Evangelisch-Lutherse gemeente Zuid-Nederland

Zuid-Nederland is de naam van een evangelisch-lutherse gemeente in Noord-Brabant, Nederlands Limburg en het Rijk van Nijmegen. Hoewel dit kerkgenootschap in 2004 formeel is opgegaan in de PKN, heeft het zijn identiteit als lutherse gemeenschap behouden. De gemeente is in 2016 ontstaan door de samenvoeging van de gemeenten Nijmegen, Eindhoven, Heusden (bij 's-Hertogenbosch), Zuid-Limburg en Bergen op Zoom. In de eerstgenoemde vier kringen beschikt ze over een eigen kerkgebouw. De kring van Bergen op Zoom heeft geen kerkgebouw, maar verzorgt onder andere huiskamerdiensten.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

De evangelisch-lutherse gemeenten in Bergen op Zoom, Heusden en Maastricht dank(t)en hun bestaan aan het feit dat de plaatsen aan de vooravond van of tijdens de Tachtigjarige Oorlog door de Staten van Holland tot garnizoensstad waren verheven. De eerste lutheranen waren Duitse of Zwitserse huursoldaten die de taak kregen om de Nederlanden te verdedigen. De lutherse gemeente van Nijmegen is iets later ontstaan, vermoedelijk rond 1624. Erediensten waren niet toegestaan door het stadsbestuur en de lutheranen moesten hun toevlucht nemen tot een schuilkerk. De Nijmeegse gemeente werd zwaar getroffen door een geallieerd vergissingsbombardement op 22 februari 1944 en bloedige gevechten in het kader van Operatie Market Garden (september 1944).

Na de Eerste Wereldoorlog ontstonden verschillende lutheraanse gemeentes in de Oostelijke Mijnstreek. Door de opkomst van de mijnbouw en een tekort aan arbeidskrachten werden veel lutheraanse arbeiders uit het aangrenzende Duitsland aangetrokken. In eerste instantie werd vanuit Vaals gepreekt, waar al langer een gemeente bestond. Er ontstonden gemeentes in Brunssum, Heerlen en Waubach. Nog altijd wonen de meeste Limburgse lutheranen in deze contreien. De erediensten vinden daarom alleen in Heerlen plaats. De lutherse kerk van Maastricht werd gesloten in 2014.