Grand Départ (Nederlands, letterlijk: Groot vertrek) is een Franse term waarmee de start van de Ronde van Frankrijk wordt aangeduid. Deze vindt jaarlijks eind juni of begin juli plaats.
De Ronde van Frankrijk (Frans: Tour de France) is de belangrijkste wielerwedstrijd ter wereld. De start ervan, het Grand Départ, is dan ook prestigieus en zorgt voor veel publiciteit. Jaarlijks stellen veel steden (zowel in Frankrijk zelf als daarbuiten) zich kandidaat om het evenement te mogen verwelkomen. De uiteindelijke beslissing over de locatie wordt genomen door de Société du Tour de France.
De eerste editie van de Ronde van Frankrijk werd gehouden in 1903 en ging van start in Montgeron. Met uitzondering van de Tour van 1926 vond het vertrek tot en met 1950 altijd plaats in de regio Parijs. Sindsdien wordt het Grand Départ ieder jaar in een andere stad georganiseerd. Dit in tegenstelling tot de finish van de ronde, die wel altijd in Parijs gebleven is. Tegenwoordig vindt het Grand Départ zeer regelmatig buiten de Franse landsgrenzen plaats. Amsterdam had hiermee in 1954 de primeur.
Tijdens de eerste zes decennia (1903-1966) startte de Ronde van Frankrijk ieder jaar met een rit in lijn, met uitzondering van de edities van 1927 en 1928, toen gestart werd met een ploegentijdrit (de Tour kende in die jaren een andere opzet, waarbij het gros van de etappes werd verreden per ploeg). Vanaf 1967 werd het de gewoonte om de wedstrijd te beginnen met een korte individuele tijdrit, waarbij doorgaans sprake was van een proloog. Sinds 2008 wordt weer vaker gekozen voor een rit in lijn.
Voorafgaand aan het Grand Départ (meestal op de dag of twee dagen ervoor) vindt een ploegenpresentatie plaats, waarbij de deelnemende wielrenners worden voorgesteld aan de pers en het publiek. Daarnaast worden in de gaststad meestal vele andere (fietsgerelateerde) festiviteiten georganiseerd.
De twee andere grote wielerrondes, de Ronde van Italië en de Ronde van Spanje, kennen ook een Grand Départ, maar deze worden aangeduid met de respectievelijke termen Grande Partenza en Gran Salida.
Met uitzondering van 1926 vond het Grand Départ tot 1950 ieder jaar officieel plaats in Parijs. De werkelijke startplaats lag echter vaak elders, namelijk in de stedelijke agglomeratie rond Parijs. In deze gevallen worden die plaatsen tussen haakjes weergegeven.
Uiteraard lag het Grand Départ van de Ronde van Frankrijk het vaakst in Frankrijk zelf, namelijk 85 keer. De overige 25 edities gingen van start buiten de Franse landsgrenzen:
↑ abcdHoewel de formele maximale lengte van een proloog (8 kilometer) overschreden werd, werd deze tijdrit door de Tourdirectie toch als zodanig aangeduid.
↑Eddy Merckx nam de leiding in het algemeen klassement.
↑De prelude op 3 juli maakte officieel geen deel uit van de wedstrijd.
↑ abcWegens dopinggebruik werd deze winnaar later geschrapt.
↑Het Grand Départ was aanvankelijk gepland voor 27 juni, maar moest worden uitgesteld vanwege de coronapandemie.
↑ abOorspronkelijk kreeg Kopenhagen het Grand Départ van 2021 toegewezen, maar dit werd met een jaar uitgesteld vanwege het samenvallen met het EK voetbal, waarvan Kopenhagen een van de gaststeden was.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Nederland
.svg){kind=small}
België
Duitsland
Luxemburg
Spanje
.svg){kind=small}
Verenigd Koninkrijk
Denemarken
Ierland
Monaco
.svg){kind=small}
Zwitserland
Italië
· 
· 
winnaars gele trui ·
puntenklassement ·
bergklassement ·
jongerenklassement ·
tussensprintklassement ·
combinatieklassement ·
ploegenklassement ·
strijdlust ·
rode lantaarn