Danse macabre (Saint-Saëns)
| Danse macabre | ||||
|---|---|---|---|---|
| Componist | Camille Saint-Saëns | |||
| Soort compositie | symfonisch gedicht | |||
| Gecomponeerd voor | piccolo, 2 dwarsfluiten, 2 hobo's, 2 klarinetten, 2 fagotten, 4 hoorns, 2 trompetten, 3 trombones, een tuba, pauken, slagwerk, een harp en strijkers | |||
| Toonsoort | g mineur | |||
| Opusnummer | 40 | |||
| Compositiedatum | 1874 | |||
| Première | 24 januari 1875 | |||
| Duur | ca. 7 minuten | |||
| Oeuvre | Oeuvre van Camille Saint-Saëns | |||
| ||||
De Danse macabre is een symfonisch gedicht van de Franse componist Camille Saint-Saëns, (1835-1921). Het werk ging op 24 januari 1875 in première onder Édouard Colonne. Voorloper van het orkestwerk was een lied met pianobegeleiding uit 1872.
De muziek[bewerken | brontekst bewerken]
Het muziekstuk is gebaseerd op het gelijknamige, hieronder in het Nederlands vertaalde, gedicht van Henri Cazalis (1840-1909). 'Danse Macabre' staat voor dodendans. Opvallend in deze compositie is met name het gebruik van de xylofoon, een instrument dat de indruk wekt alsof de muziek wordt uitgevoerd op menselijke schedels.
De compositie opent met twaalf middernachtelijke klokslagen, gespeeld op een harp (een verwijzing naar een klok die 12 uur middernacht slaat, het begin van het spookuur). De opmaat door cello's en contrabassen introduceren vervolgens de Dood, die het kerkhof op komt lopen en de gestorvenen uit hun graven wekt. De Dood opent zijn vioolpartituur met een melodie in een verminderde kwint, ook wel duivelsinterval genoemd (G-D-A-Es in plaats van de reguliere vioolstemming G-D-A-E).
Via een thematische opbouw van strijkinstrumenten bereikt het stuk zijn majestuoso; in de verbeelding komen meer en meer doden uit hun graven en beginnen met elkaar te dansen. Een arme man danst met een rijke vrouw, na de dood bestaat er immers geen enkel verschil meer in sociale klassen. Steeds voller en heftiger klinkt de melodie, alsof de skeletten door de wind worden opgejaagd, in het besef dat ze voor zonsopkomst teruggekeerd moeten zijn in hun graven.
Wanneer uiteindelijk de haan kraait (gespeeld op een hobo), is de dans abrupt voorbij en duiken de gestorvenen allemaal terug hun graven in. Te horen is hoe de grafstenen weer dichtvallen.
De Dood blijft als laatste achter, zittend op een grafzerk. Hij speelt op zijn viool een afscheidsmelodie en verlaat hierna het kerkhof.
De Dodendans[bewerken | brontekst bewerken]
Heen en weer, de Dood is in beweging
Raakt een graf met zijn hiel,
De Dood speelt te middernacht een dansdeuntje,
Heen en weer op zijn viool.
De winterwind fluistert en somber is de nacht
het gejammer betovert de lindebomen;
De witte skeletten schijnen dwars door de schaduw heen
De luchtstroom danst onder hun grote lijkwaden,
Heen en weer, iedereen is in de weer,
Je hoort het kloppen van de botten van de dansers,
een wulps stel zit op het mos
alsof ze genieten van voorbije genoegens.
Heen en weer, de dood gaat voort
Krassend op zijn schelle instrument.
Een gordijn schuift opzij: de danseres is naakt!
Haar danspartner omhelst haar liefdevol.
De dame is, zegt men, markiezin of barones.
En de groene minnaar een arme wagenmaker -
Jakkes! Zie hoe zij zich overgeeft
Alsof de lomperd een baron was!
Heen en heen, wat een sarabande!
Cirkels van doden geven elkaar een hand!
Heen en heen, in de bende zie je
De koning huppelen bij een boer!
Maar ssst! Plotseling stopt de rondedans,
Ze haasten, ze vluchten, de haan heeft gekraaid
O, de prachtige nacht voor de arme zielen!
En leve de dood en de gelijkheid!
Trivia[bewerken | brontekst bewerken]
- In het attractiepark Efteling vormde het symfonisch gedicht de leidraad voor de hoofdshow in het Spookslot. Daarnaast gebruikt het park de muziek als afsluiter van de watershow Aquanura en is de muziek te horen tijdens de voorstelling CARO die sinds september 2018 te zien is in het Efteling Theater. In 2024 opent Efteling een nieuwe attractie op de plek van het nog huidige Spookslot. De attractie zal dezelfde naam Danse Macabre aannemen en ook in deze attractie zal het symfonisch gedicht de leidraad vormen van de show..
- In de film Shrek the Third wordt het muziekstuk Danse macabre ook gebruikt, namelijk in een van de laatste scènes, tijdens het toneelstuk van Prince Charming.
- Danse macabre wordt gebruikt in de openingstune voor de Britse televisieserie Jonathan Creek
- In de film Hugo worden flarden uit het stuk gebruikt.
- De band Delain heeft een nummer uitgebracht getiteld "Danse Macabre" die verwijst naar deze dodendans.
- De Danse Macabre is te horen in de intro van de netflix serie "Ratched".
- De Danse Macabre is te horen in aflevering 7 'Friend and Foe' van Squid Game: The Challenge (2023) op Netflix.
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- Gratis bladmuziek van "Danse macabre" op nl.cantorion.org
- Bladmuziek op het International Music Score Library Project
Bronnen, noten en/of referenties
|