Eemsdelta

Eemsdelta

Gemeente in Nederland
(Details) (Details)
Situering
Provincie	Groningen (provincie) Groningen
Coördinaten	53°20'NB, 6°50'OL
Algemeen
Oppervlakte	364,07 km²
- land	267,89 km²
- water	96,18 km²
Inwoners (31 januari 2022)	45.559? (170 inw./km²)
Bestuurscentrum	Appingedam Delfzijl Loppersum
Politiek
Burgemeester (lijst)	Ben Visser (CU)
Bestuur	Lokaal Belang, ChristenUnie, VVD, CDA
Zetels Lokaal Belang PvdA ChristenUnie VVD CDA Gemeentebelangen GroenLinks	29 11 5 3 3 3 2 2
Overig
CBS-code	1979
CBS-wijkindeling	zie wijken en buurten
Website	www.eemsdelta.nl
Bevolkingspiramide (2021)
Portaal    Nederland

Eemsdelta is een Nederlandse gemeente in de provincie Groningen. De gemeente ontstond op 1 januari 2021 na een fusie van de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum. De fusiegemeente telt 45.559 inwoners (31 januari 2022, bron: CBS).

Geografie

Kernen

De gemeente bestaat uit 32 kernen:

Woonplaats (BAG)	Inwoners 2021
Appingedam	11.500
Bierum	575
Borgsweer	130
Delfzijl	15.240
Eenum	95
Farmsum	1.620
Garrelsweer	450
Garsthuizen	180
Godlinze	240
Holwierde	980
Huizinge	105
Krewerd	75
Leermens	175
Loppersum	2.570
Losdorp	145
Meedhuizen	815
Middelstum	2.325
Oosterwijtwerd	150
Spijk	1.640
Startenhuizen	0 onbekend
Stedum	1.065
't Zandt	970
Termunten	330
Termunterzijl	295
Toornwerd	60
Wagenborgen	1.685
Westeremden	350
Westerwijtwerd	85
Wirdum	365
Woldendorp	890
Zeerijp	420
Zijldijk	165

Buurtschappen

Binnen de gemeente liggen de volgende buurtschappen, gehuchten, wierden en streken:

Amsweer, Anderwereld, Arwerd, Baamsum, Bansum, Biessum, Binnen Ae, Boerdam, Bouwtenheerd, Dallingeweer, De Groeve, De Har(de), De Heemen, De Palen, De Pomp, De Vennen, De Weer, Dekkershuizen, Dijkum, Eekwerd, Eekwerderdraai, Eelshuis, Eenumerhoogte, Engeweer, Enzelens, Fiemel, Fraamklap, Garbendeweer, Garreweer, Garsthuizervoorwerk, Geefsweer, Grijzemonnikenklooster, Heveskes, Heveskesklooster, Heveskesvalge, Hoeksmeer, Honderd, Hoogwatum, Ideweer, Jukwerd, Kabofferij, Katmis (onderdeel Holwierde), Klein Wierum, Kleine Leger, Kolhol, Kopaf, Korendijk, Krangeweer, Lalleweer, Langerijp, Laskwerd, Lesterhuis, Lutjeburen, Lutjerijp, Lutjewijtwerd, Marsum, Merum, Nansum, Naterij (Ladysmith), Nienhuis, Nieuwenhuis, Nieuwstad, Nijenklooster, Nooitgedacht, Oldenbosch, Oldenklooster (Feldwerd), Oosterburen, Oosterhuizen, Opmeeden, Oterdum, Oterdumerwarven, Oterdumerwarven, Overtocht, Ozingeweer, Polen, Rodeschool, Schaapbulten, Scheve Klap, Siuksum, Stork, Stuimelderij, 't Noorn, 't Zandstervoorwerk, Terhorn (Molenhorn), Tweehuizen, Uiteinde, Vierburen, Vierhuizen, Wartum, Wartumerklap, Weiwerd, Weiwerdervalge, Westeremder Voorwerk, Wirdumerdraai, Zeshuizen

Eiland

De zuidelijke helft van het broedvogeleiland Stern in de Voolhok ligt binnen de gemeente.

Zeehavens

De gemeente telt twee havens: een groot industriehavencomplex bij Delfzijl, Farmsum en de Oosterhorn (Farmsumerhaven, Handelshaven en Oosterhornhaven), die worden beheerd door het havenschap Groningen Seaports, met een binnendijkse en een buitendijkse jachthaven en een jachthaven bij Termunterzijl.

Voorgeschiedenis

DEAL

Al in 2008 drongen ondernemers aan op de vorming van een grote gemeente voor het Eemsmondgebied, in het belang van de economische en industriële ontwikkeling. In 2010 vormden de gemeenten Delfzijl, Eemsmond, Appingedam en Loppersum de Werkorganisatie DEAL voor het gemeenschappelijk uitvoeren van een aantal gemeentelijke taken. Mede op aandringen van de provincie, die het aantal gemeenten wenste te beperken om de bestuurlijke slagkracht te vergroten, werd de mogelijkheid voor een fusie onderzocht.

In 2012 verscheen het rapport Grenzeloos Grunnen van de commissie-Jansen, waarin werd gesteld dat het onontkoombaar was dat er gemeentelijke fusies zouden moeten plaatsvinden om de bestuurlijke taken beter aan te kunnen. Voor Delfzijl werd een samenvoeging voorzien met Appingedam en Loppersum en de Eemshaven, die losgemaakt zou moeten worden van de gemeente Eemsmond. De toevoeging van de haven werd fel bepleit door Groningen Seaports. De gemeente Eemsmond wilde de eindelijk goed florerende haven echter zelf houden en was niet bereid haar grondgebied op te splitsen. Zij pleitte voor een supergemeente voor heel Noord-Groningen. Delfzijl vreesde hierin een decentrale positie te krijgen en was hier op tegen, in tegenstelling tot Appingedam.

Eemsmond maakte zich in 2016 los van de overige drie en ging per 1 januari 2019, inclusief de Eemshaven, deel uitmaken van de fusiegemeente Het Hogeland. Daarom werd DEAL ontbonden en bleven de DAL- of ADL-gemeenten over.

Besluit

Op 16 november 2017 spraken de drie gemeenteraden de intentie uit tot een gemeentelijke fusie. Op 12 januari 2018 maakten de ADL-gemeenten bekend dat zij op 1 januari 2021 gingen fuseren. Nadat het herindelingsontwerp op 29 november 2018 door de gemeenteraden was aangenomen, werd het officiële Herindelingsadvies in april 2019 aangeboden aan Gedeputeerde Staten van de provincie Groningen. Het wetsvoorstel tot samenvoeging van de drie gemeenten werd aangenomen door de Tweede Kamer op 22 april 2020 en door de Eerste Kamer op 7 juli 2020.

Naam

Inwoners konden in februari 2019 kiezen uit drie namen:

• Eemsdelta - naar de Eemsmonding, hoewel het gebied geen rivierdelta is, maar een estuarium
• Fivelgo - naar de streek Fivelingo waarin de gemeente ligt
• Marenland - naar de maren in het gebied.

Het opkomstpercentage was 42 procent. Op 6 januari 2019 maakten de burgemeesters Anno Wietze Hiemstra, Gerard Beukema en Hans Engels de nieuwe gemeentenaam Eemsdelta bekend, waarop 67% van de stemmen was uitgebracht.

Politiek

Gemeenteraad

De herindelingsverkiezing voor de gemeenteraad van Eemsdelta die op 1 januari 2021 aantrad, werd gehouden op 18 november 2020. Het opkomstpercentage was 44,21% van 37.271 kiesgerechtigden. De officiële uitslag werd op 20 november 2020 bekendgemaakt. Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de 29 raadsleden geïnstalleerd.

Naam partij	stemmen	%	zetels
Lokaal Belang Eemsdelta	5243	31,92	11
PvdA	2650	16,13	5
ChristenUnie	1804	10,98	3
VVD	1693	10,31	3
CDA	1656	10,08	3
Gemeentebelangen Eemsdelta	1326	8,07	2
GroenLinks	953	5,8	2
Jongerenpartij Eemsdelta	428	2,61	0
Seniorenpartij Eemsdelta	403	2,45	0
D66	268	1,63	0
Totaal	16.424	100	29

De zetels van de bestuursmeerderheid worden hierboven vet aangegeven.
Voor oudere verkiezingsresultaten zie de gemeenten Appingedam, Delfzijl en Loppersum.

Burgemeester

Van 1 januari 2021 tot 15 januari 2022 was de PvdA'er Gerard Beukema waarnemend burgemeester van Eemsdelta. Op 28 oktober 2021 heeft de raad de van Urk afkomstige Ben Visser (CU) voorgedragen als kroonbenoemde burgemeester van de gemeente. De voordracht werd door de minister van Binnenlandse Zaken overgenomen. De benoeming ging in op 15 januari 2022 en Visser werd op 17 januari 2022 geïnstalleerd.

College van B&W

Voor de periode 2021-2026 werd onder het motto Samen werken aan onze toekomst een coalitieakkoord gesloten tussen Lokaal Belang Eemsdelta, ChristenUnie, VVD en CDA. Deze partijen vertegenwoordigen een meerderheid van 20 van de 29 raadszetels. Tijdens de eerste raadsvergadering op 4 januari 2021 werden de vijf wethouders geïnstalleerd.

Het college van burgemeester en wethouders bestaat uit:

Naam	Functie	Partij	Taken	Projecten
Ben Visser	Burgemeester	ChristenUnie	Openbare orde, veiligheid en handhaving, Algemene bestuurlijke aangelegenheden en regionale samenwerking, Klantencontact, Voorlichting, communicatie en representatie, Personeel en organisatie, Informatieveiligheid en privacy, Minderheden
Annalies Usmany-Dallinga	Wethouder	Lokaal Belang Eemsdelta	1e locoburgemeester, Ruimtelijke ordening en ontwikkellocaties, Wonen en welzijn, Volkshuisvesting, Versterkingsopgave, Nationaal Programma Groningen (NPG), Centrummanagement/stadspromotie	Ontwikkeling Eelwerd en Eendracht inclusief zorgtransitie Appingedam, Centrumontwikkeling Delfzijl zuid-oost, Perspectieflocaties
Jan Menninga	Wethouder	Lokaal Belang Eemsdelta	2e locoburgemeester, Financiën en belastingen, Gebiedsregie/leefbaarheid, Sport, Vergunningverlening	Scholentransitie, Campusontwikkeling Appingedam, Wonen met een Plus, Marconi Delfzijl
Meindert Joostens	Wethouder	ChristenUnie	3e locoburgemeester, Zorg, Wmo, Onderwijs (behalve Huisvesting), Kunst en cultuur, Participatie, Milieu/afval/duurzaamheid, Wadden (ontwikkeling kustgebied)	Zorgtransitie Delfzijl en Loppersum, Cultuurcluster Molenberg Delfzijl, Kustontwikkeling
Hans Ronde	Wethouder	VVD	4e locoburgemeester, Werk/participatie/inkomen, Economie, Verkeer en vervoer, Armoedebeleid, Energietransitie/klimaatadaptatie, Informatisering en automatisering, Inkoop/aanbesteding	Regionale Energie Strategie
Pier Prins	Wethouder	CDA	5e locoburgemeester, Jeugdzorg, Vastgoed/grondexploitaties, Monumentenzorg, Toezicht/handhaving, Recreatie/toerisme, Landbouw/natuur, Beheer openbare ruimte (incl. begraafplaatsen)	Monumentencluster 't Zandt
Ronald Koch	Gemeentesecretaris		Adviseert het college

Gemeentelijke huisvesting

De gemeentehuizen in Appingedam (Wilhelminaweg), Delfzijl (Johan van den Kornputplein) en Loppersum (Molenweg) zijn bij de gemeente Eemsdelta in gebruik gebleven. De raadsvergaderingen vinden plaats in het gemeentehuis te Delfzijl.

Topografie

Topografisch kaartbeeld van de gemeente Eemsdelta, per december 2020. Grenzen per 1-1-2021.

Aangrenzende gemeenten
Het Hogeland
Groningen		Midden-Groningen		Oldambt

Monumenten en beelden

• Lijst van oorlogsmonumenten in Eemsdelta
• Lijst van rijksmonumenten in Eemsdelta
• Lijst van gemeentelijke monumenten in Eemsdelta
• Lijst van beelden in Eemsdelta

Bronnen, noten en/of referenties

	Plaatsen in de gemeente Eemsdelta
Steden: Appingedam · Delfzijl Dorpen: Bierum · Borgsweer · Eenum · Farmsum · Garrelsweer · Garsthuizen · Godlinze · Holwierde · Huizinge · Krewerd · Leermens · Loppersum · Losdorp · Meedhuizen · Middelstum · Oosterwijtwerd · Opwierde · Solwerd · Spijk · Startenhuizen (gedeeltelijk) · Stedum · Termunten · Termunterzijl · Tjamsweer · Toornwerd · Uitwierde · Wagenborgen · Westeremden · Westerwijtwerd · Winneweer (gedeeltelijk) · Wirdum · Woldendorp · 't Zandt · Zeerijp · Zijldijk Gehuchten en buurtschappen: Amsweer · Arwerd · Baamsum · Biessum · Binnen Ae · Boerdam · Dallingeweer · De Heemen · Dekkershuizen · Dijkum · Eekwerd · Eekwerderdraai · Eelshuis · Fiemel · Fraamklap · Garreweer · Garsthuizervoorwerk · Geefsweer · Hoeksmeer · Hoogwatum · Jukwerd · Kolhol · Kopaf · Krangeweer · Ideweer · Lalleweer · Langerijp · Laskwerd · Lesterhuis · Lutjerijp · Marsum · Merum · Nansum · Nienhuis · Nieuwstad · Nooitgedacht · Oldenklooster (Feldwerd) · Opmeeden · De Palen · Polen · Rodeschool · Schaapbulten · Stork · Terhorn (Molenhorn) · Tweehuizen · Uiteinde · De Vennen · Vierburen · Vierhuizen · Wirdumerdraai · 't Zandstervoorwerk · Zomerdijk Wierden en voormalige plaatsen: Bansum · Bouwtenheerd · Eenumerhoogte · Enzelens · Garbendeweer · Grijzemonnikenklooster · Heveskes · Heveskesklooster · Heveskesvalge · Huningaweer · Kabofferij · Katmis · Klein Wierum · Kleine Leger · Lutjeburen · Lutjewijtwerd · Naterij (Ladysmith) · Nieuwenhuis · Nijenklooster · 't Noorn · Oldenbosch · Oterdum · Oterdumerwarven · Overtocht · Reide · Scheve Klap · Siuksum · Stuimelderij · Stutenstreek · Wartum · Wartumerklap · Weiwerd · Weiwerdervalge · De Weer · Zeshuizen Streken: Anderwereld · De Vennen · Engeweer · De Groeve · De Har · De Pomp · Honderd · Korendijk · Oosterburen · Oosterhuizen · Ozingeweer · Punt van Reide · Westeremder Voorwerk Groningen: Steden en dorpen      Nederland: Provincies · Gemeenten