Mamoelia	20 november 1930	12 september 1931	9 maanden, 23 dagen
7	Lavrenti Kartvelisjvili	12 september 1931	14 november 1931	2 maanden, 2 dagen
8	Lavrenti Beria	14 november 1931	31 augustus 1938	6 jaar, 9 maanden, 17 dagen
9	Kandid Tsjarkviani	31 augustus 1938	2 april 1952	13 jaar, 7 maanden 2 dagen
10	Akaki Mgeladze	2 april 1952	14 april 1953	1 jaar, 12 dagen
11	Alexander Mirtschoelava	14 april 1953	19 september 1953	5 maanden, 5 dagen
12	Vasili Mzjavanadze	20 september 1953	29 september 1972	19 jaar, 9 dagen
13	Edoeard Sjevardnadze	29 september 1972	6 juli 1985	12 jaar, 9 maanden, 7 dagen
14	Dzjoember Patiasjvili	6 juli 1985	14 april 1989	3 jaar, 9 maanden, 8 dagen
15	Givi Goembaridze	14 april 1989	7 december 1990	1 jaar, 7 maanden, 23 dagen
16	Avtandil Margiani	7 december 1990	20 februari 1991	2 maanden, 13 dagen
17	Dzjemal Mikeladze	20 februari 1991	26 augustus 1991	6 maanden, 6 dagen
Bronnen: Handbook of the history of the Communist Party,^[5] World Statesmen.^[1]

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Verenigde Communistische Partij van Georgië

Bronnen, noten en/of referenties

↑ ^a ^b (en) Georgia. World Statesmen. Gearchiveerd op 10 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.
↑ (ka) Zakareisjvili, Lela, საქართველოს უზენაესი საბჭო 1990-1992 წწ. (De Hoge Raad van Georgië 1990-1992) (pdf). Universiteit Sint Andreas de Eerste van het Patriarchaat van Georgië Pag.138. Geraadpleegd op 10 november 2022.
↑ (ka) Communistische Partij van Georgië. National Parliamentary Library of Georgia (1999). Geraadpleegd op 10 november 2022.
↑ (ka) საპარლამენტო არჩევნების ისტორია (Geschiedenis van parlementsverkiezingen. Publika (30 oktober 2020). Gearchiveerd op 5 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.
↑ (ru) Secretariat of the Central Committee of the CP(b) - CP of Georgia. Handbook of the history of the Communist Party and the Soviet Union 1898 - 1991. Gearchiveerd op 10 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.

[wsm-1] (en) Georgia. World Statesmen. Gearchiveerd op 10 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.

[2] (ka) Zakareisjvili, Lela, საქართველოს უზენაესი საბჭო 1990-1992 წწ. (De Hoge Raad van Georgië 1990-1992) (pdf). Universiteit Sint Andreas de Eerste van het Patriarchaat van Georgië Pag.138. Geraadpleegd op 10 november 2022.

[bio-3] (ka) Communistische Partij van Georgië. National Parliamentary Library of Georgia (1999). Geraadpleegd op 10 november 2022.

[publika-4] (ka) საპარლამენტო არჩევნების ისტორია (Geschiedenis van parlementsverkiezingen. Publika (30 oktober 2020). Gearchiveerd op 5 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.

[5] (ru) Secretariat of the Central Committee of the CP(b) - CP of Georgia. Handbook of the history of the Communist Party and the Soviet Union 1898 - 1991. Gearchiveerd op 10 november 2022. Geraadpleegd op 10 november 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]