Hof van Busleyden
Museum Hof van Busleyden is een Mechels museum over de hoogdagen van de Bourgondische periode. Het is gehuisvest in een stadspaleis in het centrum van de stad. Een gedeelte werd gebouwd begin 16e eeuw in opdracht van humanist Hiëronymus van Busleyden. Hij ontving er gasten als Erasmus en Thomas More. Het stadspaleis is na een brand in de Eerste Wereldoorlog quasi volledig heropgebouwd in de jaren 30 van de 20ste eeuw. Sinds 1936 is het een museum.
Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]
In 1506 koopt humanist en kunstliefhebber Hieronymus van Busleyden de woning aan de Koestraat die eigendom was van zijn broer Frans van Busleyden. Hij is dan net aangesteld als raadslid van de Grote Raad, het hoogste rechtscollege van die tijd, en wil een eigen residentie om adellijke gasten, humanisten en politici te ontvangen. Kort na zijn aankoop begint hij zijn stadspaleis uit te breiden, met hulp van de beroemde architectenfamilie Keldermans. Hij bouwt de woning uit tot een gebouw met twee hoofdvleugels, tuin, stal, opslagplaats en bediendenverblijf. Aan de buitenzijde vormt een mooie open galerij de verbinding tussen oud en nieuw. In 1508 is de bouw van de nieuwe vleugel voltooid. Als humanist bouwt Busleyden actief aan een internationaal netwerk. In zijn stadspaleis ontvangt hij gasten, zoals Thomas More.
Na de dood van Busleyden verkopen zijn erfgenamen het gebouw in 1518 aan Jacqueline de Boulogne, weduwe van Jean le Sauvage. Het hof komt in 1589 in het bezit van Karel III van Croÿ, hertog van Aarschot, en zijn echtgenote Anna van Croy. Beide behoren tot de allerhoogste adel. In 1608 neemt het echtpaar van Varick-de Rovelasca het paleis over, maar ook dit is van korte duur. Tien jaar na hun intrek verkopen ze het stadspaleis aan Wenceslas Cobergher, de belangrijkste hofkunstenaar van aartshertogen Albrecht en Isabella.
Wenceslas Cobergher opent in 1620 een Berg van Barmhartigheid in het Hof van Busleyden. Armen kunnen er vrijwel renteloos een lening krijgen, in ruil voor een onderpand. In de negentiende eeuw komt er een grote verfraaiing van het stadspaleis. het Hof van Busleyden ondergaat een grondige opfrisbeurt. De architecten brengen romantische verfraaiingen aan bij de verbouwingen: trapgevels, een uivormige torenspits en houten dakkapellen. Het pandjeshuis bevond zich langs de huidige Frederik de Merodestraat en het bleef functioneren tot 1914.
In 1914 breekt de Eerste Wereldoorlog uit. Hevige beschietingen tussen Duitse en Belgische troepen veroorzaken een felle brand in het Hof van Busleyden. Het grootste gedeelte van het gebouw gaat in vlammen op. Er blijven weinig authentieke elementen over, veelal blijven enkel de muren van het gebouw nog overeind. Enkel de prachtige fresco’s uit het hypocaustum blijven bewaard. De Stad Mechelen plaatst het afgebrande gebouw onder supervisie om verdere schade te voorkomen. Na de oorlog geeft ze opdracht om het Hof van Busleyden opnieuw op te bouwen onder leiding van architect Alfred Minner.
De stad Mechelen wil in het oude stadspaleis een nieuw stadsmuseum onderbrengen om de geschiedenis van de stad te vertellen. De officiële opening vindt plaats op 31 juli 1938. Op die dag woont koning Leopold III de rondgang van de Hanswijkcavalcade en de Ommegang in Mechelen bij.
Vanaf de late jaren 1990 droomt het stadsbestuur van een vernieuwd Hof van Busleyden. Het oude stadsmuseum is niet meer aangepast aan de noden van een hedendaags publiek. In 2010 gaan de eerste verbouwingen van start. Het stadspaleis krijgt een nieuwe uitbreiding: een state-of-the-art tentoonstellingsruimte onder de grote binnentuin. Er komt ook een kunstenberging waar waardevolle kunstenwerken in de beste omstandigheden bewaard worden, en een ondergronds restauratieatelier.
In 2018 heropent het museum onder de naam ‘Museum Hof van Busleyden’ met een nieuwe vaste opstelling. De focus van het museum ligt nu echt op de tijdsperiode van de oorspronkelijke bewoner van dit stadspaleis, Hiëronymus van Busleyden. In maart 2022 sluit het museum de deuren omdat een grootschalige restauratie van de buitenzijde van het gebouw zich opdringt. Naast een nieuw dak worden ook alle ramen en houtwerk vernieuwd. Het museum grijpt deze gelegenheid aan om ook de tuinen opnieuw aan te leggen en te vergroenen.
Op 24 februari 2024 opende Museum Hof van Busleyden opnieuw de deuren,[1] dit keer met een herwerkte vaste opstelling en hernieuwde focus op de Bourgondisch-Habsburgse periode.
Beschrijving[bewerken | brontekst bewerken]
Het gebouw bestaat uit drie vleugels rond een rechthoekige binnenplaats. Aan de oostzijde bevindt zich een poortgebouw en in de oksel van de west- en zuidvleugel een octogonale toren.
De oorspronkelijke aankleding en versiering is nagenoeg volledig vernield in de brand van 1914. In de kleine maar prestigieuze ontvangstruimte naast de eetkamer zijn muurschilderingen met tempera bewaard die vrij uniek zijn voor de lage landen. Hiëronymus van Busleyden trok zich hier graag terug om met zijn gasten persoonlijke gesprekken te voeren. Hijzelf sprak van een hypocaustum, een Latijnse term die verwijst naar de Romeinse methode van vloerverwarming. De muurschilderingen zijn geïnspireerd op Italiaanse voorbeelden. Ze tonen mythologische taferelen uit de Oudheid en verhalen uit de Bijbel. In de loop der eeuwen waren ze herhaaldelijk overkalkt, tot ze in 1864 werden herontdekt. De schilderingen zijn aangebracht op de bovenzijde van drie muren:
- Oostmuur: Feestmaal en kwelling van Tantalus; Val van Phaeton; Diana en Venus; de muzen Calliope, Urania en Polyhymnia;
- Noordmuur: een volledig verdwenen afbeelding; de muze Clio;
- Westmuur: een volledig verdwenen afbeelding; Festijn van Belsazar.
Beiaard[bewerken | brontekst bewerken]
In de toren van het Hof van Busleyden bevindt zich de oefenbeiaard (met een gewicht van 2541 kg) van de Beiaardschool Jef Denyn. De 49 klokken (420kg) werden in 1953 door Marcel Michiels jr. uit Doornik gegoten. In 2023 is de beiaardtoren volledig gerestaureerd.
Topstukken[bewerken | brontekst bewerken]
Museum Hof van Busleyden huisvest verschillende erkende Vlaamse topstukken, waaronder:
- Besloten Hofje met H. Elisabeth, Ursula en Catharina
- Besloten Hofje met Madonna
- Besloten Hofje met Calvarie
- Besloten Hofje met Calvarie, H. Maagd en Johannes de Doper
- Besloten Hofje met H. Augustinus, Anna te Drieën en Maria en Kind
- Besloten Hofje met Calvarie en jacht op de eenhoorn
- Calvarieberg van Jan Mone (ca. 1550)
- Triptiek met Karel van Habsburg als koning van Spanje van Jan van Battel (1517-1518)
- Plechtige openingszitting van het Parlement van Mechelen, toegeschreven aan Jan Coessaet
- De Spaanse Furie van Hans Bol (1590)
- Hercules en Omphale van Lucas Faydherbe
- Mechels Koorboek van Petrus Alamire (atelier)
Externe links[bewerken | brontekst bewerken]
Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]
- Christiane Apers, De bouwgeschiedenis van het Hof van Busleyden. Een valstrik voor geschiedschrijvers, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, dl. 123/1, Mechelen, 2019, pp. 51-88
- Christiane Apers, De bouwgeschiedenis van het Hof van Busleyden volgens de originele archiefdocumenten uit de 16de en begin 17de eeuw, in: Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen, dl. 117, Mechelen, 2013, pp. 101-124
- (en) H. De Vocht, Jerome de Busleyden. Founder of the Louvain Collegium Trilingue. His lide and writings, Belgisch Universitair Fonds, Turnhout, 1950.
- Linda Van Dijck, Onder lagen tijd bedekt. Muurschilderingen in het Hof van Busleyden
, Lezing Soirée Lamot, 28 februari 2012 - Marjolijn Dekeuninck & Ann Verdonck, Mechelen Hof van Busleyden – Interieur. Bouwhistorisch en materiaaltechnisch onderzoek, 2011
- Hugo Vandenborre & Ann Verdonck, Renaissancesalon Hof van Busleyden Mechelen. Aanvullend onderzoek, 2007
- Lode Declercq, Renaissance schilderingen Hof van Busleyden. Voorbereidende fase van het restauratie-ontwerp, 1999-2000
- Linda Van Langendonck, Het Hof van Busleyden Frederik de Merodestraat 67 Mechelen. Buitengevels en daken. Restauraties van de 19de en 20ste eeuw. Bouwhistorische onderzoek, 1998
- Marcel Kocken, Het Museum 'Hof van Busleyden, in: Mechelen, vol. 1, nr. 1, 1994
- Gilbert Huybens (red.), Beiaarden en torens in België, Gemeentekrediet, 1994. ISBN 9055440183
- Elza Foncke, Aantekeningen betreffende Hiëronymus van Busleyden , in: Gentse bijdragen tot de Kunstgeschiedenis, deel V, Antwerpen, 1938, pp. 204-220
- (fr) Emmanuel Neeffs, L'hôtel de Busleyden à Malines, in: Bulletin de la Commission Royale des Monuments et des Sites, vol. 14, 1875, pp. 174-187
Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]
Voetnoten[bewerken | brontekst bewerken]
