Non-binair
Non-binair en genderqueer (GQ) zijn genderidentiteiten (culturele, sociale en psychologische uitdrukkingen van biologische sekseverschillen) die buiten de tweedeling mannelijk of vrouwelijk vallen of die veranderlijk zijn.[1] Er is een grote verscheidenheid aan genderidentiteiten die onder deze overkoepelende terminologie vallen, waaronder bijvoorbeeld agender (de afwezigheid van een gedefinieerde genderidentiteit), genderfluiditeit (variabele genderidentiteit) of een derde geslacht (genderidentiteit buiten het man-vrouw spectrum). Non-binaire genderidentiteit maakt onderdeel uit van een spectrum van transgender-identiteiten.[2] Genderidentiteit staat los van seksuele voorkeur. Een overkoepelende term voor al wie niet cisgender is en/of een niet-heteroseksuele identiteit heeft, is queer.
Terminologie[bewerken | brontekst bewerken]
.jpg)
Voor mensen met een identiteit tussen man en vrouw in, of bij wie de mannelijke en vrouwelijke identiteit ongeveer even sterk zijn, werden in de jaren 1980 en 90 de termen 'transgenderisme' en 'transgenderist' gebruikt. Sinds het begin van de 21e eeuw is de term genderqueer in gebruik gekomen, voornamelijk bij jongeren.[4]
De term gender-expansive wordt gehanteerd door onder meer de Amerikaanse lgbt-belangenvereniging Human Rights Campaign en de organisatie Gender Spectrum.
Genderneutrale voornaamwoorden[bewerken | brontekst bewerken]
Zie Genderneutrale voornaamwoorden voor het hoofdartikel over dit onderwerp.Veel non-binaire mensen hebben de wens dat naar hen met een genderneutraal voornaamwoord wordt verwezen. In het Engels wordt they / them / their vaak in het enkelvoud gebruikt om naar non-binaire personen te verwijzen. In Zweden wordt sinds 2014 het neutrale hen gebruikt naast han voor mannen en hon voor vrouwen.[5] In het Nederlands wordt vaak die / diens / die of hen / hun / hen gebruikt,[6][7][8] hoewel deze terminologie volgens taalkundige Ingrid van Alphen meer moeite heeft om ingeburgerd te raken dan in sommige andere landen het geval is.[9]
Voorkomen[bewerken | brontekst bewerken]
Een Nederlandse studie uit 2014 heeft ruim 8000 mensen tussen de 15 en 70 jaar oud gevraagd of zij zich volledig met het geboortegeslacht, gedeeltelijk met het geboortegeslacht en gedeeltelijk met het andere geslacht, of volledig met het andere geslacht identificeerden. De uitkomsten van deze studie waren dat 4,6% van de biologische mannen en 3,2% van de biologische vrouwen zich niet exclusief mannelijk of vrouwelijk voelden. 1,1% van de biologische mannen en 0,8% van de biologische vrouwen beschouwden zich als meer van het andere dan van hun eigen geslacht.[10]
Genderidentiteiten[bewerken | brontekst bewerken]
Er vallen meerdere verschillende soorten genderidentiteiten onder de term "non-binair".
Het hebben van twee of meer genders[bewerken | brontekst bewerken]
Bigender is het hebben van twee genders. Sommige mensen die zich bigender noemen, hebben twee aparte persona's, die vaak ook respectievelijk mannelijk en vrouwelijk zijn. Anderen voelen zich tegelijkertijd man en vrouw. Bigender is erkend door de American Psychological Association.
Trigender is het hebben van drie genders. Polygender is het hebben van meerdere genderidentiteiten. Iemand die zich in iedere genderidentiteit thuisvoelt, kan zichzelf pangender noemen.
Het hebben van geen gender[bewerken | brontekst bewerken]
Iemand die zich niet met welke genderidentiteit dan ook identificeert, kan zich agender, neutrois of genderneutraal noemen.
Genderfluïditeit[bewerken | brontekst bewerken]
Genderfluïde is een genderidentiteit waarbij iemands gender niet vastligt. Als iemand genderfluïde is, kan die bijvoorbeeld tussen de twee binaire genders wisselen (diegene voelt zich dan het ene moment mannelijk en het andere moment vrouwelijk) en kan op sommige momenten non-binair zijn en zich geen van beide voelen.[2] Een bekende genderfluïde persoon is Ruby Rose.[11]
Het hebben van een derde geslacht[bewerken | brontekst bewerken]
De term derde geslacht wordt onder meer gebruikt voor mensen die zichzelf niet als specifiek mannelijk of vrouwelijk beschouwen, of die door anderen niet als zodanig worden beschouwd. Sommige mensen basseren hun genderidentiteit bijvoorbeeld op neurologische eigenschappen die hun leven merkbaar beïnvloeden. Dit wordt een neurogender genoemd. Voorbeelden hiervan zijn autigender (autisme) en Borderfluïde.[12][13][14][15]
Voorzieningen voor genderqueer personen[bewerken | brontekst bewerken]
Naast de algemene lhbt-belangenorganisaties zoals het COC in Nederland en çavaria in België zijn er nauwelijks voorzieningen specifiek voor non-binaire personen te vinden. In België is er het Platform Gendervrijheid, dat voornamelijk actief is via Facebook.[16]
Sinds 2018 kunnen mensen in Nederland hun juridisch geslacht wijzigen in een derde optie: een X.[17] Vanaf 2021 kan dit via de rechtbank geregeld worden en is er geen verplichting meer voor een verklaring van een deskundige (zoals een therapeut of psychiater)[18]
Symbolen[bewerken | brontekst bewerken]
Voor genderfluïde personen ontwierp J.J. Poole in 2012 een vlag met vijf strepen. De roze kleur verwijst naar het vrouwelijke of het gevoel vrouw te zijn. De kleur wit staat symbool voor genderloosheid of mensen die zichzelf beschouwen als genderneutraal. De paarse band staat symbool voor androgynie en de combinatie van mannelijkheid en vrouwelijkheid. De vierde kleur is zwart en staat voor alle andere geslachten (waaronder pangender). De laatste kleur is blauw, symbool voor mannelijkheid of het gevoel man te zijn.
-
non-binaire pride-vlag
-
genderqueer pride-vlag
-
agender pride-vlag
-
neutrois pride-vlag
-
genderfluïde pride-vlag
Bekende genderqueer personen[bewerken | brontekst bewerken]
_C.jpg)
Enkele bekende non-binaire en/of genderqueer personen zijn:
- Judith Butler, Amerikaans filosoof en genderwetenschapper[19][20]
- Anuna De Wever, Belgisch activist[21]
- Masha Gessen, Russisch-Amerikaans journalist en schrijver[22]
- Valentijn de Hingh, Nederlands model, columnist, dj en journalist[23]
- Suzy Eddie Izzard, Brits acteur
- Timothy LeDuc, Amerikaans kunstschaatser[24]
- Jeffrey Marsh, Amerikaans schrijver, acteur en activist[25]
- Janelle Monáe, Amerikaans zanger, rapper, acteur en activist[26]
- Montaigne, Australisch zanger en songwriter[27]
- Zanele Muholi, Zuid-Afrikaans fotograaf en activist[28]
- Lara Billie Rense, Nederlandse radiopresentator
- Marieke Lucas Rijneveld, Nederlandse schrijver
- Sam Smith, Brits singer-songwriter
- Rebecca Sugar, Amerikaans animator, componist en regisseur[29]
- Audrey Tang, Taiwanees programmeur en politicus[30]
- Hikaru Utada, Japans zanger, singer-songwriter en muziekproducent[31]
- Thorn de Vries, Nederlands acteur en activist[32]
Externe link[bewerken | brontekst bewerken]
Bronnen, noten en/of referenties
|
| Gender: | Cisgender (Vrouwelijk · Mannelijk) · Transgender (Transvrouw · Transman · Non-binair · Transseksualiteit) · Intersekse · Tweeslachtigheid · Genderqueer · Questioning · Androgyn · Queer · Polygender (Bigender · Trigender) · Pangender · Agender · Demigender (Demigirl · Demiboy · Demifluïde · Demiflux · Demiandrogyn) · Neutrois · Genderfluïde · Genderflux · Intergender · Derde geslacht · Butch en femme · Gendernon-conform · Hijra · Two-spirit · Fa'afafine · Akava'ine · Androgynos · Bissu · Fakaleiti · Kathoey · Khanith · Mahu · Mak nyah · Muxe · Tomboy · Travestie · Tumtum · Winkte · Autigender |
| Sekse: | Vrouw · Man · Intersekse · Tweeslachtigheid |
| Overig: | Genderdysforie · Geslachtstest · Autisme en LHBT-identiteiten |
