Fongers

Advertentie van Fongers uit 1898 ontwerp J.G. van Caspel

Voormalige werkplaats aan de Hereweg in Groningen

Fongers is een oud Nederlands merk van fietsen, bromfietsen en motorfietsen.

Fongers was vanaf 1897 gevestigd aan de Hereweg in Groningen. Het bedrijf was pionier in de ontwikkeling van de klassieke Nederlandse toerfiets. Fongers legde zich vanaf 1884 toe op de fabricage van hoogwaardige rijwielen, die zeker in de jaren tot 1910 alleen waren weggelegd voor de koopkrachtige bovenlaag van de bevolking. Het bedrijf ontwikkelde een eigen productenlijn met veel specifieke details (zoals het eigen velgremstangensysteem, de Fongers stuurstrop etc.)

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In 1884 begon de smid Albert Fongers uit Warffum met de productie van fietsen in zijn smederij aan het Nieuwe Kerkhof in de stad Groningen. In 1894 begon hij naast zijn smederij en eigen fietsenfabriekje. Het jaar erop brak hij landelijk door met zijn inzending voor de 1e Rijwielen-Tentoonstelling in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt. In 1896 richtte hij een NV op om aan de Hereweg een grote fabriek te kunnen bouwen, die in maart 1897 in gebruik werd genomen. Na het overlijden van Albert Fongers werd zoon Ties in 1921 voorzitter van de directie. Ties overleed in 1944.

In de periode na de Tweede Wereldoorlog was vernieuwing niet de sterkste kant van Fongers; het vasthouden aan oude productiemethoden heeft uiteindelijk geleid tot de ondergang van het bedrijf. Paradoxaal is het bedrijf tenonder gegaan aan de kwaliteit van zijn product. In 1961 werd Fongers overgenomen door de Leeuwarder fabrikant 'Phoenix'. In 1963 trad ook het Meppeler bedrijf Germaan tot deze combinatie toe; vanaf dat moment heette het bedrijf PFG (Phoenix/Fongers/Germaan). Ook deze combinatie zou het, ondanks de vele nieuwe fietsmodellen die werden ontwikkeld, niet redden. De toenmalige directie besloot in 1969 het bedrijf te stoppen, omdat men de vernieuwende markt had gemist. Medio 1970 werd de productie van fietsen in Groningen gestaakt. De oude merknamen werden overgenomen door Batavus in Heerenveen en nog lang gebruikt.

Gebouwen[bewerken | brontekst bewerken]

Bij de fabriek in Groningen hoorde een rijwielschool. Deze rijschool heeft tot 1940 dienstgedaan en was in 1933 toneel van een internationale kunsttentoonstelling ter gelegenheid van het 15-jarig bestaan van De Ploeg. Het hoofdgebouw aan de Hereweg is ontworpen in de Neorenaissancestijl en is karakteristiek voor de periode waarin het gebouwd is (1896). In 1985 is het fabriekscomplex voor het grootste deel afgebroken; alleen de monumentale voorgevel is gerestaureerd. Daarachter bevindt zich anno 2015 een modern drie verdiepingen tellend kantoorgebouw van circa 3.600 vierkante meter met de naam 'Fongersstede'. Achter het kantorencomplex is een woonbuurt van ca. 200 woningen gebouwd met als naam 'Fongersplaats'.

Fongers besteedde veel aandacht aan reclame. Bekend zijn de posters van Ernst Gustaaf Schlette met militaire wielrijders uit de periode 1910-1915.

Nog steeds een gewilde fiets[bewerken | brontekst bewerken]

Een Fongers uit 1960

Het Fongers-product is onder liefhebbers van oude fietsen gewild. Er is een levendige handel in oude Fongers-fietsen en -parafernalia. Niet alleen als verzamelobject, maar ook voor dagelijks gebruik. De foto hiernaast toont een exemplaar uit 1960, gespot in een trein in juni 2014. In Indonesië is de laatste jaren ook veel vraag naar Fongers fietsen; het rijden op oude Nederlandse fietsen in oude, vaak koloniale kleding is er uitgegroeid tot een rage.^[bron?]