Gebruiker:Ndsk 87/Kladblok
Adriana van der Have (Rotterdam, 19 februari 1912 - Bandung, 1994), ook bekend als A. Nasoetion-van der Have, was de eerste vrouw die de Nederlandse Staat vervolgde voor moord. Haar echtgenoot was één van de slachtoffers van de standrechtelijke executies gepleegd door Nederlandse militairen tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog. Haar vastberadenheid resulteerde uiteindelijk in een civiele rechtszaak waarin de Haagse rechtbank de Nederlandse Staat in 1953 aansprakelijk stelde.[1] De zaak-Nasoetion verkeerde jarenlang in vergetelheid, maar kwam weer in de publieke belangstelling na een artikel in NRC Handelsblad in 2017.[2]
Levensloop[bewerken | brontekst bewerken]
Adriana van der Have groeide op in een Rotterdams accountantsgezin als de derde van vijf kinderen. Na haar middelbare school volgde ze een opleiding tot chemisch analist. Via Mohammed Hatta, in die tijd een economiestudent die bijles kreeg van haar vader, kwam ze in aanraking met de antikoloniale studentenvereniging Perimpoenan Indonesia en leerde ze in 1932 Masdoelhak Nasoetion kennen.
IIn 1938 trouwde ze met Nasoetion, ondanks het verzet van zijn familie tegen een verloving. Ze woonden samen in Utrecht, waar hij begon aan een studie Indisch recht en waar zij enige tijd werkte bij het Utrechtse laboratorium van Volksgezondheid. Ze werd ontslagen toen ze zwanger werd. Hun eerste kind werd dood geboren. Ze kregen daarna samen nog vier kinderen.
In augustus 1945 riepen Mohammed Hatta en Soekarno zich uit tot vicepresident en president van de onafhankelijke Republiek Indonesië en werd de echtgenoot van Nasoetion-van der Have gevraagd om te werken als juridisch adviseur voor hun regering. Het gezin vertrok hierop uit Nederland en woonde afwisselend in Jakarta en het bergdorp Kaliurang.[3]
De moord op Masdoelak Nasoution[bewerken | brontekst bewerken]
Masdoelak Nasoetion wordt op 21 december 1948 met geweld meegenomen uit hun huis in Kaliurang door Nederlandse militairen, in het bijzijn van hun kinderen.[4] Later zal blijken dat hij op dezelfde dag is vermoord door sergeant-majoor Marinus Geelhoed, in opdracht van luitenant R.F. de Mey. Geelhoed verklaart later dat Nasoetion is vermoord omdat zijn meerderen dachten de befaamde kolonel Abdul Harris Nasoetion in handen te hebben. [5]
Van der Have is op dat moment in het ziekenhuis in Yogyakarta, waar ze met kraamvrouwenkoorts is opgenomen nadat ze is bevallen van hun jongste zoon. Als ze op 29 december 1948 weer thuis komt treft ze het huis geplunderd aan. De kokkin blijkt zich te hebben ontfermd over de kinderen, en ze hoort dat haar man door de Nederlanders is meegenomen. Begin januari 1949 vertelt een Nederlandse officier haar dat haar man waarschijnlijk is vermoord. Tevens wordt haar verteld dat ze dit niet in Nederland bekend mag maken, waar de zogenoemde 'politionele actie' van 1948 inmiddels erg omstreden is.
Proces tegen de Nederlandse Staat[bewerken | brontekst bewerken]
Begin 1950 schakelt Van der Have een advocaat in, en eist in een brief aan het ministerie van Oorlog bijna tweehonderdduizend gulden schadevergoeding voor de dood van haar man. In de reactie die ze hierop ontvangt geeft de minister aan dat Nederland zich niet aansprakelijk acht voor deze onrechtmatige daad. In 1950 is Indonesië onafhankelijk geworden, en Nederland stelt dat Indonesië door de soevereiniteitsoverdracht de rechtspersoonlijkheid van voormalig Nederlands-Indië over heeft genomen. Kortom: de Nederlandse Staat is van mening dat Van der Have zich voor schadevergoeding zou moeten richten tot Indonesië, niet Nederland.
Van der Have laat het hier niet bij zitten en neemt een nieuwe advocaat in de arm: Karel van Rijckevorsel. Hij spant namens Van der Have een civielrechtelijke zaak aan tegen de Staat en stelt een dossier samen. Hij is twee jaar lang bezig met het proces, en op 13 januari 1953 schrijft hij Van der Have dat de Haagse rechtbank de Nederlandse Staat aansprakelijk heeft gesteld voor de moord op haar man, en dat de Staat haar een nog nader te betalen bedrag dient te betalen. De Staat tekent hoger beroep aan maar gaat uiteindelijk akkoord met een bedrag van bijna honderdvijftigduizend gulden. Tegelijkertijd wijst Nederland elke vorm van aansprakelijkheid af. Van der Have gaat akkoord met de schikking maar blijft volhouden dat Nederland aansprakelijk is.
De Nederlandse militairen die betrokken waren bij de moord op Nasoetion zijn hiervoor nooit vervolgd.[6]
Categorie:Persoon in Nederlands-Indië
- ↑ djr, Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. resources.huygens.knaw.nl (20 maart 2017). Geraadpleegd op 28 juli 2017.
- ↑ ‘Nederland moet handelen naar aansprakelijkheid’. NRC. Geraadpleegd op 28 juli 2017.
- ↑ djr, Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. resources.huygens.knaw.nl (20 maart 2017). Geraadpleegd op 28 juli 2017.
- ↑ ‘Over de moord op mijn vader werd thuis niet gesproken’. NRC. Geraadpleegd op 31 juli 2017.
- ↑ Hoe een weduwe de Nederlandse staat deed buigen. NRC. Geraadpleegd op 31 juli 2017.
- ↑ Hoe een weduwe de Nederlandse staat deed buigen. NRC. Geraadpleegd op 31 juli 2017.