Gebruiker:Yderapper/Kladblok
Jan de Rapper[bewerken | brontekst bewerken]
Jan de Rapper (Bergum, 30 april 1907 - Ysbrechtum, 15 juni 1988) was een k.n.v.b. voetballer voor VV Blackboys, een Nederlands verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog in Groep Lever, behoorde tot de Binnenlandse Strijdkrachten en was ten slotte een bekende ondernemer in Sneek.
Jeugd, opleiding en werk[bewerken | brontekst bewerken]
Jan de Rapper werd in 1907 geboren als tweede zoon van koperslager Marten de Rapper (1879-1963) en Tjitske Lourens (1882-1956) uit een gezin met 12 kinderen. Hij maakte alleen de lagere school af, maar volgde later lessen in taal, rekenen, electra, radio, gas- en waterleiding. In 1936 trouwde hij met Grietje Smith (1917-2006). Ze kregen twee zoons: Marten de Rapper (1937-2018) en Jildert de Rapper (1944-1996). Jan werkte eerst als gas- en waterfitter en electricien.
Zodra Willem Santema een zaak opende op Oud Kerkhof te Sneek, trad Jan in dienst als monteur. In 1941 opende Willem Santema een tweede pand aan de Oosterdijk 76 en werd Jan filiaalhouder. Het gezin van Jan woonde boven deze zaak.
VV Black Boys[bewerken | brontekst bewerken]
Jan de Rapper was in ieder geval van 1929 tot 1938 lid van voetbalvereeniging Black Boys te Sneek. Hij kwam uit voor het eerste elftal en werd opgesteld als middenvelder en was enige tijd aanvoerder. Op 14 mei 1931 behaalde hij met Black Boys het tweede klasserschap. Na de oorlog degradeerde de vereniging. Zelf meldden de Black Boys in het jubileumboek in 1974 (Het gouden boek) dat na 1946 voor de vertrokken spelers of voor anderen, die zich te oud voelden, waaronder Jan de Rapper, geen gelijkwaardige vervangers waren te vinden en dat daardoor niet aan degradatie viel te ontkomen.
Verzet en Groep Lever[bewerken | brontekst bewerken]
1940-1945[bewerken | brontekst bewerken]
Het huis van Jan (de zaak van Willem Santema) aan de Oosterdijk 76 is een contactpunt van verzet voor Groep Lever en er worden wapens opgeslagen. Meermaals heeft Jan samen met Dick Brouwer (Bontje) met een bakfiets wapentransporten voor de NBS gedaan. Op een avond in 1942 loodste Jan voor Willem Santema drie onderduikers langs de duitsers en brengt ze naar het adres van zijn broer Douwe de Rapper. De man, vrouw en hun zoontje hebben hier 2,5 jaar ondergedoken gezeten en hebben de oorlog overleefd. Daarnaast had Jan een actieve rol in het verspreiden van illegale kranten, zoals Vrij Nederland, Trouw en Ons Volk den Vanderlant ghetrouwe.
Op 23 december 1943 werd Willem Santema opgepakt. Hij correspondeerde vanuit kamp Haaren met Jan.
Op 5 september 1944 werden bij Koninklijk Besluit de Binnenlandse Strijdkrachten opgericht. Maart 1945 ontving Jan de verklaring dat hij in de functie groepscdt onderdeel is van de Ned. Binnenlandsche Strijdkrachten van district Sneek, behorende tot g.gn.
Op zondag 15 april werd Sneek (en Friesland) bevrijd. De NBS-ers zaten op die zondag eerst in het hoofdkwartier: de oude HBS aan de Westersingel te Sneek. Een groepsfoto van de NBS-groep van Sneek die op de dag van de bevrijding in de HBS school zat, toont Jan op de derde rij rechts naast het midden. Zijn broer Douwe staat tweede van rechts in de bovenste rij. Later trokken de NSB-ers de stad in en rond de klok van vier had men alle strategische punten van de stad in handen.
Na 1945[bewerken | brontekst bewerken]
In 1946 ontving Jan een bericht van het Hoofd Gew. kantoor van de Sociale Dienst v. h. Ministerie van Oorlog, ondertekend door 1e Luitn. E. Bultsma, dat hij het herinneringsinsigne der B.S. ontvangt en een hierbij behorende oorkonde van Z.K.H Prins Bernard. In de handgeschreven brief van de Bevelhebber Nederlandse Strijdkrachten, Z.K.H Prins Bernard, werd Jan bedankt voor zijn toewijding en diensten die hij aan het land heeft betoond.
Jan ontving daarnaast voor zijn bewezen diensten aan de geallieerden een bedankbrief ondertekend door P. Windham-Wright, Major Officer Commanding. Een op 1 juni 1946 gedateerde brief, ondertekend door Frank M. S. Johnson, Military Attache, bedankte Jan ook voor zijn hulp.
Op 9 augustus 1946 was Jan aanwezig bij de gedachtenissamenkomst te Vught op de fusilladeplaats van Willem Santema.
Bij het Joods Nationaal Fonds is in 1947 door de onderduikers die in 1942 langs de duitsers zijn gesmokkeld voor Jan een boom geplant.
Jan was lid van de Vereeniging Friesland '40-'45 van het district en de gemeente Sneek.
Werk[bewerken | brontekst bewerken]
Na 1945 zetten Jan en de vrouw van Willem Santema diens zaak nog enige jaren de zaak voort. Uiteindelijk nam Jan in overleg de zaak aan de Oosterdijk over.
In 1950 werd de zaak ingeschreven bij de Centrale Ambachtsadministratie als electrotechnisch installatiebedrijf, radioreparatiebedrijf, loodgieters-, koper- en blikslagers en sanitair installatiebedrijf.
In 1957 werd de zaak verbouwd en het oppervlak vergroot. Er volgde een feestelijke opening. Er was ruimte voor een winkel in witgoed en een werkplaats. Inmiddels waren er al 9 personen werkzaam in de zaak. Tot de klantenkring behoorde o.a. de Tonnema fabriek.
In 1967 werd de zaak verkocht aan voormalig werknemer Doede de Boer. De zaak verhuisde naar een tegenoverliggend pand aan de Oosterdijk 89 en is een markant herkenningspunt van Sneek geworden.