Gaius Julius Caesar (Latijnse uitspraak: [ˈgaːius ˈjuːlius ˈkaɪsar]?; Latijn: C·IVLIVS·C·F·C·N·CAESAR, of Gaius Iulius Gaii filius Gaii nepos Caesar; na 42 v.Chr. IMP·C·IVLIVS·CAESAR·DIVVS, of Imperator Gaius Iulius Caesar divus) (Rome, 13 juli ± 100 v.Chr. - Rome, 15 maart44 v.Chr.) was een Romeins politicus. Hij wordt meestal kortweg Julius Caesar of Caesar genoemd en wordt gezien als een van de machtigste mannen van zijn tijd. Hij had jarenlang de politieke macht te Rome.
Wij kennen Caesar van munten en antieke bustes. Op de munten zien wij een lang en mager hoofd met een opvallende haakneus. Suetonius schrijft dat Caesar erg onder zijn kaalheid leed en die steeds wilde verbergen. Verrassend genoeg beschrijft Suetonius Caesars gezicht met de woorden paulo pleniore ("aan de volle kant"[1]).
Caesar werd op 13 juli 100 v.Chr. geboren in de Subura, één van de dichtstbevolkte wijken van Rome, niet bepaald een wijk waar men als lid van een oude voorname patricische familie wenste geboren te worden, maar de Caesari waren door de eeuwen heen verpauperd. Omdat de vader van Caesar druk doende was met zijn sporen te verdienen in de Romeinse politiek, stond zijn moeder Aurelia Cotta in voor de opvoeding van de jonge Caesar. Ze deed dit zo goed dat zelfs iemand als Tacitus - niet direct bekend om zijn respectvolle houding tegenover vrouwen - haar prees.[2] Rond zijn tiende jaar ontving Caesar onderwijs van Marcus Antonius Gnipho (Suet., De Grammaticis VII.), een bekend specialist in de Griekse en Latijnse letteren, waarbij hij de werken van Homeros in het Grieks en in de oude Latijnse vertalingen van Lucius Livius Andronicus las. Hij leerde ook paardrijden, zwemmen en zwaardvechten, zaken die hem later van pas zouden komen.
De jonge Caesar leek aanleg te hebben voor de redenaarskunst en hij zal dan ook vaak het Forum Romanum bezocht hebben waar redenaars op de rostra hun redevoeringen afstaken. Nadat hij op 15 maart 85 v.Chr. uit handen van zijn vader de toga virilis (het teken van volwassenheid) had ontvangen, kon de carrière van de jonge Caesar beginnen. Maar nog voor Caesar de leeftijd van 16 had bereikt, overleed zijn vader onverwacht toen hij zich 's ochtends aankleedde. Hierdoor werd Caesar pater familias met de patria potestas (absolute gezag over alle leden van zijn familie), hoewel zijn moeder in de praktijk haar invloed liet gelden op Caesar. Caesar schreef intussen enkele tragedies, en enkele gedichten.[3]
Wanneer Caesar in 84 v.Chr. voorgedragen wordt als flamen Dialis - priester van Jupiter en meest sacrale persoon van Rome - verbreekt hij zijn verloving met de dochter van een eques om de patricische Cornelia Cinna minor, dochter van de leider van de popularesLucius Cornelius Cinna, te huwen. Maar de dood van zijn schoonvader en de dictatuur van Lucius Cornelius Sulla, de leider van de optimates, staken daar een stokje voor. Het is moeilijk in te schatten in hoeverre het ambt van flamen Dialis - die door allerlei regels gebonden was - Caesars carrière zou hebben belemmerd. De flamen Dialis mocht immers geen leger onder de wapenen zien, wat Caesars verovering van Gallië niet zou hebben bevorderd.
Hoewel Sulla er bij hem aandringt te scheiden van zijn vrouw, die door haar vader met de populares verbonden is, weigert Caesar dit te doen en komt hij zelfs in levensgevaar. Gelukkig kan hij zijn belagers afkopen met 48.000 sestertii, wanneer dezen hem vinden in het Sabijns gebergte. Gevlucht voor Sulla in 82 v.Chr. dient de nu negentienjarige Caesar als officier in de staf van de Sullaanse propraetorMarcus Minucius Thermus van de provinciaAsia. Bij de belegering van de stad Mytilene op Lesbos in 80 v.Chr. verdient hij de corona civica ("burgerkroon"), voor zijn moed in de strijd en het redden van een medeburger.
Om de belegering te bekorten, wordt Caesar op diplomatieke missie naar het hof van koning Nicomedes IV van Bithynië gestuurd. Geruchten deden de ronde dat Caesars relatie met Nicomedes van een homoseksuele aard zou zijn. Homoseksueel gedrag was in de hellenistische wereld min of meer geaccepteerd, voor een Romeinse gezant was in Romeinse ogen daarentegen onacceptabel dat Caesar de passieve partner in een dergelijke verhouding zou zijn geweest en het gerucht dat hij "de vrouw van Nicomedes was geweest" deed afbreuk aan Caesars reputatie.[4]
Nu Caesar zich bewezen had in de strijd en zijn trouw aan de populares had getoond, werd het tijd dat hij zijn verdiensten in politieke winst kon omzetten. De gelegenheid zou zich weldra voordoen aan Caesar om zijn politieke carrière te lanceren en aldus te beginnen aan wat toen nog een doorsnee carrière leek te zullen worden.
Hoewel hij samen met Marcus Calpurnius Bibulusaedilis curulis was in 65 v.Chr., kreeg Caesar de meeste eer voor de spelen die ze beiden financierden. Zo liet Caesar 320 paren gladiatoren aantreden, die getraind waren in eigen kazernes, wat sommige senatoren met afschuw deed terugdenken aan de recente gebeurtenissen met Spartacus.
Het jaar daarop wordt hij aangesteld als iudex quaestorius (rechter). In 63 v.Chr., het jaar dat Marcus Tullius Cicero consul was, wordt Caesar tot pontifex maximus gekozen. Het is in dit jaar dat de Catilinarische samenzwering uitkomt, waarin Caesar mogelijk een rol heeft gespeeld. Hij verzette zich in ieder geval tegen het terechtstellen van burgers, ook al waren het dan samenzweerders. Het jaar daarop werd Caesar verkozen als praetor en zou hij zich laten scheiden van Pompeia Sulla, nadat Publius Clodius Pulcher zich op ongehoorde wijze tot het huis van Caesar had weten binnen te werken. In 61 v.Chr. wordt hij dan als propraetor naar Hispania Ulterior gestuurd, een gebied dat hij zoals gezegd al als quaestor bezocht had.
Tot zover leek Caesars carrière niet opvallend, maar dat weerhield hem er niet van grote ambities te koesteren. Hij had zijn zinnen gezet op het consulaat, maar zag in dat de inamicitia (vijandschap) tussen Crassus en Pompeius een constante bedreiging was voor zijn carrière. Hij besloot dus te doen wat nog nooit iemand voor hem gedaan had: hij zou trachten de inamicitia tussen de twee voornaamste mannen van Rome te overbruggen. En het volgende jaar slaagde Caesar in zijn opzet.
Caesar sloot in 60 v.Chr. het eerste triumviraat met Marcus Licinius Crassus en Gnaius Pompeius Magnus. De triumviri (driemannen) kwamen overeen dat er in de staat niets zou gebeuren dat een van de triumviri tegenstond. Met de hulp van Crassus en Pompeius zou Caesar tot het ambt van consul worden gebracht. Eens consul moest hij dan een wet doordrukken die Pompeius' veterani grond schonk en nieuwe pachtbelastingen voor de provinciaAsia. Om de triumviri nauwer met elkaar te verbinden huwt Pompeius in 59 v.Chr. Caesars dochter Iulia en Caesar Cornelia.
Nadat Caesar de Rubicon was overgestoken en dus buiten zijn ambtsgebied optrad met zijn legioenen, werd hij tot hostis ("staatsvijand") uitgeroepen. In 49 v.Chr. beval de senaat hem onmiddellijk zijn bevoegdheden af te leggen. Caesar lag met zijn leger aan het riviertje de Rubicon, de grens tussen Gallia Cisalpina en Italia. De hele avond moet hij peinzend langs het water hebben gelopen. Hier sprak hij de beroemd geworden woorden; "Alea iacta est" - "De teerling is geworpen". De volgende dag trok hij met zijn leger in geforceerde dagmarsen naar Rome.
En niet om het voor de stadspoorten te ontbinden, zoals Pompeius eertijds deed. De senaatspartij en Pompeius, die nu volledig samenwerkten, hebben de stad niet verdedigd. Toen zij merkten dat de Italische steden voor Caesar kozen en dat Caesar door zijn milde optreden iedereen voor zich won, gaf men Italië op. De zwakte van hun positie was het gevolg van een nederlaag die één van Pompeius' medestanders tegen Caesar had geleden. Diens troepen marcheerden nu met de overwinnaar mee op Rome af.
Pompeius en de senaatspartij staken over naar Griekenland. Caesar ging ze achterna.
Caesar was de eerste levende Romein die op een Romeinse munt werd afgebeeld: een denarius met een gelauwerde buste van Caesar met omschrift CAESAR IM P M en een halvemaan erachter op de voorzijde en Venus met Victoria in haar hand en het omschrift L. AEMILIV[S] BVCA (muntslager) op de keerzijde (februari-maart44 v.Chr.).
De senaat stelde Caesar aan tot dictator voor een periode van 10 jaar, met de opdracht de Republiek te herstellen.
In de eerste weken van maart zou Caesar, volgens Suetonius door een waarzegger (augur) zijn gewaarschuwd voor de ‘’Ides’’ van maart. Deze dag in het midden van de maand zou gevaar brengen.
Waarzeggerij in velerlei vorm was in Rome populair en werd ook van staatswege gebruikt. Caesar hechtte aan de voorspelling geen geloof.
Caesars vrouw Calpurnia Pisonis vertelde haar man van de dromen waarin zij werd gewaarschuwd voor gevaar; ook deze dromen negeerde Caesar.
Toch blijft Caesar ook in Rome politieke tegenwind ondervinden. De leden van de senaatspartij zijn het niet eens met de reorganisatie van het staatsbestel (dictatuur), omdat de laatste keer dat zij een koning hadden (Tarquinius Superbus) hij de Romeinen alle rechten ontnam. Dus willen zij het Republikeinse staatsbestel behouden, hoewel dat oude systeem slecht berekend was op de gigantische omvang die het Rijk gekregen had. Op 15 maart, de Iden van maart (volgens de overlevering had een waarzegster hem al onheil voorspeld voor deze dag) vindt er een aanslag op zijn leven plaats.
De dood van Julius Caesar (reproductie naar een anoniem schilderij, 1904).
Op 15 maart van het jaar 44 v.Chr. wordt de vergadering van de senaat gehouden in de curia van het Theater van Pompeius. De Curia Julia op het Forum was op dat moment buiten gebruik door een grote brand. Zodra Caesar binnenkomt, staan alle senatoren op als teken van respect. Enkele mannen gaan achter de stoel van Caesar staan terwijl de rest naar hem toeloopt. Cimber trekt met beide handen de mantel van Caesars rug waarbij Caesar uitroept: "vanwaar dit geweld", waarna Casca zijn dolk trekt en Caesar in de nek probeert te steken. Caesar kan zich echter nog net omdraaien, zodat hij alleen een ondiepe snee oploopt. Caesar steekt Casca echter met zijn griffel waarbij hij de arm van Casca doorboort. Geen van de senatoren en toeschouwers die dit zien durven iets te doen en allen deinzen geschrokken achteruit. Ze durven niet weg te rennen en ook niet te proberen Caesar te helpen. Vervolgens trekken alle samenzweerders hun wapens en duwen ze Caesar heen en weer terwijl ze hem met hun messen en zwaarden steek- en snijwonden toebrengen. Als Caesar onder zijn aanvallers het gezicht van Brutus ziet, zijn vriend die hij altijd door en door had vertrouwd, roept hij in het LatijnEt tu Brute, tu quoque fili mi? (Ook gij, Brutus, mijn zoon?). Sommige bronnen beweren dat Caesar deze beroemde woorden in het Grieks sprak : και συ τεκνον ; (kai su, teknon?). Dat kan vertaald worden met: ook jij, mijn kind?
Hierna trekt hij zijn mantel over zijn hoofd en stort op de grond. De moordenaars rapen hem op en duwen hem tegen het standbeeld van zijn oude vijand Pompeius. Ze proberen hem zo vaak mogelijk te raken en lopen hierbij ook zelf verwondingen op. Uiteindelijk loopt Caesar 23 dolksteken op.
De historicus Jörg Meidenbauer verwijst het verhaal van de door Caesar uitgesproken zin voor zijn dood overigens naar het rijk der fabelen. Hij merkt op dat Suetonius en Cassius Dio expliciet melden dat Caesar stierf zonder een woord te zeggen.
De moordenaars hadden echter een fout gemaakt: ze hadden Marcus Antonius laten leven, omdat het volgens Brutus fout zou zijn geweest hem ook te doden; het was tenslotte alleen hun bedoeling te voorkomen dat Caesar koning werd. Marcus Antonius zette een wraakactie op touw om de moordenaars te straffen, maar die waren allen gevlucht voor de woede van het Romeinse volk, dat bepaald niet blij was met de moord op Caesar. Marcus Antonius bracht het dode lichaam van Caesar naar buiten en liet het op een baar leggen. Naast de dode Caesar onthulde hij de namen van de moordenaars, en na een melodramatische necrologie las hij het testament van Caesar voor. De dictator bleek zijn tuinen aan de stad te hebben vermaakt en aan iedere burger 300 sestertiën, dat was 10 weken loon. De menigte stond verbijsterd. De scepsis ten opzichte van Caesar sloeg om in een wilde verering. De mensen richtten een gigantische brandstapel op van allerlei materiaal. En aan de vlammen die hoog om Caesars lijk opvlamden, ontstaken zij fakkels om de huizen der moordenaars in brand te steken. Zo kreeg Marcus Antonius de macht binnen Rome in handen. Maar de samenzweerders bezetten verscheidene provinciae, terwijl Marcus Brutus en Cassius met een legertje in de buurt van Rome lagen. Er diende zich evenwel een onverwachte concurrent voor Antonius aan, Caesars neef en adoptiezoon Octavianus. Hij was nog geen 19 jaar. Brutus sloeg de hand aan zichzelf toen hij twee jaar later, in 42 v.Chr., door Marcus Antonius bij de stad Philippi in Griekenland verslagen was.
Caesar liet bijna al zijn rijkdommen na aan Octavianus. Na nog een aantal jaren van burgeroorlogen wist Octavianus zijn meeste tegenstanders uit te schakelen en verleende de senaat hem in 27 v.Chr. de eretitel Augustus (de verhevene). Verder kende de senaat Augustus een aantal bevoegdheden toe waardoor hij als keizer kon regeren en de rust in het rijk herstellen. Zo werd de jonge Octavianus de alleenheerser die Caesar had willen zijn en kreeg het Romeinse volk alsnog één grote almachtige leider. Na Octavianus volgden nog vele andere keizers.
Caesar hield zich veel bezig met redevoering en literatuur. Van zijn werken hebben we enkel nog Commentarii de bello Gallico en Commentarii de bello civili. Deze bestaan respectievelijk uit zeven en drie boeken. Caesar schreef naast proza ook poëzie (onder andere epigrammen), maar die zijn helaas samen met zijn redevoeringen, de Anti-Cato (een pamflet gericht tegen de nagedachtenis van Cato, hoewel aan Caesars auteurschap getwijfeld wordt), en de analogica (een grammaticale verhandeling) verloren gegaan.
In De bello Gallico worden de gebeurtenissen van de belegering van Gallia verteld. Later werd er aan dit werk door zijn adjudant Aulus Hirtius een achtste boek toegevoegd over de jaren 51 en 50 v.Chr.
De bello civili handelt over de twee eerste jaren van de burgeroorlog tussen Pompeius en Caesar in 49 en 48 v.Chr. Aulus Hirtius voegde ook hier een boek aan toe over de verdere strijd in Alexandrië, anderen voegden er nog aan toe over de strijd in Africa en Hispania.
Caesar was niet alleen actief als politicus en militair, maar voerde ook een nieuwe kalender in als pontifex maximus. De nieuwe kalender, ingevoerd vanaf 1 januari45 v.Chr., een bedenksel van de sterrenkundige Sosigenes, was niet meer gebaseerd op de cyclus van de maan, maar volgde het zonnejaar. Hij voerde als eerste de schrikkeldag in, maar plaatste hem wel achter aan de maand waar vroeger de schrikkelmaand op volgde. Hij zou ook als eerste gebruik hebben gemaakt van een Caesarcijfer.
Geschiedkundigen beschouwen de veldheerkunst van Caesar als van hetzelfde niveau als die van militaire genieën als Alexander de Grote, Hannibal, Genghis Khan, Napoleon Bonaparte en Saladin. Hoewel hij zo nu en dan tactische nederlagen leed, zoals bij de slag bij Gergovia en de Slag bij Dyrrhachium gedurende de Burgeroorlog, heeft Caesar zijn tactische talent meer dan eens aangetoond door zulke daden als de omwalling van Alesia gedurende de Gallische oorlog, het verpletterend verslaan van de strijdkrachten van Pompeius gedurende de Burgeroorlog en de complete vernietiging van het leger van Pharnakes bij de Slag bij Zela.
Dat Caesar in staat was om succesvol campagne te voeren op elk terrein en onder alle weersomstandigheden is te danken aan de strikte maar faire discipline van zijn legionairs, wier bewondering en toewijding wijd en zijd bekend waren. Dit omdat hij legionairs promoveerde op basis van bekwaamheid en niet op basis van (nobele) geboorte. Caesars infanterie en cavalerie waren eersteklas en hij maakte zwaar gebruik van de formidabele Romeinse artillerie; andere factoren die hem zo effectief op het slagveld maakten, waren de voortreffelijke ingenieurskwaliteiten van zijn leger (in het leger wordt dit onderdeel van de strijdkrachten de genie genoemd) en de legendarische snelheid waarmee hij zijn troepen wist te verplaatsen. (Caesars leger marcheerde soms tot 40 mijl per dag).
Zijn leger bestond uit 40.000 infanterie en vele cavaleristen, met enige bijzondere legereenheden, zoals de genie. Hij verhaalt in zijn Commentarii de bello Gallico dat gedurende de belegering van een Gallische stad welke gebouwd was op een erg steil en hoog plateau, zijn genie in staat was een tunnel te graven door vast gesteente en het begin van de bron te vinden waarmee de stad van water werd voorzien, en deze om te leiden ten nutte van het leger. De stad, afgesneden van zijn eigen watertoevoer, capituleerde onmiddellijk.
Wij kennen Caesar door zijn gepubliceerde en bewaard gebleven relaas van de verovering van Gallië, door zijn daden en door de beschrijvingen die anderen van hem geven.
Caesar laat zich in zijn De bello Gallico kennen als een koelbloedig man. Hij neemt, in een originele verteltrant, een zekere afstand van zijn eigen gedrag door het verhaal in de derde persoon te schrijven. Hij schrijft dus "Hij belegerde" wanneer hij over zichzelf schreef.
Eo cum de improviso celeriusque omnium opinione venisset, Remi, qui proximi Galliae ex Belgis sunt, ad eum legatos Iccium et Andebrogium.
Bij zijn door niemand verwachtte en onverwacht snelle aankomst zonden de Remers, de Belgen die het dichtst bij Gallië leven, hun leiders, Iccius en Andecombogius, als gezanten tot hem.
Caesar was in de eerste plaats ambitieus. Hij wist zich, als aristocraat, voorbestemd om over Rome te regeren. Zijn welbespraaktheid, militair inzicht en politieke genie waren de basis van zijn succes. Caesar had ten tijde van zijn dood de republiek geknecht, maar het is onduidelijk gebleven welke toekomst hij voorzag voor de Romeinse republiek. Een aangeboden kroon, teken van het herstel van het koningschap, weigerde hij.
Tijdgenoten en de biografen uit de eerste eeuw na Caesars dood schreven over Caesar in de wetenschap dat zijn erfgenamen en opvolgers de absolute macht in Rome bezaten. Zij konden niet vrijuit over Caesar schrijven.
In de De Vita Caesarum van Gaius Suetonius Tranquillus wordt Caesar dan ook geportretteerd als een militair genie dat slachtoffer wordt van politieke intriges.
Caesar was al in de Middeleeuwen, samen met Alexander de Grote, één van de typische helden van de hofcultuur en de ridderromans. In de renaissance bleef zijn aanzien groot. William Shakespeare maakte van Caesar ook een toneelheld en in de twee grafredes in het drama wordt Caesar zeer gunstig, als een ambitieus, maar nobel mens en weldoener beschreven.
Tijdens de Franse revolutie stond Brutus in hoger aanzien dan Caesar, maar onder Napoleon I was Caesar de inspiratie voor Napoleons rol als keizer.
Gaius Suetonius Tranquillus, kanselier van keizer Hadrianus, is een belangrijke bron van kennis over Caesar. Voor zijn De Vita Caesarum, een politieke biografie van de twaalf eerste imperatores kon hij immers putten uit het voor ons verloren gegane Romeinse rijksarchief.
Suetonius schetst Caesar als een ongewoon hardnekkig man. Al vroeg, tijdens de samenzwering van Catilina, was hij, de praetor, slechts met dreiging met geweld ertoe te bewegen om de reddeloos verloren zaak van Catalina te laten rusten. Ook als rechter kenmerkten drammerigheid en een opvallende vooringenomenheid Caesars optreden.
Suetonius behandelt het seksleven van zijn onderwerpen uitgebreid en methodisch. Over Caesar schrijft hij dat een zekere Ruffio een van Caesars "schandknapen" was. In verband met Caesars verblijf in Bithynië vermeldt hij de vele onweersproken geruchten over Caesars affaire met de koning en de onbarmhartige plagerijen van de Romeinse soldaten die spotversjes en liedjes over de homoseksuele en heteroseksuele escapades van Caesar, die zij als een "bok" beschreven, maakten.
Verder kenschetst Suetonius Caesar als dapper, een goede en trouwe vriend en benadrukt hij Caesars vrijgevigheid. Caesars vaak genoemde gevatheid en wrange humor lijken hiermee moeilijk te verenigen en maakten veel vijanden.
Plutarchus, een Griek, putte uit bronnen die wij niet meer kennen. Ook hij benadrukt Caesars bijtende geestigheid. Wij leren Caesar kennen als plagerige en arrogante pestkop. Een, in verband met de moord veelzeggend voorbeeld daarvan was dat Caesar de tribunus plebis Marullus afzette omdat deze, na de mislukte " kroning" op het feest van de lupercaliën, diegenen die Caesar hadden toegejuicht arresteerde. Caesar noemde Marullus daarbij een "Brutus" ofwel domkop. Dat was een riskante provocatie van de republikeinen want een Brutus stichtte de Romeinse republiek. Plutarchus noemt ook Caesars vallende ziekte, die achteraf als epilepsie is geïnterpreteerd, en kaalheid.
« Alea iacta est » (de teerling is geworpen) - deze uitspraak zou gemaakt zijn bij het oversteken van de Rubicon, maar is waarschijnlijk niet in het Latijn uitgesproken - Caesar citeerde de Griekse toneeldichter Menander.
« Aut Caesar aut nullus » (ofwel Caesar, ofwel niemand) (de lijfspreuk van Cesare Borgia)
« Divide et impera » (« verdeel en heers »), waarmee Caesar zijn strategieën en overwinningen bedoelde. Met verdeel bedoelde hij het volgende: Caesar liet soldaten, verkleed als andere Galliërs, lichte plunderingen verrichten bij Gallische stammen, waardoor deze niet meer als één groep tegenover Caesar stonden, maar als kleine groepjes. Caesar kon deze dan makkelijker overheersen (impera).
« Et tu Brute? »[7] (Ook gij, Brutus?), volgens sommige bronnen de laatste woorden die Julius Caesar zou hebben gesproken tot Brutus, een protegé van hem, toen Brutus en zijn medesamenzweerders hem in het senaatsgebouw vermoordden. Men neemt aan dat Caesar eerder « Tu quoque fili mi? » (« Jij ook, mijn zoon? ») gezegd zou hebben, of in het Grieks: « καὶ σὺ τέκνον;(Kai su, teknon?) »[8] (Jij ook, [mijn] kind?). Suetonius zelf[9] geloofde eerder dat hij stierf zonder iets te zeggen.
« Horum omnium fortissimi sunt Belgae, propterea quod a cultu atque humanitate provinciae longissime absunt, minimeque ad eos mercatores saepe commeant atque ea quae ad effeminandos animos pertinent important, proximique sunt Germanis, qui trans Rhenum incolunt, quibuscum continenter bellum gerunt. » - « Van hen (d.i. de Galliërs) allemaal zijn de Belgen de dappersten, omdat ze het verst verwijderd zijn van de cultuur en de beschaving van de provincia, omdat er slechts zeer zelden kooplui tot bij hen reizen en die dingen invoeren, die bijdragen tot het verwekelijken van de geesten, en ze vlakbij de Germanen, die over de Rijn wonen, met wie ze voortdurend oorlog voeren, wonen. » - Caesar schrijft over de verschillen tussen de Gallische volkeren (Commentarii de bello Gallico I 1.3.).
De titels keizer en tsaar zijn aan Caesars naam ontleend. Dit komt doordat de Romeinen de C uitspraken zoals wij de K uitspreken en AE spraken zij uit als AI. De Romeinen zeiden dus eigenlijk Kaisar (zoals in het Duits nog altijd de uitspraak is), waarvan dan weer makkelijk in het Nederlands keizer te maken is. Caesar zelf is nochtans nooit keizer geweest, hij was wel uitgeroepen tot dictator voor het leven, in tegenstelling tot zijn adoptiezoon Octavianus. (Het is dan ook van zijn adoptiezoon dat de naam Caesar is overgeleverd, daar deze na zijn adoptie zich Gaius Iulius Caesar liet noemen.)
Van de keizersnede (sectio caesarea) beweert men dat zij die naam draagt omdat Caesar ermee zou zijn geboren, wat zeer onwaarschijnlijk wordt geacht, omdat zijn moeder zijn geboorte overleefde.
Er wordt beweerd dat Jezus dezelfde persoon was als Caesar. Het zou alleen door de jaren heen een eigen verhaal zijn gaan lopen, waardoor het nu lijkt alsof het twee verschillende personen waren.[10]
↑Suet., Caes. 21; Plut., Caes. 14, Pomp. 47, Cat. min. 33; Appian., Bell. Civ. II 14; Caes., Bell. Gall. I 12.
↑Het had Caesars aartsrivaal Pompeius namelijk langer geduurd om diens vader uit te schakelen, een feit dat Caesar wou onderstrepen.
↑Dit is een Latijnse vertaling van het Griekse citaat bij Suetonius (cf. infra.) door William Shakespeare in zijn Engelstalige toneelstuk Julius CaesarIII 1.84.
Zie Gallische oorlog voor het hoofdartikel over dit onderwerp.
