Gebruiker:MrAronymous/Kladblok

Zuidas
	Contouren van huidig project Zuidas binnen de originele wijkgrenzen
Algemene informatie
Ontworpen	1997
Bouwduur	2002-2035
Verantwoordelijk	Dienst Zuidas
Chronologie
Dit project	; Zuidas
	[Amsterdam Zuidas Officiële website]
Portaal	Amsterdam

**Zuidas**
Wijk van Amsterdam
Kerngegevens
Gemeente	Amsterdam
Stadsdeel	Zuid
Oppervlakte	0 km²
- land	0 km²
- water	0 km²
Inwoners ; (2023)	0 ; (Deling door nul inw./km²)
Woningvoorraad	0 woningen
Overig
Postcode(s)	1077, 1082

Voor de gelijknamige serie, zie Zuidas (televisieserie).

Zuidas is een wijk in Amsterdam. De Zuidas is vooral bekend als zakendistrict met hoogbouw. Dankzij de strategische ligging rondom station Amsterdam Zuid, dicht bij Schiphol en de Amsterdamse binnenstad, trekt het gebied nationale en internationale bedrijven en instellingen. Het gebied heeft ook een groot ontwikkelingspotentieel omdat er al vele voorzieningen zich in de directe omgeving bevinden, zoals de Vrije Universiteit Amsterdam, Amsterdam UMC, internationaal beurs- en congrescentrum RAI Amsterdam en Rechtbank Amsterdam. Volgens de ambities moet het gebied over enkele decennia uitgroeien tot het tweede centrum van de stad. De planning van 2016 stelt dat de complete Zuidas rond 2035 klaar moeten zijn.^[2]

Ligging en omvang[bewerken | brontekst bewerken]

Het project werd gepland als wijkoverstijgende gebiedsontwikkeling in Buitenveldert en Oud-Zuid in het stadsdeel Zuid. De Zuidas ligt aan weerszijden van de Rijksweg A10 Zuid tussen de rivieren de Amstel en de Schinkel. Het beslaat een oppervlakte van ongeveer 245 hectare. Op het breedste stuk is Zuidas 1,14 km en op het smalste stuk slechts 750 m. Totale lengte Zuidas 3,5 km.

Omdat de Zuidas vanuit de centrale stad als bouwproject wordt geleid die meerdere buurten (Buitenveldert, Nieuw-Zuid en Rivierenbuurt) overstijgt, de eerste 15 jaar in officiële documenten geen zelfstandige buurt. Rond 2016 heeft het CBS de wijk zelfstandig toegevoegd.

Bereikbaarheid[bewerken | brontekst bewerken]

Het gebied wordt per auto goed ontsloten door ringweg A10 met op- en afritcomplexen Amsterdam-Oud Zuid (afrit 9) en Amsterdam-Buitenveldert (afrit 10). Per trein kan men gebruik maken van centraal gelegen Station Amsterdam Zuid of Station Amsterdam RAI. Station Amsterdam Zuid zou volgens de plannen uitgroeien tot een tweede hoofdstation van Amsterdam en in de toekomst internationale treinen van HSL-Zuid en de Hogesnelheidslijn naar Duitsland ontvangen. Dit werd mogelijk omdat in 2018 het station per metrolijn 52 met hoge passagierscapaciteit verbonden werd met onder andere de Amsterdamse Binnenstad en het Centraal Station. Tramlijn 5 die Station Zuid van 1978 tot 2018 verbond met het Centraal Station was een drukke route die geregeld vol was, ook voor en na de spitsuren.

Station Amsterdam Zuid is in de loop der jaren uitgegroeid tot een belangrijk station met frequente Intercity-verbindingen naar de belangrijkste steden van Nederland. Sinds 2020 kent het station verbindingen met 3 metrolijnen en 2 tramlijnen. Daarnaast hebben veel stads- en streekbussen hier een (eind)halte.

Metrostations in Zuidas[bewerken | brontekst bewerken]

Amstelveenseweg - lijn 50 en 51 naar Isolatorweg, Gein en Centraal Station
Europaplein - lijn 52 naar Noord en Station Zuid
Station RAI - lijn 50 en 51 naar Isolatorweg, Gein en Centraal Station
Station Zuid - lijn 50, 51 en 52 naar Isolatorweg, Gein, Centraal Station en Noord

Tramhaltes in Zuidas[bewerken | brontekst bewerken]

A.J. Ernststraat - lijn 5 en 25 richting Jordaan, Amstelveen Stadshart, Westwijk en Station Zuid
Amstelveenseweg - lijn 24 richting De Boelelaan / VU en Centraal Station
De Boelelaan / VU - lijn 24 richting Centraal Station
Drentepark - lijn 4 richting Centraal Station
Europaplein - lijn 4 richting Station RAI/Drentepark en Centraal Station
IJsbaanpad - lijn 24 richting De Boelelaan / VU en Centraal Station
Station RAI - lijn 4 richting Drentepark en Centraal Station
Station Zuid - lijn 5 en 25 richting Jordaan, Amstelveen Stadshart en Westwijk
VU Medisch Centrum - lijn 24 richting De Boelelaan / VU en Centraal Station

Toekomst[bewerken | brontekst bewerken]

In de ontwerpfase van de Noord/Zuidlijn werd ervan uitgegaan dat die lijn in de toekomst gekoppeld zou worden aan de toenmalige Amstelveenlijn. Dit plan is sindsdien losgelaten. Ook waren er plannen om buslijn 15 om te bouwen tot tramlijn en om tramlijnen van Station Zuid of Station RAI te verbinden met het Gelderlandplein. Die plannen zijn gestrand in de onderzoeksfase maar nog niet uitgesloten. Wel vast staat een geplande verlenging van tramlijn 24 met eindhalte De Boelelaan/VU naar Station Zuid. Voor deze verbinding zou maar een beperkt aandeel nieuw spoor nodig zijn om de sporen op de De Boelelaan en de Parnassusweg te verbinden. Als onderdeel van Zuidasdok wordt naast Station Zuid een nieuw tramstation gerealiseerd op de Arnold Schönberglaan parallel aan het station tussen twee vernieuwde stationspassages in. Tussen Beethoven en Valley wordt op het tunneldak een nieuwe keerlus gerealiseerd. In 2020 dienden 7 instanties en overheidsorganen, waaronder de Vervoerregio Amsterdam, een plan in bij de Rijksoverheid voor een verlenging van metrolijn 52 van Station Zuid naar Schiphol.^[3]

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

In 1914 presenteerde Berlage het Plan Zuid. Het plan steunde op drie pijlers: het bestaande Vondelpark en het Museumkwartier, een verbinding met Oost via een brug (de latere Berlagebrug) en een Zuiderstation in het verlengde van de 'noord-zuid-as' (later de Minervalaan). Het monumentale Zuiderstation kwam er niet, maar in de jaren dertig van de twintigste eeuw werd wel een dijklichaam aangelegd voor de Ringspoorbaan. Het duurde nog tot 1978 totdat het gedeelte tussen Amsterdam Zuid en Schiphol in gebruik werd genomen. In 1981 volgde het gedeelte tussen Amsterdam Zuid en Amsterdam RAI.

Cornelis van Eesteren, hoofd van de afdeling Stadsontwikkeling van de Dienst Publieke Werken van Amsterdam, kwam in 1934 met een Algemeen Uitbreidingsplan voor de stad. Dit plan vormde de basis voor de uitbreiding van de stad tot 2000. In 1951 begon de uitvoering. In Zuid werd tussen 1954 en 1958 de Prinses Irenebuurt gebouwd, gevolgd door Buitenveldert tussen 1958 en 1966. In 1961 ging de Europahal open, het eerste gebouw van het huidige RAI-complex. Vanaf 1960 werd gebouwd aan het Academisch Ziekenhuis van de Vrije Universiteit aan de De Boelelaan (geopend in 1964).

Tussen de Prinses Irenebuurt en Buitenveldert liep de Zuidelijke Wandelweg, een scheidslijn tussen twee polders met een hoogteverschil van anderhalve meter. Omzoomd door populieren en wilgenbosjes was de weg ruim veertig jaar een geliefd wandelpad. Tijdens de bouw van Buitenveldert raakte de weg bedolven onder het zand. In de loop van de twintigste eeuw verdween het overgrote deel van de Zuidelijke Wandelweg. De dijk werd aangelegd waarop in 1981 de A10 Zuid openging. Een klein deel van de Zuidelijke Wandelweg is nog te vinden in deelgebied Kop Zuidas.

Voordat plan Zuidas bestond lagen ten zuiden van de A10 een groot aantal voetbalvelden, tennisbanen, een tennishal en schooltuinen.

Masterplan Zuidas[bewerken | brontekst bewerken]

De komst van ABN AMRO naar het gebied was voor de gemeente Amsterdam aanleiding om een Masterplan Zuidas op te stellen. De gemeente had eerder een andere locatie in gedachte voor een nieuw kantoordistrict; de IJ-oever ten oosten van het Centraal Station. Deze oostelijke IJ-oevers moesten hét financiële centrum van de stad worden. Toen ABN Amro in 1991 bij het gemeentebestuur aangaf een nieuw hoofdkantoor in de stad te willen bouwen, werd dan ook naar deze locatie gewezen. ABN Amro wilde echter liever naar de Zuidas, en er volgde een stevige discussie met het college, waarbij ABN zelfs dreigde anders maar naar Rotterdam te verhuizen.^[4]

Het Masterplan, in januari 1998 door de gemeenteraad vastgesteld, kan gezien worden als start van de gebiedsontwikkeling Zuidas. Vanwege de goede bereikbaarheid (zoals de nabijheid van Schiphol) is een belangrijke ambitie uit het Masterplan om Zuidas te ontwikkelen tot een (inter)nationale toplocatie voor wonen, werken en voorzieningen. Het masterplan hanteerde daarnaast ook deze andere ambities: uitstekende bereikbaarheid, functiemenging, hoge dichtheden, hoge kwaliteit van de openbare ruimte, duurzaamheid en flexibiliteit, sociale veiligheid en goed beheer.^[5]

Stedenbouwkundig plan[bewerken | brontekst bewerken]

Het stedenbouwkundig plan, ontwikkeld door architect Pi de Bruijn, stelde inbreiding voor tussen de Prinses Irenebuurt en Buitenveldert door middel van een gridstructuur van straten tussen de bestaande wegen in. Binnen het grid werd in het centrumgebied (deelgebieden Strawinsky, Mahler en Gerhwin) een zogenoemde 'balkenstructuur' opgesteld. Vanuit het middelpunt (de stadsblokken bovenop het station) naar het noorden en zuiden, loopt de bebouwing per straatblok gemiddeld genomen in hoogte steeds iets af en verandert de functiemenging van een gebied met meer kantoren naar een met meer woningen. Over het hele het stratenraster zal hoogbouw opgesteld staan in een dambordpatroon en afgewisseld worden met lagere bouwblokken, ter bevordeling van uitzicht en zon- en windklimaat.

In het verlengde van de nood-zuid-as van Plan Zuid kwam de stationspassage met ten zuiden daarvan een brede autovrije voetgangersesplanade, nu beter bekend als het Gustav Mahlerplein. Tussen toenmalig kantorenpark Drentepark (nu Vivaldi) en het centrumgebied van de Zuidas was het idee dat de voetbalvelden in noord-zuidelijke richting in een rij gelegd werden, gedeeltelijk over het Zuidasdok, en onderdeel gemaakt van een vergroot Beatrixpark.

Bouwhoogtes[bewerken | brontekst bewerken]

De bebouwingsstijl van de Zuidas wordt gekenmerkt door hoge gebouwen. De hoogte van de bebouwing in Zuidas is gelimiteerd aan veiligheidsmarges gesteld door Schiphol. Dit had te maken met reguliere aanvliegroutes van de Buitenveldertbaan en uitwijkroutes van Schiphol in geval van noodlandingen in het algemeen en met beperkt radarbereik. Zeker toen het Masterplan ontwikkeld werd zat de Bijlmerramp nog vers in het geheugen. In het gebied zijn daarom geen gebouwen hoger dan 110 meter toegestaan, wat ook de voorziene maximumhoogte was voor de hoogste bebouwing direct bovenop het Zuidasdok. ABN Amro heeft volgens ingewijden afspraken gemaakt met de gemeente om met 105 meter het hoogste gebouw te houden.^[6]

In 2015 werd door Dienst Zuidas een verzoek gedaan aan Schiphol om te kijken of er gewerkt kon worden met radars vanaf Vliegbasis Soesterberg om zo het hoogteplafond iets te kunnen verhogen.^[7] Door algehele populariteit van Zuidas, woningnood die ontstond na bouwstop als gevolg van de Kredietcrisis en ter compensatie van de verloren vierkante meters ten gevolge van het niet volledig bebouwen van het Zuidasdok werden voor deelgebieden Kenniskwartier en Ravel meermaals de bouwhoogtes naar boven bijgesteld. Waar in Kenniskwartier initiëel de maximum grotendeels op 60 meter hoog lag is deze verhoogd naar 80 meter en daarna naar 100 meter. Met toestemming van Schiphol voor torens van 115 meter in plaats van de eveneens eerdere grotendeels 60 en 80 meter hoogte lijkt Ravel nu de hoogste Zuidas-gebouwen te krijgen.^[8]

Visie Zuidas 2016[bewerken | brontekst bewerken]

Het Masterplan was de eerste visie op de ontwikkeling van Zuidas tot 2030. Sinds 1998 is deze visie diverse malen bijgesteld: in 2001, 2004 en 2009. De meest recente versie, de Visie Zuidas 2016, is op 5 oktober 2016 formeel vastgesteld door de Amsterdamse gemeenteraad. Een belangrijke reden deze bijstelling was het definitieve besluit tot de bouw van het Zuidasdok. In de Visie 2016, die tot op heden de basis vormt voor de ontwikkeling van Zuidas, staan vijf thema's centraal:

De Zuidas in uitvoering: het leefbaar houden van het gebied tijdens de bouw van de wijk Zuidas en tijdens de aanleg van Zuidasdok;
Internationaal en ambitieus: het verder versterken van de Zuidas als internationale toplocatie voor het bedrijfsleven;
Een levendige woonwijk: het ontwikkelen van de Zuidas tot woongebied met bijpassende voorzieningen.
Verbonden door groen en water: een zwaarder accent op de aanleg van aantrekkelijke plekken (en het verbeteren van bestaande plekken) in het groen of bij het water;
Kiezen voor fiets en openbaar vervoer: meer ruimte bieden aan fiets en openbaar vervoer, als aantrekkelijk alternatief voor de auto.

Te bouwen oppervlaktes[bewerken | brontekst bewerken]

Volgens de Visie Zuidas 2016 moet in 2030 (de 'eindsituatie' voor deze visie) ongeveer 3,4 miljoen m2 zijn gebouwd. Hiervan bestaat ongeveer 800.000 m2 uit woonoppervlak (circa 7.000 woningen), ongeveer 1,2 miljoen m2 kantoren en ongeveer 1,4 miljoen m2 voorzieningen. In 2016 was inmiddels 2,1 miljoen m2 gebouwd of in aanbouw: ruim 200.000 m2 woningbouw, bijna 900.000 m2 kantooroppervlakte en bijna 1 miljoen m2 aan voorzieningen (waaronder RAI, VU en Amsterdam UMC). Het nog te realiseren deel bestond in 2016 uit 300.000 m2 kantooroppervlak, 600.000 m2 woningbouw en 400.000 m2 voorzieningen. Deze indicatieve aantallen houden geen rekening met de uitbreiding van het gebied Zuidas.

In november 2017 heeft het college van B&W opdracht gegeven om de ontwikkelmogelijkheden te onderzoeken voor het gebied tussen de Amstelveenseweg, de Schinkel en de Nieuwe Meer. Dit gebied is per 1 januari 2018 toegevoegd aan het 'Grootstedelijk Gebied Zuidas' en heeft de naam 'Verdi' gekregen. De ontwikkeling van Verdi past bij de wens van Amsterdam om tot 2025 nog 50.000 woningen bouwen.

Verdeling woningtypes[bewerken | brontekst bewerken]

De gemeente Amsterdam heeft in juli 2017 de Woonagenda 2025 vastgesteld. Onderdeel van deze woonagenda was de 30-40-30 procent normering voor nieuwbouwplannen. Om te komen tot voldoende, betaalbare en goede woningen, werd de verdeling van woningtypen op gebiedsniveau vastgesteld op 30% sociale huurwoningen, 40% middel dure woningen en 30% vrije sectorwoningen (koop en huur). Dit geldt ook voor het gebied Zuidas, een van de duurste grondgebieden van de stad. Alle afspraken die voor de woonagenda met ontwikkelaars zijn gemaakt bleven van kracht. Het opvolgende college dat in 2018 aantrad wijzigde deze percentages naar 40-40-30.

Bestuursstructuur[bewerken | brontekst bewerken]

Amsterdam Zuidas Onderneming[bewerken | brontekst bewerken]

Op 21 januari 2004 besloten de gemeente Amsterdam en de Rijksoverheid samen de Amsterdam Zuidas Onderneming op te richten. Dit bedrijf moet ervoor zorgen dat de spoor- en autowegen tussen de Amstel en de Schinkel ondergronds worden gehuisvest, waardoor verkeersoverlast beperkt wordt en de grond boven op de tunnel gebruikt kan worden voor bebouwing. Tevens moet het bedrijf de projecten in de Zuidas gaan coördineren. Naast de beide overheden worden private ondernemingen uitgekozen in een selectieprocedure om het Zuidasdok-project mee te helpen realiseren.

In de oorspronkelijke selectieprocedure zijn in september 2005 ABN AMRO, ING Real Estate, Fortis, Rabobank en de Bank Nederlandse Gemeenten geselecteerd om deel te nemen aan de Amsterdam Zuidas Onderneming. Samen met de overheid werkten deze partijen aan een ontwerp voor de Zuidas. Hiervoor is 'gerekend en getekend' onder begeleiding van het ingenieursbureau Arcadis. De studie die hieruit voortkwam heeft geleid tot dusdanige wijzigingen in de oorspronkelijke scope en de projectopzet, dat men een nieuwe selectieronde op zijn plaats vond.^[9] Anders dan eerst de bedoeling was beperkt de zeggenschap van de onderneming zich niet langer tot de Dokzone, want ook de ontwikkeling van het gebied rondom de Dokzone wordt nu opgenomen in het werkterrein van de onderneming. Daarnaast kunnen mogelijk deelnemende partijen meedoen aan de daadwerkelijke vastgoedontwikkeling.

Nieuwe selectieprocedure voor private partijen[bewerken | brontekst bewerken]

Op 8 februari 2007 werd de Selectieleidraad Zuidas Onderneming aangekondigd in Het Financieele Dagblad en de Europese editie van de Financial Times. De termijn voor indiening sloot op 22 maart 2007. De banken met de beste financiële aanbieding op het Zuidasontwerp verkregen in de tweede helft van 2007 een plaats in de Zuidas NV, naast de gemeente Amsterdam, de rijksoverheid en de eerder geselecteerde private partijen.^[9]

In november 2006 herbevestigde het kabinet de keuze voor het dokmodel en gaven gemeente en Rijk toestemming voor het omvormen van het Amsterdamse 'Project Zuidas' tot de 'Amsterdam Zuidas Onderneming in oprichting'. Op 1 februari 2007 werd de Zuidasorganisatie omgevormd tot de 'Zuidas Onderneming in oprichting', waarmee het in november 2006 door de gemeente Amsterdam en het Rijk genomen besluit geëffectueerd werd.^[9] De deelnemers aan deze Onderneming hebben wel hun twijfels geuit bij de financiële aspecten van het project.^[10]

Raad van commissarissen en raad van bestuur van de onderneming[bewerken | brontekst bewerken]

Bij het besluit tot omvorming van het 'Project Zuidas' tot de 'Amsterdam Zuidas Onderneming in oprichting' in november 2006 werd Elco Brinkman door het kabinet aangewezen als voorlopige president-commissaris van de onderneming. Zijn taak was de oprichting van de onderneming, die gepland werd voor medio 2007, voor te bereiden. Bij de definitieve omvorming op 1 februari 2007 werden op voordracht van Brinkman de heren Duco Stadig en Jan Doets als commissaris benoemd. Doets was sinds maart 2005 als kwartiermaker actief bezig met de voorbereiding van de Amsterdam Zuidas Onderneming. Stadig is een voormalig wethouder Ruimtelijke Ordening van Amsterdam. De verwachting was dat de raad van commissarissen op korte termijn verder uitgebreid zal worden.^[9] De raad van commissarissen stemde in met de aanstelling van Bob van Reeth en Paul van Beek als supervisoren van de Amsterdam Zuidas Onderneming. De supervisoren bewaken de architectonische en stedenbouwkundige kwaliteit van het project. Van Reeth is voormalig Vlaams Bouwmeester.^[9]

Gemeentelijke Dienst Zuidas[bewerken | brontekst bewerken]

Dienst Zuidas is de afdeling van de gemeente Amsterdam die de gebiedsontwikkeling van Zuidas uitvoert, onder directe leiding van het College van Burgemeester en Wethouders. Jan Stoutenbeek was van 2003 tot 2009 directeur van de gemeentelijke dienst voor de Zuidas, aanvankelijk geheten Projectbureau Zuidas.^[9] Blijkens een bericht in de Volkskrant van 4 juni 2008 zou hij volgens het Bureau Integriteit van de gemeente Amsterdam een 'te innige' relatie hebben onderhouden met een van de hoofdverdachten in de vastgoedfraude rond de Zuidas. Van september 2009 tot 1 januari 2017 was Klaas de Boer directeur van Zuidas Amsterdam.^[11] Sinds 1 januari 2017 is David van Traa directeur Zuidas.

Deelgebieden[bewerken | brontekst bewerken]

Zuidas is naast Zuidasdok opgedeeld in 11 projectgebieden:

Mahler[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Mahler (project) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Mahler is onderdeel van het centrumgebied van Zuidas ging als eerste deel van Masterplan Zuidas in 2002 in aanbouw en werd in 2010 opgeleverd. Het gebied grenst met de Arnold Schönberglaan en het Gustav Mahlerplein direct aan het station en wordt gekenmerkt door een hoog aandeel kantoortorens, waaronder het voormalig hoofdkantoor van ABN AMRO.

Gershwin[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Gershwin (project) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

In tegenstelling tot Mahler waar vooral kantoren staan werd aan de andere kant van de Gustav Mahlerlaan tussen de Parnassusweg, Beethovenstraat en de nieuwgegraven De Boelegracht aan de De Boelelaan in deelgebied Gershwin voornamelijk woningen gebouwd. De eerste woontorens werden in 2006 in aanbouw genomen. Geplande oplevering voor dit gebied was 2010 maar door uitstel en vertraging vanwege de Kredietcrisis gebeurde dit uiteindelijk tien jaar later.

Ravel[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Ravel (project) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Ravel ligt tussen Gershwin/Mahler en Vivaldi in. Waar aanvankelijk alleen voetbalvelden lagen wordt nu een woon-/werkbuurt met ongeveer 1200 woningen gerealiseerd, met het accent op gezinswoningen. In het verlengde van de Gustav Mahlerlaan wordt de Maurice Ravellaan aangelegd. Ten noorden daarvan zijn de voetbalvelden van de Amsterdamsche Football Club in een oost-westelijke richting herschikt, is een ondergrondse parkeergarage gebouwd en heeft de voetbalvereniging een nieuw clubhuis laten bouwen. Aan de Beethovenstraat ging woon-/werkgebouw Valley als eerste permanente gebouw van Ravel in 2017 in aanbouw. Ten zuiden van de Maurice Ravellaan komt aan de De Boelegracht een autovrije buurt met een groot groen parkachtig binnenhof. De bebouwing zal hier bestaan uit middelhoge bouwblokken tussen de 20 en 30 meter met aan de Ravellaan torens tot 115m.

Beethoven[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Beethoven (project) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Projectgebied Beethoven ligt aan en gedeeltelijk op het Beatrixpark en bestond al gedeeltelijk in de vorm van de oudbouw van het Sint-Nicolaaslyceum. De school kreeg een nieuw pand en ernaast werden aan de Beethovenstraat vrijstaande kantoorgebouwen gebouwd met een groene openbare ruimte aansluitend op het park. Door protesten uit de buurt zijn enkele geplande gebouwen in het park geschrapt.

Vivaldi[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Vivaldi (project) voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Vivaldi bestond al vóór project Zuidas als kleinschalig autovriendelijk kantoorpark onder de naam Drentepark. Het gebied ligt tussen de De Boelelaan en het snelwegtalud van de A10 en grenst aan de voetbalvelden van de Amsterdamsche Football Club in het westen en aan de Europaboulevard in het oosten. Door de jaren heen zijn er hotels en kantoren bijgekomen, onder andere het Europees Geneesmiddelenbureau. Hoewel er ook woongebouwen gepland zijn zal het voornaamste accent in dit gebied op werken blijven liggen.

RAI[bewerken | brontekst bewerken]

Zie RAI Amsterdam voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

RAI Amsterdam is een internationaal beurs- en congrescentrum dat door de jaren heen is uitgebreid met verschillende voorzieningen en faciliteiten zoals nieuwe hallen, kantoren en een hotel.

Fred. Roeskestraat/Parnas[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Fred. Roeskestraat voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De Fred. Roeskestraat was ooit een eenvoudige buurtstraat gelegen aan Begraafplaats Buitenveldert als verlengstuk van de Prinses Irenebuurt, maar is door de populariteit en naamsbekendheid van Zuidas toch uitgegroeid tot een gewilde kantoorlocatie. Aan de straat staan ook enkele (hoge)scholen. Deelgebied Parnas ligt tussen de Fred. Roeksestraat, het Zuider Amstelkanaal en projectgebied Strawinsky in en behelst het rechtbankcomplex en de kantoorpanden aan de westzijde van de Parnassusweg.

Strawinsky[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Strawinskylaan voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Projectdeel Strawinsky is het oudste deel van het centrumgebied Zuidas. De NMB Bank opende hier als eerste een kantoor aan de Strawinskylaan (waar het gebied naar vernoemd is) in het gebouw dat nu enkele keren verbouwd is en uitgebreid is en nu Atrium heet. Langs de verhoogde weg werden sinds de jaren 1970 verschillende kantoorpanden gebouwd die elk de komende jaren gerenoveerd of uitgebreid zullen zijn. Het World Trade Center Amsterdam valt onder dit gebied.

Kenniskwartier[bewerken | brontekst bewerken]

Kenniskwartier is het gebied op en rondom het terrein van de Vrije Universiteit en het naastgelegen Amsterdam UMC. Dit deel van Zuidas zal zich richten op studenten, medische wetenschappen, techeconomie en de kenniseconomie. Het VUmc zal hun complex uitbreiden door middel van verschillende nieuwe vleugels rondom Botanische tuin Zuidas. Het deelgebied wordt in twee delen gedeeld door de De Boelelaan. Ten noorden van die straat zal de Vrije Universiteit een nieuwe gemengde stadscampus bouwen die oude gebouwen aan de zuidkant van de VU-campus zal vervangen. In het noordelijke deel van Kenniskwartier waren vroeger enkele sportcomplexen aanwezig. Voordat de VU en het VUmc bij project Zuidas betrokken werden stond dit deel ten noorden van De Boelelaan bekend als Goldstar, vernoemd naar het tennispark wat hier vroeger lag en plaats heeft moeten maken voor voorziene kantoorbouw. Enkele voetbalvelden van FC Buitenveldert zullen omgewisseld worden met de te slopen delen aan de zuidkant van de VU-campus aan de Arent Janszoon Ernststraat. Een van de eerste nieuwe kantoorgebouwen in het kenniskwartier, gesitueerd langs de A10, was The Edge.

Verdi[bewerken | brontekst bewerken]

In 2017 werd Verdi aan de scope van project Zuidas toegevoegd. Het gebied aan de westkant van de Amstelveenseweg, grofweg tussen de Stadiongracht en het Amsterdamse Bos, bestond al uit verschillende onsamenhangende en afgescheiden kantoren, woningen en en sportcomplexen. Door met nieuwe kantoren en woningen het gebied te verdichten hoopt men de verblijfskwaliteit te kunnen verhogen naast ook meer vierkante meters aan vloeroppervlak aan te kunnen bieden. Het is echter wel de bedoeling dat zo veel mogelijk huidige functies in het gebied kunnen blijven en dat de door vele geliefde groene omgeving behouden blijft en zelfs versterkt wordt. Het is tot doel gemaakt het Zuidasgebied door te trekken naar het natuurgebied rondom de Nieuwe Meer, waardoor het aan twee zijdes een parkgebied met waterfront zal hebben (aan de oostelijke zijde namelijk het Amstelpark en de Amstel). Naast dat het gebied vernoemd is naar de componist Giuseppe Verdi is het ook een woordspeling op die groene gedachte; 'verdi' is Italiaans voor groen.

Kop Zuidas[bewerken | brontekst bewerken]

Gelegen aan de Europaboulevard tegenover de RAI, tussen de A10, het water van de Kleine Wetering en de President Kennedylaan ligt Kop Zuidas. Het is het oostelijkste deel van de Zuidas en het zuidelijkste deel van de Rivierenbuurt. Het accent lag in dit gebied aanvankelijk op het uitgaansleven. Pronkstuk van dit project had het nieuwe musicaltheater van Joop van den Ende moeten worden, maar de plannen hiervoor werden gestaakt.^[12] In plaats daarvan wordt de buurt nu ontwikkeld voor werken en wonen. De bouw van Kop Zuidas begon in 2006. In 2009 werd een nieuw stadsdeelkantoor geopend aan de President Kennedylaan en vier jaar later in 2012 het gebouw Flow Amsterdam; een grootschalig multifunctioneel gebouw aan de Europaboulevard waar onder meer het ROC van Amsterdam, een supermarkt en andere verschillende buurtvoorzieningen zijn gevestigd.

Zuidasdok[bewerken | brontekst bewerken]

Zie Zuidasdok voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

De oorspronkelijke visie voor de Zuidas betrof het volledig ondergronds brengen van 1200 meter spoor en Rijksweg A10 tussen de Rozenoordbrug en de Schinkelbrug, om de overlast van snelwegverkeer op de omgeving te beperken en ruimte te creëren voor bebouwing boven op de tunnel. Deze complexe operatie werd het Zuidasdok genoemd. Om dit project te financieren en uit te voeren werd de publiek-private onderneming ZuidasDok NV opgericht. Er werd voorzien dat de bouw tussen 2011 en 2030 plaats zou vinden.

Gecombineerd model[bewerken | brontekst bewerken]

Hoewel het compleet ondergronds brengen van de grootschalige infrastructuur in het Masterplan Zuidas omschreven werd als 'essentiëel', werd in 2012 toch besloten tot de uitvoering van een een gecombineerd dijk- en dokmodel, waarbij de voor de buurt overlastgevende snelweg wel ondergronds in tunnels werd gebracht maar de treinsporen verhoogd op een dijk blijft rijden zoals de oorspronkelijke situatie. Plannen voor bebouwing bovenop het dok werden geschrapt. Het treinstation krijgt in de plannen een nieuwe passage ter hoogte van de Benjamin Brittenstraat (Brittenpassage). Het metrostation zou dan in westelijke richting verplaatst worden tussen de huidige stationspassage (Minervapassage) en nieuwe passage in, waardoor de metroverbinding via de Amstelveenboog van de Amstelveenlijn zou komen te vervallen.^[13] Na een tenderprocedure werd de opdracht ten waarde van 1,9 miljard euro gegund aan bouwcombinatie ZuidPlus. In 2018, toen het voorlopig ontwerp al bijna gereed was, werd besloten om het ontwerp al vervroegd voor te bereiden voor de verplaatsing van internationale treinen vanaf station Amsterdam Centraal naar station Amsterdam Zuid. Twee extra treinsporen en een nieuw eilandperron en werden aan het ontwerp toegevoegd.^[14] In maart 2019 begonnen de eerste werkzaamheden en het project zou rond 2028 moeten worden opgeleverd.^[15]^[16]

Hereiking[bewerken | brontekst bewerken]

Naar aanleiding van sterk oplopende kosten en onvrede tussen de bouwende partijen in het voorbereidende en ontwerpproces werd in de zomer van 2019 het project tijdelijk stilgelegd^[17]. Minister van Verkeer Cora van Nieuwenhuizen stelde voormalig VROM-minister Sybilla Dekker aan om een onderzoek op te starten naar de 'nut en noodzaak' van het Zuidasdokproject waarin onderzocht werd of er op enkele punten bezuinigd of versoberd kon worden.^[18] In de uitkomst die een jaar later gepresenteerd werd pleitte mevrouw Dekker om het project volledig door te laten gaan.^[19] Er werd gesteld dat er geen enkel onderdeel van het project was waarop bezuinigd zou kunnen worden gezien de grote noodzaak voor de mobiliteit voor de stad, regio en het land. Wel werden er enkele aanbevelingen gedaan om het planproces weer vlot te trekken, waaronder het opknippen van het project in kleinere bouwonderdelen. In maart 2020 werd bekend gemaakt dat het project Zuidasdok opnieuw zou worden aanbesteed. De contracten met hoofdaannemer Heijmans werden ontbroken.^[20] Door deze vertraging zouden de kosten van het project opgelopen zijn tot 1,7 miljard euro.