Edict van tolerantie
Een edict van tolerantie is een schriftelijke bepaling (edict) door een regering en/of vorst, waarbij de vrijheid van godsdienst in het land (deels) toegestaan wordt alsmede de uitoefening van de godsdienst in al zijn facetten (eredienst, samenkomsten, kerkraden). Meestal komt een dergelijk edict neer op een stilzwijgende acceptatie van de godsdienst, maar betekent niet automatisch een introductie van de godsdienst binnen het staatsbestel.
Voorbeelden binnen de christelijke wereld[bewerken | brontekst bewerken]
| Jaartal | Edict | Uitgevaardigd door | Omschrijving |
|---|---|---|---|
| 311 | Edict van Nicomedia | keizer Galerius | Eerste aanzet tot het beëindigen van de christenvervolgingen |
| 313 | Edict van Milaan | de keizers Constantijn de Grote en Licinius | Legalisatie van het christendom in het gehele Romeinse Rijk |
| 1562 | Edict van Saint-Germain (1562) | Catharina de' Medici | Beperkte tolerantie met name voor de Franse hugenoten |
| 1568 | Edict van Turda | Johan II Sigismund Zápolya | Vrijheid aan het Unitarisme |
| 1573 | Warschau-Confederatie | regering en burgerij | Gelijkschakeling van alle geloven in Pools-Litouwse Gemenebest |
| 1598 | Edict van Nantes | Hendrik IV van Frankrijk | Wettelijke erkenning van de Franse hugenoten met daarbij behorende (beperkte) vrijheden |
| 1649 | Maryland Tolerantie-edict | Burgerij | Vrijheid van godsdienst voor alle geloven |
| 1712 | Tolerantie-edict | Ernst Casimir van Büdingen | Volledige godsdienstvrijheid |
| 1773 | Tolerantie-edict | Catharina II van Rusland | Volledige godsdienstvrijheid met uitzondering van Joden |
| 1781 | Tolerantie-edict | keizer Jozef II | Vrijheid voor alle godsdiensten binnen de Habsburgse landen |
| 1787 | Edict van Tolerantie | Lodewijk XVI van Frankrijk | Beëindiging van alle vervolgingen op niet-katholieken |
Hoewel de edicten tolerantie nastreefden, werd in sommige gevallen het edict tenietgedaan.
- Op het edict van Saint-Germain volgde een bloedbad tegen de hugenoten die de basis legde voor de Hugenotenoorlogen.
- Het Edict van Nantes werd door Lodewijk XIV van Frankrijk herroepen en gevolgd door het Edict van Fontainebleau, waarbij protestantse kerken werden verwoest en scholen gesloten.
- Op zijn sterfbed, in 1790, had Jozef II last van zijn katholieke geweten en besloot daarop zijn Patent van Tolerantie uit 1781 terug te trekken