Gereedschap

Handgereedschap

Gereedschappen of werktuigen zijn hulpmiddelen om bewerkingen te kunnen uitvoeren die een mens (of dier) met zijn lichaam zelf niet of moeilijk kan uitvoeren.

Mensen en mensapen kunnen gereedschap gebruiken, maar ook bij kraaiachtigen, Goffins kaketoes, zeeotters en dolfijnen is het gebruik van gereedschap gezien.

Andere termen die gebruikt worden voor bepaalde typen gereedschap zijn gerei (meervoud van zachter gereedschap) en instrument (over het algemeen een meer geavanceerd of erg specialistisch stuk gereedschap). Voor groter en zwaarder gereedschap wordt meestal de term werktuig gebruikt.

Sommige stukken gereedschap, zoals een hamer of een mes, kunnen als wapen worden gebruikt.

Er zijn stukken gereedschap die in verschillende velden worden gebruikt, maar vaak is gereedschap zeer gespecialiseerd voor een bepaalde toepassing. Zie bijvoorbeeld het artikel over houtbewerking.

Gereedschap kan onderverdeeld worden in verscheidene categorieën:

Handgereedschap

avegaar beitel bijl boor centerpons, centerpunt, puntslag cijferpons draadtap drevel doorslag, pendrijver dopsleutel engelse sleutel els, zie priem figuurzaag frees fretboor

glassnijder grondschaaf guts hamer holpijp ijzerzaag juniorzaag koevoet komstaaldraadborstel kruishout letterpons lijmtang mes nijptang perforator

pijpsleutel plamuurmes poelietrekker pompschroevendraaier priem, els revolverponstang schaaf schaar schildershakmes schraapstaal schroevendraaier spanningzoeker schrijfhaak schuurblok slagsleutel

sleutel draadsnijder rattenstaart tang tas verfkrabber verfsteker verstekbak verstekzaag vuist vijl wringijzer zaag zaagklem zwaaihaak (zweihaak)

Hulpmiddelen bij gereedschappen

aambeeld bankschroef krik lasbril loopkat gehoorbescherming katrol takel veiligheidsbril veiligheidshelm werkbank

Machinegereedschap

Machinale equivalenten van handgereedschap: draaibank, freesmachine, metaaldraaibank (dit zijn beitels) boormachine, klopboormachine, boorhamer, drilboor schaafbank, vlakbank, vandiktebank (dit zijn schaven) knipschaar accuboormachine (gebruikt als schroevendraaier) schuurmachine, schotelschuurmachine bandzaag, cirkelzaag decoupeerzaag figuurzaagmachine kettingzaag lintzaag motorzaag radiaalzaag zaagmachine

Overig machinaal gereedschap: elektrische slijpmachine graveermachine haakse slijper stansmachine zetbank

Meetgereedschap

Voor het meten van lengtes: duimstok meetlat meetlint micrometer rolmaat schuifmaat

Ander meetgereedschap: bandenspanningsmeter curvimeter gradenboog kaliber (instrument) krompasser multimeter universeelmeter (stroom. spanning, weerstand) schietlood schroefdraadmeter steekpasser taster vlakplaat voelermaat waterpas

Tekengereedschap

doezelaar gatenplaat of cirkelmal gradenboog Graphos van Pelikan kleurpotloden krijtstift gebruikt in de bouw lettersjablonen met alle mogelijke letter- en cijfertypen liniaal passer en valpasser

plakband voor de restauratie van in het gebruik beschadigde calques, Scotch Magic Mending Tape. radeermesjes of scheermesjes, later glasvezelstiften en scalpelmesjes Rapidograph, buisjespen van Rotring schaalstok schaats of afrondingsmal spatlijn stifthouders van Pentel strooklatten tekendriehoeken van 45/45 en 60/30 graden

tekenhaak of tekenmachine tekenplank of tekenbord parallelliliaal tekenpotloden in vele hardheden, ook als vulpotlood tekensjablonen voor alle mogelijke vakgebieden tekentafel timmermanspotlood trekpen vlakgum of stuf

Schildersgereedschap

bokkenpoot kitpistool kwast palet paletmes passe-partoutsnijder penseel plamuurmes schuurblok

schuurmachine schildermes schildersezel| schilderstok verfafbrander (verfafbrander) verfkrabber (verfschraper) verfmenger verfroller verfspuit

Huishoudelijk gereedschap

• bezem
• stoffer en blik
• boender
• luiwagen
• vloertrekker
• mand
• mattenklopper
• ragebol
• raamwisser (ook bekend als wisser of trekker)
• strijkplank

Elektrische huishoudelijke gereedschappen worden meestal met de term huishoudelijke apparatuur aangeduid.

Gereedschap voor zelfverzorging

• borstel
• eeltrasp
• kam
• nagelschaar
• pincet
• scheermes
• tandenborstel
• tandenstoker
• washandje

Kook- en eetgereedschap

• mes
• lepel
• vork
• broodmes
• pan
• wok
• opscheplepel
• pollepel
• schuimspaan
• spatel
• bakspatel
• blikopener
• afwasborstel
• schaal
• weegschaal

Naaigereedschap

• borduurmachine
• borduurring
• breipen
• breimachine
• haaknaald
• kleermakerskrijt
• maasbal
• naald
• naaimachine
• Radeerwiel
• Rokkenspuit
• schaar
• speld
• vingerhoed

Overig gereedschap en werktuigen

Werkplaatsgereedschap

Vandiktebank

Op een werkplaats worden verschillende gereedschappen en werktuigen gebruikt, zoals:

• aambeeld
• bankschroef
• houtdraaibank
• Radiatorkwast
• Vandiktebank
• Vlampolijstmachine

Landbouwwerktuigen

• dommekracht
• kapmes of machete
• mestvork
• sikkel
• zeis
• zicht

Smidswerktuigen

De smid gebruikt in de smederij onder andere:

• aambeeld
• blaasbalg
• smidshamer
• smidsvuur

Reddingswerktuigen

• Hydraulisch redgereedschap

Militair gereedschap

• gevechtswapen

Boordgereedschap

Boordgereedschap is het bij een voer- of vaartuig aan boord meegenomen gereedschap. Meestal wordt standaard bij een nieuw voertuig boordgereedschap meegeleverd. Dat gereedschap heeft zelden de kwaliteit van gereedschap waarmee een monteur werkt.

Overige

• Vonkvrij gereedschap

Zie de categorie Tools van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.