Gebruiker:Clausule/Hallelujah

Hallelujah
Nummer van: Leonard Cohen
Van het album: Various Positions
Uitgebracht	december 1984
Opname	juni 1984
Genre	Rock
Duur	04:36
Label	Passport, Columbia
Schrijver(s)	Leonard Cohen
Portaal    Muziek

Hallelujah
Nummer van: Jeff Buckley
Van het album: Grace
Uitgebracht	23 augustus 1994
Opname	23 november 1993
Genre	Folk rock
Duur	6:53
Label	Columbia
Portaal    Muziek

Hallelujah is een lied, geschreven door de Canadese zanger Leonard Cohen. Het verscheen voor het eerst op diens album Various Positions uit 1984. Sindsdien is het tientallen keren gecoverd, onder andere door John Cale en Jeff Buckley. Na de opname van Buckley en vooral na diens dood in 1997, steeg het nummer in populariteit. Tegenwoordig is het met ongeveer 200 versies het meest gecoverde Leonard Cohen-nummer.

Geschiedenis en covers

Leonard Cohen schreef het nummer voor zijn album Various Positions uit 1984. Platenmaatschappij Columbia Records wilde het album niet uitbrengen omdat ze het niet goed genoeg vonden, waarna het verscheen bij het onafhankelijke label Passport Records. Later werd een cd- en geremasterde versie alsnog uitgebracht door Columbia. Het kostte Cohen naar eigen zeggen meer dan een jaar om Hallelujah te schrijven. Dit zei hij tijdens een gesprek in Parijs met Bob Dylan, na een concert. Cohen had meerdere coupletten geschreven, omdat hij geen goed einde voor het lied kon vinden. Cohen heeft Hallelujah drie keer op een album gezet. Na de studioversie uit 1984 waren dit een liveversie uit 1988, die in 1994 op het album Cohen live verscheen en een andere liveversie uit 2008 op Leonard Cohen: live in London uit 2009. In deze drie versies zong Cohen zeven verschillende coupletten. De versie op Cohen live bestaat uit drie andere coupletten dan de studioversie. Alleen het laatste couplet bleef op een paar woorden na ongewijzigd. Op Leonard Cohen: live in London combineerde hij de twee andere versies tot een lied van zes coupletten. Hij nam de eerste twee van de studioversie en vervolgde met het derde en daarna de drie overige coupletten uit de liveversie.

Cohen was niet de eerste die zijn eigen coupletten uit Hallelujah combineerde. John Cale vroeg Cohen nadat hij de nieuwe versie in 1988 gehoord had, de tekst van alle coupletten, waarna Cohen hem vijftien coupletten faxte. Cale stelde hieruit vijf coupletten samen: de eerste twee van Cohens studioversie, gevolgd door de eerste drie van zijn liveversie. Het laatste couplet, dat Cohen in zijn liveversie gehandhaafd had, verdween dus bij Cale. Zijn opname verscheen op I'm your fan, een tributealbum uit 1991 waarop verschillende artiesten een nummer van Leonard Cohen vertolken. De versie van Cale was de eerste cover van Hallelujah die bekendheid kreeg. Het was deze versie die Jeff Buckley gebruikte voor zijn album Grace uit 1994. Door zijn cover won het nummer aan bekendheid en populariteit, zeker na zijn mysterieuze dood in 1997. De meeste covers die na 1994 zijn gemaakt, grijpen dan ook eerder terug op de vertolking van Buckley dan die van Cohen. Dit blijkt uit de uitvoering en de keuze van de coupletten. In de hitversies van Alexandra Burke en Lisa uit 2008 en 2009 bleven van de vijf coupletten alleen de eerste twee en het laatste couplet over. Dit werd gedaan om het nummer geschikter te maken voor de radio, waar nummers van meer dan vier minuten minder gewenst zijn. De vele covers van eind jaren 2000 en het gebruik ervan in televisietalentenjachten ontlokte Cohen de uispraak dat het nummer inmiddels door te veel uitvoerenden is gecovered.

Naast de hierboven genoemde covers, is het nummer veelvuldig gebruikt in films en televisieseries, zoals Shrek, Basquiat, The West Wing, The O.C. en Numb3rs. In Shrek was de versie van Cale te horen, terwijl op de soundtrack een nieuwe versie van Rufus Wainwright verscheen. Ook werd het nummer als achtergrondmuziek gebruikt in documentaires en actualiteitenprogramma's, onder andere bij beelden van de schietpartij op Virginia Tech in 2007 en de aanslagen op 11 september 2001. In september 2008 zong Wainwright het nummer in de talkshow van David Letterman bij een hommage aan de zojuist overleden acteur Paul Newman.

Verder zijn er onder andere coverversies op plaat verschenen van Bono, Willie Nelson, Il Divo, k.d. lang, Imogen Heap en Bon Jovi. Zowel Myles Kennedy van Alter Bridge als Amy Macdonald zongen het nummer regelmatig tijdens live-optredens. De Welshe mezzo-sopraan Katherine Jenkins kwam in 2008 met een meer klassiek-geïnspireerde uitvoering van het nummer.

Een Nederlandstalige versie werd geschreven en gezongen door Jan Rot en verscheen in 2008 op diens album Hallelujah. Een Friese versie werd gezongen door Nynke Laverman.

Opbouw en structuur

Hallelujah is geschreven in driekwartsmaat. Hoewel Cohen in de loop der jaren meer dan 80 coupletten heeft geschreven bestaat de originele versie uit vier coupletten. Deze worden afgewisseld met het refrein, dat bestaat uit viermaal het woord Hallelujah. De coupletten zijn zesregelig en bestaan uit tussenrijm (rijmschema: aabccb). Het laatste woord is in elk couplet Hallelujah. Als vast rijmwoord in de derde regel wordt het woord you gebruikt, voorafgegaan door een werkwoord dat eindigt op een oe- of oew-klank. You wordt hierbij meestal zodanig uitsproken dat het op Hallelujah rijmt. In het laatste couplet smokkelt Cohen overigens door fool you te laten rijmen op Hallelujah. Dit wordt assonantie of halfrijm genoemd. In tegenstelling tot het vrouwelijk rijm in regel 3 en 6, is het overige rijm mannelijk. Regel 1, 2, 4 en 5 bestaan uit vier jamben (tetrameters) en regel 3 en 6 uit vijf jamben (pentameters).

De toonsoort is C-groot. In het eerste couplet wordt een deel van het akkoordenschema op de muziek zelf bezongen. Op de woorden the fourth, the fifth (de kwart, de kwint) gaat de toon van C naar respectievelijk F en G. Vervolgens gaat de toon op de woorden the minor fall, the major lift naar A-mineur en terug naar F-majeur.

Inhoud

...and she cuts your hair, mogelijk een verwijzing naar Simson en Delila.

Het woord Hallelujah (הַלְלוּיָהּ) stamt uit het Hebreeuws en betekent "Prijs God". Over de betekenis van de liedtekst bestaan meerdere theorieën. Doordat uitvoerende artiesten verschillende ideeën en gevoelens bij de tekst hebben, leggen ze ook verschillende emoties in hun vertolkingen. Leonard Cohen heeft zelf nooit veel over de betekenis van Hallelujah losgelaten, maar kort na de eerste opname van het nummer heeft hij gezegd:

Er bestaan veel hallelujahs en de perfect en broken ones zijn gelijkwaardig. Het is een verlangen om mijn geloof te bevestigen. Niet op een formele religieuze manier, maar met enthousiasme en emotie.

De tekst is geschreven in de eerste persoon enkelvoud en gaat in grote lijnen over een moeizame liefdesrelatie met de jij-persoon. Zoals hij eerder gedaan had (bijvoorbeeld in Suzanne) maakt Cohen gebruik van metaforen uit de Bijbel. In de eerste twee coupletten wordt letterlijk verwezen naar Koning David en zijn relatie met Batseba. Het eerste couplet verwijst naar zijn muzikaliteit, die in 1 Samuel 16:14-23 terug te vinden is. Hierin staat dat David gevraagd werd om voor Saul op zijn lier te spelen om kwade geesten bij hem te verjagen. Tevens worden aan David de meeste psalmen toegeschreven. In het tweede couplet wordt in de zin You saw her bathing on the roof verwezen naar David die Batseba vanaf het dak van zijn paleis zag baden. Hij werd overrompeld door haar schoonheid en ging met haar naar bed, ondanks dat zij met een anderd getrouwd was (2 Samuel 11:2-5). De zinsnede and she cut your hair uit hetzelfde couplet lijkt echter te slaan op het verhaal van Simson en Delila. Zij liet Simsons haar afknippen, om hem zo machteloos te maken tegen de Filistijnen. Delila was omgekocht door de Filistijnen om achter het geheim van de buitengewone kracht van Simson te komen. Die had hij te danken aan dat hij nog nooit zijn hoofdhaar geschoren was, omdat hij aan God was gewijd. (Rechters 16:17-19)

Documentaire

Op 1 november 2008 zond de BBC Radio 2 de documentaire The Fourth, The Fifth, The Minor Fall uit. Ter gelegenheid van de 25e verjaardag van het lied onderzocht Guy Garvey van de Britse popgroep Elbow de geschiedenis van Hallelujah. In het programma werd aandacht besteed aan de vele coverversies en de televisieseries en films waarin het nummer is gebruikt. Ook werd uitgelegd waarom Hallelujah is geanalyseerd door diverse theologen en andere wetenschappers.

Hallelujah in de hitlijsten

Hallelujah
Single van: Lisa
B-kant(en)	Hallelujah (instrumentaal)
Uitgebracht	8 mei 2009
Soort drager	CD-Single, Digitale download
Opname	2009
Duur	03:44
Label	Sony Music
Producent(en)	Hans Francken
Hoogste positie(s) in de hitlijsten
#1 (Nederland)
Portaal    Muziek

In 2004 werd de versie van Buckley in het muziekblad Rolling Stone gekozen in een lijst van 500 Greatest Songs of All Time. Het Britse tijdschrift Q hield in september 2007 een peiling onder vijftig songwriters, waarbij de versie van Buckley in de top tien van beste nummers ooit kwam.

Een Noors gelegenheidskwartet bestaande uit Askil Holm, Espen Lind, Alejandro Fuentes en Kurt Nilsen behaalde in januari 2007 in eigen land een nummer één-hit met een live-uitvoering van Hallelujah. In 2008 behaalde de Amerikaanse zangeres Kate Voegele een 68e plaats in de Billboard Hot 100. Buckley haalde ongeveer gelijktijdig een nummer één-notering in de Amerikaanse downloadhitlijst, mede dankzij aandacht gegenereerd door een uitvoering van Jason Castro tijdens de zevende editie van American Idol.

Tijdens de finale van de vijfde editie van de Britse talentenjacht The X Factor zongen de twee overgebleven finalisten Hallelujah. De versie van de winnaar zou daarna op single uitgebracht worden. Alexandra Burke won van de boyband JLS en haar versie van Hallelujah bereikte de eerste plaats van de UK Singles Chart, net als alle vorige Britse X Factorwinnaars. Britse Jeff Buckleyfans riepen op om deze traditie te doorbreken en massaal de versie van Jef Buckley te downloaden. De Buckleyfans stoorden zich voornamelijk aan het commerciële karakter van The X Factor. Tevens lieten zij door hun actie het jonge publiek kennis maken met de versie van Buckley, waarop ook Burkes opname gebaseerd was. De nummer 1-hit voor Burke konden ze niet voorkomen; haar opname verkocht meer exemplaren dan welke single van een X Factordeelnemer dan ook. Door de actie van de fans kwam de versie van Buckley wel op de tweede plaats binnen en ook de originele versie van Leonard Cohen kwam in de hitlijst terecht, weliswaar op de 36e plaats.

In de Nederlandse X Factorfinale werd Hallelujah vertolkt door Lisa Hordijk. Zij won van Rachel Kramer en haar versie werd op single uitgebracht. Net als in het Verenigd Koninkrijk was de Hallelujah-uitvoering van de X Factorwinnaar commercieel gezien buitengewoon succesvol. In de Single Top 100 stond ze tien weken op nummer 1, langer dan elke andere vorige winnaar van een RTL-talentenjacht. Ook in Nederland kwamen de versies van Jeff Buckley en Leonord Cohen in de hitlijst, op vergelijkbare posities (Bucley op plaats 3 en Cohen op 27). In de Nederlandse Top 40 kwamen hun opnames niet in de lijst, omdat downloads daarin minder zwaar wegen en deze downloads niet gepaard gingen met de uitgave van een cd-single. In de top 40 stond Lisa vier weken op de eerste plaats.

Uitvoerende	Jaar	Hitlijstnotaties
Leonard Cohen	1984	#36 UK Singles Chart (2008), #27 Single Top 100 (2009)
Jeff Buckley	1994	#259 The 500 Greatest Songs of All Time (2004), #8 Kink 1212 (2007), #7 Tijdloze 100 (2008), #2 UK Singles Chart (2008), #2 Single Top 100 (2009)
Lind, Nilsen, Fuentes en Holm	2007	#1 VG-lista (2007)
Kate Voegele	2008	#53 UK Singles Chart (2008), #68 Billboard Hot 100 (2008)
Alexandra Burke	2008	#1 UK Singles Chart (2008), #1 Irish Singles Chart (2008)
Lisa	2009	#1 Nederlandse Top 40 (2009)

Bronnen, noten en/of referenties

Voorganger: "Poker Face" door Lady GaGa

Nummer 1-hit in de Nederlandse Top 40 23 mei 2009 - 19 juni 2009 4 weken (Lisa)

Opvolger: "Beggin'" door Madcon