Zeearend
Dit artikel gaat over de soort Haliaeetus albicilla. Zie de pagina zeearenden voor andere soorten uit het geslacht Haliaeetus, of de pagina zeearend (doorverwijspagina) voor andere betekenissen van 'zeearend'.
| Zeearend IUCN-status: Niet bedreigd[1] (2021) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||
| Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Soort | |||||||||||||
| Haliaeetus albicilla (Linnaeus, 1758) Originele combinatie Falco albicilla | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Vliegende zeearend (volwassen) | |||||||||||||
| |||||||||||||
Afbeeldingen op  Wikimedia Commons
| |||||||||||||
Zeearend op  Wikispecies
| |||||||||||||
| |||||||||||||
De zeearend (Haliaeetus albicilla), soms Europese zeearend of witstaartzeearend genoemd, is een roofvogel uit de familie der havikachtigen (Accipitridae). De wetenschappelijke naam van de soort werd als Falco albicilla in 1758 gepubliceerd door Carl Linnaeus.[2] Het is de grootste roofvogel van Noord-Europa.[3][4]
Uiterlijke kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]
De lengte van een volwassen zeearend bedraagt 70 tot 92 cm, de vleugelspanwijdte is 200 tot 250 cm en het gewicht 3,1 tot 7,5 kg. Een zeearend kan tot 20 jaar oud worden.
Vanwege de grote spanwijdte wordt de zeearend ook wel de 'vliegende deur' genoemd. Buiten zijn enorme spanwijdte vallen zijn grote gele snavel, de diep gevingerde vleugels en zijn witte staart op. Jonge exemplaren hebben die witte staart overigens niet.
Voedsel[bewerken | brontekst bewerken]
Het voedsel van de zeearend bestaat uit vis, (water)vogels, kleine zoogdieren en aas. Soms stelen ze voedsel van andere roofvogels.
Vijanden[bewerken | brontekst bewerken]
Volwassen zeearenden hebben eigenlijk geen natuurlijke vijanden, afgezien van de mens. Eieren en kuikens lopen echter het risico door roofdieren te worden buitgemaakt.
Voortplanting[bewerken | brontekst bewerken]
Zeearenden zijn sociaal levende dieren zonder territorium. Ze kunnen rustig naast elkaar broeden. Eieren leggen ze in hoge nesten, meestal in bomen bij moerasgebieden of op een steile rotswand langs kustgebieden. Het legsel bestaat meestal uit twee of drie witte eieren.
Verspreiding[bewerken | brontekst bewerken]
Oorspronkelijk kwam de zeearend in geheel Europa voor, maar op veel plaatsen zijn de aantallen sterk teruggelopen of is de soort verdwenen, vooral in Midden- en Zuid-Europa. Wel nemen de laatste tijd de aantallen in veel landen weer sterk toe. Zo is in Denemarken het aantal broedparen toegenomen van één broedpaar in 1995 tot 94 broedparen in 2017. In Nederland waren er 10 broedparen in 2017 en 20 in 2020. De zeearend komt voor in een band over Rusland naar Azië, waar hij van de Golf van Anadyr tot het noordoosten van China leeft.
Er worden twee ondersoorten onderscheiden:
- H. a. albicilla: van Europa en noordelijk Azië tot India en China,
- H. a. groenlandicus: in Groenland.
| Europees land | Aantal broedparen |
|---|---|
| Albanië | 0-1 |
| Azerbeidzjan | 5-10 |
| België | 0 |
| Bosnië en Herzegovina | 25-50 |
| Bulgarije | 12-14 |
| Denemarken | 92 |
| Duitsland | 700 (2019) |
| Estland | 90 |
| Europees Rusland | 1000-2000 |
| Finland | 250 |
| Georgië | 1-2 |
| Griekenland | 6 |
| Groot-Brittannië | 31 |
| Hongarije | 97-105 |
| IJsland | 43 |
| Kroatië | 80-100 |
| Letland | 25 |
| Litouwen | 65 |
| Macedonië | 0 |
| Montenegro | 0 |
| Nederland | 20 (2020) |
| Noorwegen | ca. 2000 |
| Oekraïne | 80-100 |
| Oostenrijk | 4 |
| Polen | 660 |
| Roemenië | 28-33 |
| Servië | 40-60 |
| Slovenië | 1-3 |
| Slowakije | 2-5 |
| Tsjechië | 25-30 |
| Turkije | 8-15 |
| Wit-Rusland | 85-105 |
| Zweden | 700 |
Nederland[bewerken | brontekst bewerken]
Na een afwezigheid van verscheidene eeuwen in Nederland werd in 2006 weer een succesvolle broedpoging geconstateerd, in de Oostvaardersplassen.[5] Het zeearendenpaar lijkt zich blijvend in dit gebied te hebben gevestigd, en daarmee in Nederland; sinds 2006 wordt er ieder jaar succesvol gebroed.[6] Na mislukte broedpogingen elders in 2010, onder meer in het Lauwersmeergebied,[7] nam het aantal geslaagde broedpogingen toe en nestelden zeearenden op verschillende plaatsen in Noord-Nederland en de Zeeuws-Zuid-Hollandse delta, zoals in de Biesbosch, de Slikken van de Heen,[8][9][10][11] De Oude Venen[12] en het Zuidlaardermeer.[13][14] Daarnaast wordt de zeearend waargenomen op andere plaatsen, bijvoorbeeld op Tiengemeten[15] en in de Gelderse Poort.[16] In 2019 werden ten minste veertien zeearenden op Nederlandse bodem geboren.[17]Sinds 2006 is de Nederlandse populatie gegroeid tot twintig broedparen met (tot 2020) circa 100 nakomelingen.
België[bewerken | brontekst bewerken]
De zeearend is deze eeuw (anno 2022) niet nestelend aangetroffen in België.[18][19] Wel wordt er sinds 2019 met regelmaat een adult paar in de Scheldevallei waargenomen.
Duitsland[bewerken | brontekst bewerken]
In Duitsland telde men in 2019 ruim 700 broedparen. Tussen 2002 en 2019 werden er 158 zeearenden het slachtoffer van windturbines.
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
- SoortenBank.nl Beschrijving, afbeeldingen en geluid
- Werkgroep Zeearend Nederland
- Kaarten met waarnemingen:
- Verhaal vanuit de Vechtstreek, IVN Vecht & Plassengebied, 1998 (Internet Archive)
- Zeearendjong in de Oostvaardersplassen in 2006, een korte documentaire van Enting Films