Naar inhoud springen

Geboortesteen

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Enkele veelvoorkomende maandelijkse geboortestenen

Een geboortesteen is een edelsteen die verband houdt met de geboortemaand of het sterrenbeeld van een persoon. Ze worden vaak verwerkt in sieraden of gedragen als hanger aan een ketting.

Geschiedenis

[bewerken | brontekst bewerken]

De historicus Josephus uit de eerste eeuw n.Chr. geloofde dat er een verband was tussen de twaalf stenen in de borstplaat van Aäron (die de stammen van Israël symboliseren, zoals beschreven in het boek Exodus), de twaalf maanden van het jaar en de twaalf tekens van de dierenriem. De vertalingen en interpretaties van de Exodus-passages over de borstplaat lopen echter sterk uiteen. Josephus zelf gaf twee verschillende lijsten van de twaalf stenen. George Frederick Kunz suggereert dat Josephus de borstplaat van de Tweede Tempel zag en niet die uit het boek Exodus. Sint-Hiëronymus, verwijzend naar Josephus, stelde dat de funderingsstenen van het nieuwe Jeruzalem (Openbaring 21:19-20) passend zouden zijn voor christenen.

In de achtste en negende eeuw werden religieuze verhandelingen geschreven die een specifieke steen aan een apostel koppelden, met het idee dat ‘hun naam op de funderingsstenen zou worden geschreven, samen met hun deugd’. Hieruit ontstond de traditie om twaalf stenen te bezitten en elke maand één daarvan te dragen. De praktijk van het dragen van slechts één geboortesteen per maand is echter relatief recent. Moderne bronnen verschillen van mening over de oorsprong: Kunz plaatst het begin in het achttiende-eeuwse Polen, terwijl het Gemological Institute of America aangeeft dat deze traditie al in de jaren zestig van de zestiende eeuw in Duitsland begon.

Reconstructie van de borstplaat van de hogepriester voor de centrale Sefardische synagoge in Ramat Gan, Israël

Moderne lijsten van geboortestenen hebben weinig connectie met de borstplaat of de funderingsstenen uit het christendom. Door veranderingen in smaak, tradities en verwarrende vertalingen zijn ze ver verwijderd geraakt van hun historische oorsprong.[1]:310 Een auteur omschreef de Kansas-lijst van 1912 (zie hieronder) zelfs als ‘niet meer dan een ongefundeerde marketingstrategie’.[2]:132

In sommige gedichten wordt aan elke maand van de Gregoriaanse kalender een geboortesteen toegewezen. Deze stenen vertegenwoordigen de traditionele keuzes uit Engelstalige culturen. Tiffany & Co.. publiceerde deze gedichten, "van een onbekende auteur," voor het eerst in een pamflet in 1870.[3]

In 1912 kwam de Amerikaanse National Association of Jewelers (later hernoemd naar Jewelers of America) bijeen in Kansas om geboortestenen te standaardiseren en stelde een officiële lijst vast.[4]:317 In 1952 werd de lijst bijgewerkt[5]:311 door de Jewelry Industry Council of America, waarbij alexandriet werd toegevoegd voor juni, citrien voor november en roze toermalijn voor oktober. Daarnaast werden de lapis lazuli van december vervangen door zirkoon, en werden de primaire en alternatieve stenen voor maart omgewisseld. De American Gem Trade Association voegde in 2002[6] tanzaniet toe als geboortesteen voor december, en in 2016 voegden zij samen met Jewelers of America spinel toe als extra geboortesteen voor augustus.[7] De Britse National Association of Goldsmiths stelde in 1937 haar eigen gestandaardiseerde lijst op[8], terwijl Japanse brancheorganisaties in 2021 tien nieuwe soorten geboortestenen toevoegden.

Oosterse traditie

[bewerken | brontekst bewerken]

In oosterse culturen worden edelstenen op vergelijkbare wijze verbonden met geboorten, maar in plaats van met een geboortemaand, worden ze geassocieerd met hemellichamen. Astrologie speelt een centrale rol bij het bepalen welke edelstenen het meest geschikt en gunstig zijn voor een persoon. In het hindoeïsme zijn er bijvoorbeeld negen edelstenen die gekoppeld zijn aan de Navagraha (hemelse krachten, zoals de planeten, de zon en de maan). Deze staan in het Sanskriet bekend als Navaratna (negen edelstenen). Bij de geboorte wordt een astrologische kaart opgesteld, en op basis van de positie van deze krachten aan de hemel op het exacte moment en de locatie van de geboorte, worden specifieke stenen aanbevolen. Deze stenen worden op het lichaam gedragen om mogelijke negatieve invloeden af te weren.

Geboortesteen naar maand

[bewerken | brontekst bewerken]
Maand 15e-20e eeuw[9]:315 Verenigde Staten (1912)[9]:319–320 Verenigd Koninkrijk (2013)[10] Verenigde Staten (2019)[11]
Januari Granaat Granaat Granaat Granaat
Februari Amethist, Zirkoon, Parel Amethist Amethist Amethist
Maart Heliotroop, Jaspis Heliotroop, Aquamarijn Aquamarijn, Heliotroop Aquamarijn, Heliotroop
April Diamant, Saffier Diamant Diamant Diamant
Mei Smaragd, Agaat Smaragd Smaragd, Chrysopraas Smaragd
Juni Cat's eye, Turkoois, Agaat Parel, Maansteen Parel, Maansteen Parel, Maansteen, Alexandriet
Juli Turkoois, Onyx Robijn Robijn, Carneool Robijn
Augustus Sardonyx, Carneool, Maansteen, Topaas Sardonyx, Peridoot Peridoot, Sardonyx Peridoot, Spinel, Sardonyx
September Chrysolite (aka peridot) Saffier Saffier, Lapis lazuli Saffier
Oktober Opaal, Aquamarijn Opaal, Toermalijn Opaal Opaal, Toermalijn
November Topaas, Parel Topaas Topaas, Citrien Topaas, Citrien
December Heliotroop, Robijn Turkoois, Lapis lazuli Tanzaniet, Turkoois Turkoois, Zirkoon, Tanzaniet

Geboortestenen naar sterrenbeeld

[bewerken | brontekst bewerken]
Teken Data [12] :318 Steen [9] :345–347
Ram 21 maart – 19 april Bloedsteen
Stier 20 april – 20 mei Saffier
Tweelingen 21 mei – 20 juni Agaat
Kreeft 21 juni – 22 juli Smaragd
Leeuw 23 juli – 22 augustus Onyx
Maagd 23 augustus – 22 september Carneool
Weegschaal 23 september – 22 oktober Chrysoliet
Schorpioen 23 oktober – 21 november Beryl
Boogschutter 22 november – 21 december Topaas
Steenbok 22 december – 19 januari Robijn
Waterman 20 januari – 18 februari Granaat
Vissen 19 februari – 20 maart Amethist

Verjaardagsstenen (dagen van de week)

[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel de term "verjaardagssteen" soms als synoniem voor geboortesteen wordt gebruikt, krijgt elke dag van de week ook een specifieke edelsteen toegewezen. Deze dagtoewijzingen verschillen echter van de edelstenen die per maand worden geassocieerd.

Dag van de week Steen(en)
Zondag Topaas, Diamant
Maandag Parel, Kristal
Dinsdag Robijn, Smaragd
Woensdag Amethist, Magnetiet
Donderdag Saffier, Carneool
Vrijdag Smaragd, Kattenoog
Zaterdag Turkoois, Diamant

Afbeeldingen

[bewerken | brontekst bewerken]
  • Granaat, de geboortesteen voor januari.
    Granaat, de geboortesteen voor januari.
  • Amethist, de geboortesteen voor februari.
    Amethist, de geboortesteen voor februari.
  • Aquamarijn, de geboortesteen voor maart.
    Aquamarijn, de geboortesteen voor maart.
  • Diamant, de geboortesteen voor april.
    Diamant, de geboortesteen voor april.
  • Smaragd, de geboortesteen voor mei.
    Smaragd, de geboortesteen voor mei.
  • Parel, één van de drie geboortestenen van juni.
    Parel, één van de drie geboortestenen van juni.
  • Maansteen, één van de drie geboortestenen van juni.
    Maansteen, één van de drie geboortestenen van juni.
  • Alexandriet, één van de drie geboortestenen van juni.
    Alexandriet, één van de drie geboortestenen van juni.
  • Robijn, de geboortesteen voor juli.
    Robijn, de geboortesteen voor juli.
  • Peridot, de moderne geboortesteen voor augustus.
    Peridot, de moderne geboortesteen voor augustus.
  • Sardonyx, de traditionele geboortesteen voor augustus.
    Sardonyx, de traditionele geboortesteen voor augustus.
  • Spinel, een recentere (2019) alternatieve geboortesteen voor augustus.
    Spinel, een recentere (2019) alternatieve geboortesteen voor augustus.
  • Saffier, de geboortesteen voor september.
    Saffier, de geboortesteen voor september.
  • Lapis the traditional birthstone for September
    Lapis lazuli, de traditionele geboortesteen voor september.
  • Opaal, één van de twee geboortestenen van oktober.
    Opaal, één van de twee geboortestenen van oktober.
  • Toermalijn, één van de twee geboortestenen van oktober.
    Toermalijn, één van de twee geboortestenen van oktober.
  • Citrien, één van de twee geboortestenen van november.
    Citrien, één van de twee geboortestenen van november.
  • Topaas, één van de twee geboortestenen van november.
    Topaas, één van de twee geboortestenen van november.
  • Turkoois, één van de drie geboortestenen van december.
    Turkoois, één van de drie geboortestenen van december.
  • Tanzaniet, één van de drie geboortestenen van december.
    Tanzaniet, één van de drie geboortestenen van december.
  • Zirkoon, een van de drie geboortestenen van december
    Zirkoon, een van de drie geboortestenen van december

Bronnen

[bewerken | brontekst bewerken]

Referenties

[bewerken | brontekst bewerken]
  1. ↑ Knuth, Bruce G. (2007). Gems in Myth, Legend and Lore, Revised. Jewelers Press, Parachute.
  2. ↑ Gleadow, Rupert (2001). The Origin of the Zodiac. Dover Publications. Geraadpleegd op 26 september 2023.
  3. ↑ Farrington, Oliver Cummins (1903). Gems and Gem Minerals. Mumford, 63–64.
  4. ↑ Kunz, George F. (1913). The curious lore of precious stones. Lippincott.
  5. ↑ Knuth, Bruce G. (2007). Gems in Myth, Legend and Lore, Revised. Jewelers Press, Parachute.
  6. ↑ Grande, Lance, Augustyn, Allison (2009). Gems and Gemstones: Timeless Natural Beauty of the Mineral World. University of Chicago Press, p. 335. ISBN 978-0-226-30511-0.
  7. ↑ National Jeweler Magazine, "JA, AGTA Add Spinel as August Birthstone"
  8. ↑ The Oxford Companion to the Decorative Arts. Oxford University Press (1985), 513. ISBN 978-0-19-281863-8.
  9. ↑ a b c Kunz, George F. (1913). The curious lore of precious stones. Lippincott.
  10. ↑ Tips & Tools: Birthstones. The National Association of Goldsmiths. Gearchiveerd op 28 May 2007. Geraadpleegd op 16 June 2014.
  11. ↑ Birthstones For Each Month. Gemological Institute of America. Geraadpleegd op 5 september 2023.
  12. ↑ Knuth, Bruce G. (2007). Gems in Myth, Legend and Lore, Revised. Jewelers Press, Parachute.
[bewerken | brontekst bewerken]
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Geboortesteen&oldid=68388868"