Huis Palts-Neumarkt

Huis Palts-Neumarkt
Verheffing	1410
Stamvader	Johan
Laatste heerser	Christoffel
Uitgestorven	1448
Etniciteit	Duits
Titels	Paltsgraaf aan de Rijn; Hertog in Beieren; Koning van Denemarken, Zweden, Noorwegen,; de Wenden en de Goten;

Het huis Palts-Neumarkt was een Duitse vorstelijke dynastie uit de 15e eeuw. Het huis Palts-Neumarkt was een zijtak van het huis Wittelsbach, een invloedrijke dynastie die sinds de hoge middeleeuwen regeerde over de Palts en Beieren. De zijtak Palts-Neumarkt regeerde over het vorstendom Neumarkt in de Opper-Palts en, tussen 1440 en 1448, over Denemarken, Zweden en Noorwegen. Het huis bleef slechts twee generaties bestaan: van de stichting van de tak door Johan in 1410 tot de dood van zijn zoon Christoffel van Denemarken.

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Het huis Palts-Neumarkt ontstond door de verdeling van de Palts in 1410 na de dood van keurvorst en rooms-koning Ruprecht III van de Palts. Bij de deling kreeg Ruprechts tweede overlevende zoon Johan het grootste gedeelte van de Opper-Palts toegewezen, met Neumarkt, Altdorf, Cham en Neunburg als belangrijkste plaatsen. Naar de hoofdstad Neumarkt werd Johans nieuwe vorstendom Palts-Neumarkt genoemd. Bij de verdeling van de Palts ontstonden ook drie andere takken: de Oude Keurlinie, die het grootste gedeelte van de Palts kreeg, evenals de keurvorstelijke waardigheid, het huis Palts-Simmern en het Palts-Mosbach.

Johan wist zijn grondgebied aan het begin van zijn regering aanzienlijk uit te breiden. Hij streed actief mee in de Hussietenoorlogen in zijn buurland Bohemen en was een van de succesvolste Duitse aanvoerders in de strijd tegen de opstandelingen. Johan trouwde in 1407 met Catharina, de enige dochter van Wartislaw VII van Pommeren. De meeste van Catharina's kinderen stierven jong; alleen de jongste zoon Christoffel bereikte de volwassen leeftijd. In 1439 werd Catharina's broer, koning Erik VII van Denemarken, afgezet door de Deense Rijksraad. De raad koos Christoffel als zijn opvolger. In 1440 werd Christoffel tot koning van Denemarken gekroond. In 1441 en 1442 volgde het koningschap over Zweden en Noorwegen. Paltsgraaf Johan overleed in 1443, zodat Christoffel ook zijn vaders gebieden in Neumarkt erfde. Christoffel overleed in 1448 onverwachts aan een bloedvergiftiging, zonder kinderen na te laten. In Denemarken werd hij opgevolgd door Christiaan I van Oldenburg, terwijl de Zweedse adel Karel Knutsson Bonde tot nieuwe koning koos. Het vorstendom Neumarkt viel aan Christoffels oom Otto I van Palts-Mosbach.

Stamboom en positie binnen het huis Wittelsbach[bewerken | brontekst bewerken]

Stamboom van het huis Palts-Neumarkt[bewerken | brontekst bewerken]

In de onderstaande stamboom zijn alle leden van het huis Palts-Neumarkt opgenomen, met uitzondering van jong gestorven kinderen. Huwelijken zijn aangegeven met het huwelijkssymbool () dat twee ringen voorstelt.

Stamboom van het huis Palts-Neumarkt

Johan (1383–1443), vorst van Palts-Neurmarkt
1 Catharina (1390–1426), dochter van Wartislaw VII van Pommeren
2 Beatrix (1403–1447), dochter van Ernst van Beieren
- 1 Christoffel (1418–1448), koning van Denemarken, Zweden en Noorwegen en vorst van Palts-Neurmarkt
  Dorothea (1430-1495), dochter van Johan van Brandenburg-Kulmbach

Positie binnen het huis Wittelsbach[bewerken | brontekst bewerken]

In de onderstaande stamboom zijn alle legitieme takken van het huis Wittelsbach opgenomen. In 1329 stelde keizer Lodewijk de Beier het Huisverdrag van Pavia op, waarin hij de Palts afstond aan de drie zoons van zijn oudere broer Rudolf I van de Palts. Hierdoor ontstonden twee linies binnen de dynastie: de oudere Paltsische en de jongere Beierse linie. In 1410 werd de Paltische linie verder verdeeld. Het huis Palts-Neumarkt was de tweede van de vier linies die zo ontstonden.

Linies binnen het huis Wittelsbach