Contorniaat
Een contorniaat is de term, die in de archeologie wordt gebruikt om Romeinse medaillons uit de late keizertijd (4e-5e eeuw n.Chr.) ter grootte van een sestertius (diameter van ca. 40 mm) aan te duiden. De naam is afgeleid van het Italiaanse contorno ("rand").
Een contorniaat is namelijk gemakkelijk te herkennen aan de opvallende, scherp afgetekende rand, vaak een diepe, uitgeslepen groef aan de rand. Als materiaal werd meestal messing of brons gebruikt, maar ook andere legeringen werden af en toe gebruikt. Als opschrift vindt men vooral monogrammen, alsook het palmteken of P- en E-monogram, waarvan de betekenis niet geheel duidelijk is. Op de voorzijde vindt met de beeltenis van heersers uit het (verre) verleden, heidense goden, dichters of heroën. Op de keerzijde werden meestal het circus- of theaterspelen weergegeven. Ook wagenrennen zijn erop afgebeeld. Er zijn meer dan honderd verschillende types bekend.
Over de bedoeling en het gebruik van de contorniaten bestaat in het historisch onderzoek ernaar nog geen consensus. Sommige onderzoekers hebben gesuggereerd dat ze als een speel- of legitimatiefiche werden gebruikt. Ook het gebruik als prijs voor de winnaar bij spelen werd reeds overwogen. De oudhistoricus Andreas Alföldi heeft gesuggereerd dat ze mogelijk ook als een propagandamiddel door de senatoriale, niet-christelijke oppositie werden gebruikt tegen de christelijke keizershuizen, waarvoor de voorkeur voor het afbeelden van heidense goden respectievelijk niet-christelijke heersers op contorniaten zou pleiten.
Bronvermelding[bewerken | brontekst bewerken]
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Kontorniaten op de Duitstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- A. Alföldi - E. Alföldi-Rösenbaum, Die Kontorniat-Medaillons, I-II, Berlijn, 1976-1990. ISBN 3110034840, ISBN 3110119056
- P.F. Mittag, Alte Köpfe in neuen Händen. Urheber und Funktion der Kontorniaten, Bonn, 1999. ISBN 3774928851
- S. Krmnicek (ed.), Medaillons und Kontorniaten. Antike Sonderprägungen aus der Münzsammlung des Instituts für Klassische Archäologie der Universität Tübingen, in Von Krösus bis zu König Wilhelm 1 (2016²). DOI:10.15496/publikation-15220
- B. Pick, art. Contorniaten, in RE IV.1 (1900), coll. 1153-1160.
- G. Stumpf, art. Kontorniaten, in Der Neue Pauly VI (1999), coll. 721-722.