Gebruiker:Phaedrus de Wachter

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Voorstel tot vernieuwing van de huidige Wikipedia-pagina Socratische methode

Beste schrijvers aan het lemma Socratische methode, Ik stel voor de huidige Wikipedia-pagina over Socratische methode te vernieuwen. In mijn ogen is de uitleg van de methode nu te kort, te schetsmatig en te weinig onderbouwd, zowel vanuit theoretisch als vanuit praktisch oogpunt. De socratische methode is veel rijker aan instrumentarium, complexer van structuur en uitgebreider in traditie dan daar wordt beschreven. Van alle dialogen van Plato bestaat een uitgebreide beschrijving op Wikipedia, maar van de socratische methode niet. Dat is jammer. Bovendien, de socratische methode is populair, maar dreigt ten prooi te vallen aan een al te grote popularisering. Daarom wil ik voorstellen om wat er nu staat bij Socratische methode aanzienlijk uit te breiden en te preciseren, niet alleen voor geïnteresseerde leken, maar ook voor ingewijden en met name beoefenaren. Het lijkt mij daarbij van belang een lezer stap voor stap in te wijden in de theorie en de praktijk van de socratische methode.

Veranderingen In het huidige artikel ligt de nadruk vooral op wat de methode beoogt, het vinden van ware kennis of ideeën. Ik zou de focus van aandacht willen verschuiven van het resultaat (de ideeën) naar het proces (het gesprek). Daardoor vermijd je de moeilijke discussies over wat een idee precies is. In het huidige artikel worden drie submethodes onderscheiden, anamnese, hermeneutiek en maieutiek. En er wordt gewezen op de rol van ironie. Als je focust op het onderzoeksproces, het gesprek, ziet de verhouding tussen de onderdelen er anders uit dan wanneer je focust op het resultaat, de ideeën. In het merendeel van de literatuur over de socratische methode worden twee hoofdfasen van de socratische methode onderscheiden, elenchus en maieutiek, het destructieve en het constructieve deel. Hermeneutiek is te beschouwen als het overkoepelende begrip daarvan. Ironie is een van de vele destructieve onderzoeksinstrumenten van Socrates, anamnese een van de constructieve instrumenten. Maar er zitten veel meer aspecten aan de methode: het draait om een gesprek, en wel een vraaggesprek, gericht op een nadenken over zichzelf, toegespitst op de aanwezige sprekers. In de twee hoofdfasen, de elenchus of weerlegging en de maieutiek of verloskunde, spelen allerlei conceptuele instrumenten een rol, niet alleen anamnese en ironie, maar ook hypothese en begripssplitsing, dialectiek en syllogistiek, definitie, concretisering, het zoeken naar vooronderstellingen, de verhouding tussen taal en het onuitsprekelijke, tussen pedagogisch en inhoudelijk doel, tussen logische en psychologische structuur. Ook lijkt het me van belang aandacht te besteden aan het verschil tussen inductie en deductie, Kants kritische methode en de regressieve abstractie, de verhouding tussen Kant, Fries en Nelson (de grote vernieuwer van de socratische methode in de 20e eeuw), het zelfvertrouwen van de rede en het waarheidsgevoel, plus enkele karakteristieken van het moderne socratische gesprek, zoals het inmiddels ook in Nederland veelvuldig wordt beoefend.

Nieuwe inleiding Ik heb al deze zaken eerder beschreven in de inleiding tot het boekje Leonard Nelson, De socratische methode. Dit boek is al jaren niet meer leverbaar. De auteursrechten van de inleidende tekst liggen bij mij, ik heb het volledige beschikkingsrecht. Deze inleiding biedt een uitgebreid en goed leesbaar overzicht. Ik heb haar aangepast ten behoeve van Wikipedia (kopjes, verwijzingen, noten). Ik wil haar hier ter discussie voorleggen, als uitbreiding van de bestaande Wikipediatekst. Zij is in conceptvorm te vinden op het kladblok van Phaedrus de Wachter, zie Gebruiker:Phaedrus de Wachter/Kladblok - Wikipedia, en op mijn website, zie https://eidoskoop.nl/wp-content/uploads/2021/02/Wikipedia-Socratische-methode-concept.pdf. Ik denk dat zij een grote aanwinst kan zijn als zij in een of andere versie beschikbaar komt op Wikipedia. Ik heb Wikimedia officieel om toestemming tot publicatie verzocht. De bewerkingsdiscussie die eerder werd gevoerd spitste zich toe op de status van de platonische ideeën. In het stuk dat ik voorstel spelen die een ondergeschikte rol. Voor wie wil weten wat de socratische methode inhoudt, in theorie en praktijk, is de precieze inhoud van dat begrip niet cruciaal. De interpretaties ervan zijn in de loop van de geschiedenis veelvuldig gewijzigd. Veel belangrijker is wat de zoektocht ernaar concreet inhoudt.

Verzoek Bij deze wil ik de tekst voorleggen aan de andere Wikipedia-schrijvers: wat vind je van dit voorstel? Heb je aanvullingen, wijzigingen, veranderingsvoorstellen voor ogen?

Vriendelijke groet, Phaedrus de Wachter