De Draad
De Draad, ook wel genoemd dodendraad of dodenhek was een tijdens de Eerste Wereldoorlog door de Duitse bezetters in België opgebouwde draadversperring langs de grens van Nederland en België. Deze versperring stond onder elektrische spanning en moest verhinderen dat burgers van België - het oorlogsgebied - ontvluchtten naar het neutrale Nederland. Tevens probeerde de bezetter hiermee te beletten dat spionageberichten uit bezet gebied de centrale van de in Nederland gevestigde geallieerde spionagediensten bereikten en dat oorlogsvrijwilligers vanuit België naar Nederland zouden vluchten om vandaar via Engeland het westelijk front te vervoegen.
De 1,5 tot soms wel 3 meter hoge Draad liep over een afstand van ruim 300 kilometer van Vaals tot in Knokke. Het hekwerk was gerealiseerd in 1915. Op de versperring stond 2000 volt hoogspanning. Wie de Draad aanraakte was derhalve direct dood. Het merendeel van de slachtoffers bestond uit spionnen, smokkelaars, Duitse deserteurs, Belgische vluchtelingen en onvoorzichtige burgers. Vrijwel iedere dag werd er wel in de krant bericht over iemand die was 'doodgebliksemd'. Geschat wordt dat er ruim 800 slachtoffers omkwamen aan de draad.
Voor Nederland was de Draad een waarborg van de toenmalige neutraliteit en tevens een bevestiging dat er rondom Nederland tijdens de "Grote Oorlog" sprake was van onveilige situaties, en wel zodanig dat mensen ervoor gingen vluchten.
Honderden vluchtelingen zijn erin geslaagd om naar Nederland te vluchten door houten tonnen, aan de hand van wollen dekens, door een houten fietsvelg, een passeursraam, volledig in rubber gehuld of met behulp van andere niet stroomgeleidende voorwerpen.
Volgens sommigen gaat het hierbij om een van de eerste afzettingen van het type IJzeren Gordijn in Europa. Behalve wat waarschuwings- en (historische) attentieborden is er niets van deze versperring overgebleven.
Reconstructie bij Hamont
Aan de Belgisch-Nederlandse grensovergang bij Grenspaal 174 ten noordwesten van Hamont heeft men een replica van De Draad aangelegd. Ze bestaat uit drie parallelle rijen van 2 meter hoge dennenhouten palen. Aan iedere rij zijn met isolatoren een zestal draden bevestigd. De buitenste dienen ter bescherming, de middelste was stroomvoerend. Het geheel, hoewel uiteraard stroomloos, maakt nog altijd een macabere indruk. Het gebied van Achel-Hamont lag aanvankelijk in 1915 buiten het omsloten gebied, in een soort niemandsland tussen de rijksgrens en de versperring. In 1916 heeft men De Draad naar het noorden verlegd zodat ook dit gebied ingesloten werd. Voor de betreffende sector werd de stroom geleverd door de elektriciteitscentrale van de buskruitfabriek Cooppal te Kaulille. Aan de Nederlandse kant van de grens bevindt zich een douanepaal uit 1622 van de Admiraliteit van de Maze.
Andere reconstructies van de elektrische draadversperring vindt men in Zondereigen, Molenbeersel en het Karrenmuseum in Essen.
-
Herinneringsmonument ter hoogte van Sippenaeken. -
Enkele foto's -
Literatuur
- Alex Vanneste, Het eerste IJzeren Gordijn? De elektrische draadversperring aan de Belgisch-Nederlandse grens tijdens de Eerste Wereldoorlog, Tijdschrift van het Gemeentekrediet van België, 2000, nr. 214, p. 39-82