Gemaal De Oude Horn
| Gemaal De Oude Horn | ||
|---|---|---|
| ||
Gemaal De Oude Horn
| ||
| Gebouw | ||
| Plaats | Acquoyseweg 1, 4151CB Acquoy Gemeente West Betuwe | |
| Coördinaten | 51° 53′ NB, 5° 7′ OL | |
| Bouwjaar | 1859 | |
| Verbouwing | 1920, de stoominstallatie wordt vervangen door een zuiggasmotor 1978, machinerie verwijderd 2010-2012, grote restauratie | |
| Huidig gebruik | glasblazerij | |
| Monumentnummer | 523743 | |
| Gemaal | ||
| Functie | poldergemaal | |
| Buitenwater | Culemborgse Vliet | |
| Binnenwater | Culemborgse Vliet | |
  | ||
| Opvoerwerktuig | Scheprad | |
| ||
De Oude Horn met links de gerestaureerde sluis
| ||
De Oude Horn is een voormalig poldergemaal uit 1859 dat werd gebouwd ter vervanging van enkele poldermolens.[1] Het ligt in de oude Culemborgse Vliet aan de Diefdijk in Acquoy. Het schepradgemaal werd aangedreven door een stoommachine die in 1920 werd vervangen door een Crossley zuiggasmotor. Sinds 1978 is het pand in gebruik als glasblazerij.[2] Het complex is onder de noemer 'Gemaal De Oude Horn met inundatie-, keer en uitwateringssluis' opgenomen in het register van rijksmonumenten.
Functie[bewerken | brontekst bewerken]
Naast het gemaal lagen sluizen die deel uitmaakten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie.[3] Vanuit de Linge werd water ingelaten en dit stroomde via de Culemborgse Vliet naar het gebied ten oosten van de Diefdijk dat zo onder water werd gezet. Er waren vroeger twee sluizen vlak achter elkaar, een bij de monding van de Vliet en een tweede aan de westzijde naast het gemaal.[3] De eerste sluis is in de jaren zeventig van de twintigste eeuw verdwenen onder een weg op de dam over de Vliet. De nog bestaande sluis naast het gemaal fungeerde als inundatie- en keersluis voor de waterlinie.[3]
Op minder dan een kilometer ten noorden van het gemaal ligt het Werk op de spoorweg bij de Diefdijk. Vanwege het militaire belang bij de inundatie had het werk ook tot taak de sluizen te beschermen.
Behoud[bewerken | brontekst bewerken]
In 1962 kwam gemaal De Nieuwe Horn gereed en was het oude gemaal overbodig.[2] Omdat de Culemborgse Vliet voor het nieuwe gemaal is omgeleid staat De Oude Horn sindsdien aan een afgesloten water. Na de buitengebruikstelling is de machinerie verwijderd, maar het ijzeren scheprad bleef aanwezig.
Tussen 2010 en 2012 is het gebouw gerestaureerd.[4] De gevelstenen, Oegstgeester dakpannen en diverse onderdelen van het houten kapconstructies zijn onder handen genomen. Naast het gemaal ligt een kleine sluis die ook is opgeknapt en voorzien van twee nieuwe houten sluisdeuren.
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|