Gebruiker:Jopvanas/Kladblok
Hs. 91 (Universiteitsbibliotheek Utrecht)[bewerken | brontekst bewerken]
Hs. 91 is een 15e-eeuws manuscript met 710 brieven (‘Epistolae’) van Gregorius I (540 - 604). Het handschrift is tussen 1460 en 1470 gemaakt in Utrecht. Het is afkomstig uit het kartuizerklooster Nieuwlicht in Utrecht en is in overgedragen aan de Universiteit Utrecht, waar het zich in de Bijzondere Collectie op de Uithof bevindt. Het handschrift is te citeren als: Universiteitsbibliotheek Utrecht Hs. 91 (Hs 2 B 9).
Omschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Het handschrift bevat 710 brieven (in het Latijn) geschreven door Gregorius I. Het is in twee kolommen geschreven in de gotische littera hybrida. Hs. 91 telt 285 bladen (folia) gemaakt van perkament met een afmeting van . De bladen zijn 217 bij 150 millimeter. De kaft van het manuscript is gemaakt van leer en heeft een ruitpatroon. De rug en de ribben van het boek zijn niet origineel meer, deze zijn gerestaureerd. Het manuscript is gedateerd tussen 1460 en 1470.
Inhoud[bewerken | brontekst bewerken]
Hs. 91 begint op fol.2r begint een inhoudsopgave waarbij er per bladzijde benoemt wordt wat er te vinden is. Op fol.7v begint een alfabetische inhoudsopgave en op fol.10r tot en met fol.11v staat een lijst van passages in de Bijbel waar Gregorius I uit citeert in zijn brieven. De brieven beginnen op fol.13r en gaan door tot fol.285r, dan slaat de kopiist een regel over en volgen nog twee brieven, namelijk brief 435 en 436 (fol.285r en fol.285v). Deze twee brieven zijn als laatste toegevoegd omdat de kopiist deze (per ongeluk) heeft overgeslagen. Elke brief begin met een zin in het rood. In deze zin staat de titel van de brief en het nummer. Daarna volgt een lombarde, gevolgd door de rest van de brief. Het hele handschrift is door één hand geschreven.
Decoratie[bewerken | brontekst bewerken]
Hs. 91 bevat weinig decoratie. Naast de gebruikelijke met rood opgehoogde hoofdletters heeft het alleen lombarden die al dan niet versiert zijn met penwerk. In Hs. 91 komen twee stijlen van penwerk voor: de Winkelhaak-stijl en de Kroon en Draak-stijl. Op fol.13r is de initiaal in de Kroon en Draak-stijl, net zoals de brede, dubbel afgebakende rand die om de bladspiegel loopt. Deze rand is gevuld met rozetten, die aan de linker- en bovenkant gevuld zijn met kronen. De rechter boven- en onderhoek zijn versierd met driedubbele kronen, ook in de Kroon en Draak-stijl. Op fol.13v tot fol.62r zijn de lombarden versierd met penwerk in de Winkelhaak-stijl. Dan volgen er op fol.62v tot fol.84v wel veel lombarden maar die zijn niet versierd met penwerk. Na deze folia volgen er 6 folia (85, 90, 110, 113, 183 en 185) waarbij de, van zowel de recto-zijde als de verso-zijde, lombarden zijn versierd in de Kroon en Draak-stijl. de resterende 100 folia hebben geen penwerkversiering meer. De Winkelhaak-stijl is typerend voor Klooster Nieuwlicht terwijl de Kroon en Draak-stijl dit niet is, dit duidt op twee penwerkmakers.[1]
Klooster Nieuwlicht[bewerken | brontekst bewerken]
Nieuwlicht, officieel ‘De kartuize van het Nieuwe licht van St. Salvator in Bloemendaal buiten de stad Utrecht’, is een voormalig klooster van de kartuizers dat in 1392 is gebouwd rond Utrecht door Zweder van Abcoude. Klooster Nieuwlicht had een aantal essentiële taken, ten eerste de kopieerarbeid van manuscripten. Ten tweede het opbouwen van een bibliotheek. Ten derde moesten de monniken memoriediensten houden voor de talloze weldoeners die hun laatste rustplaats in Nieuwlicht hadden. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd het klooster bezet door Nederlandse troepen in 1580, de monniken ondervonden hier veel last van en verlieten het klooster.[2]
| Epistolae (numero DCCX) | ||||
|---|---|---|---|---|
| Bewaarlocatie | Universiteitsbibliotheek Utrecht Bijzondere Collectie | |||
| Plaats van ontstaan | Utrecht | |||
| Datum van ontstaan | ca. 1460 - 1470 | |||
| Inhoud | 710 brieven van Gregorius I | |||
| Betrokken personen | ||||
| Auteur(s) | Gregorius I | |||
| Kenmerken | ||||
| Omvang | 570 bladzijde | |||
| Formaat | Twee kolommen | |||
| Materiaal | Perkament | |||
| Taal | Latijn | |||
| Schrift | Littera Hybrida | |||
| Details | ||||
| Provenantie | Het manuscript werd bewaard in Kartuizerklooster Nieuwlicht in Utrecht. | |||
| ||||
Gregorius I[bewerken | brontekst bewerken]
Gregorius I, bijgenaamd de Grote, was van 590 tot 604 de 64e paus van de Katholieke Kerk. Hij geldt als een van de kerkvaders en in 1295 verleende Paus Bonifatius VIII hem de eretitel van kerkleraar. Gregorius I stond bekend als een goede bestuurder en organisator. Door vrede te sluiten met de Franken, Avaren en Longobarden bracht hij een periode van vrede in Rome na eeuwen van chaos door volksverhuizingen. Door deze vrede kwam Rome in pauselijke handen terecht en creëerde Gregorius I onbedoeld het begin van de Pauselijke Staat. Verder voerde hij weekdagen in in het Christendom en kreeg de kerstening van Engeland een aanvang tijdens zijn regeren. Zijn bekendste werk is het Moralia in Job waarin hij commentaar geeft op het Bijbelboek van Job.
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Digitale versie van Hs. 91: http://objects.library.uu.nl/reader/resolver.php?obj=002309512&type=2
- ↑ Gisela Gerritsen-Geywitz (2017), Het Utrechtse draakje en zijn entourage. Uitgeverij Verloren, pp. 154. ISBN 9087046758.
- ↑ Kartuizerklooster Nieuwlicht bij Utrecht. Het Utrechts Archief (23 december 2010). Geraadpleegd op 10 oktober 2018.