Jan V van Bretagne

Jan V
	1389 – 1442
Hertog van Bretagne
Periode	1399 – 1442
Voorganger	Jan IV
Opvolger	Frans I
Graaf van Montfort
Voorganger	Jan III van Montfort
Opvolger	Frans I
Familie
Vader	Jan IV van Bretagne
Moeder	Johanna van Navarra

Jan V van Bretagne (Vannes, 24 december 1389 – Nantes, 29 augustus 1442), bijgenaamd Jan de Wijze (Bretons: Yann ar Fur, Frans: Jean le Sage), was vanaf 1399 tot aan zijn dood hertog van Bretagne. Tijdens de Honderdjarige Oorlog slaagde hij erin om zijn hertogdom onafhankelijk te houden in het conflict.^[1]

Biografie

Jan V werd op 24 december 1389 geboren als de oudste zoon van hertog Jan IV van Bretagne en Johanna van Navarra. Jan IV sloot vrede met de Franse koning Karel VI en ter bezegeling van de vrede regelde hij een huwelijk tussen zijn zoon Jan en diens dochter Johanna van Valois. Toen Jan negen was overleed zijn vader en werd hij de nieuwe hertog van Bretagne. Zijn moeder hertrouwde met koning Hendrik IV van Engeland en zij regeerde als regent over Bretagne totdat Jan meerderjarig zou worden. Tot 1404 verbleef Jan aan het hof van Filips de Stoute, de Bourgondische hertog die door de Franse koning was aangeduid om de opvoeding van Jan te vervolledigen na de dood van zijn vader.^[2]

Vroege regeringsjaren

Bij zijn terugkeer van het Bourgondische hof in 1404 besloot hij op te treden tegen de Engelsen die een maritieme oorlog voerden met Bretagne. Door bemiddeling van zijn moeder die een oorlog tussen Bretagne en Engeland vreesde, werd het conflict bijgelegd in mei 1407. Bij de invasie van Hendrik V van Engeland in Frankrijk stond Jan V aanvankelijk aan de zijde van de Fransen. Maar om de Engelsen niet van zich te vervreemden was zijn houding halfslachtig. Zijn broer Arthur de Richemont vocht in de slag bij Azincourt (1415) waar hij werd gevangen genomen. Jan V zelf verzamelde op vraag van de Franse koning een hulpleger, maar kwam te laat aan om aan de slag deel te nemen. In de nasleep van de slag bekwam Jan V als beloning voor zijn "hulp" dat Frankrijk Saint-Malo aan Bretagne teruggaf.^[2]

Gevangenschap

Vanaf 1418 koos Jan V de zijde van de Engelsen omdat hij meende dat de kansen van de Franse koning in de strijd verkeken waren. Koning Karel VII van Frankrijk zocht hierop toenadering tot het huis van Penthièvre. In de Bretonse Successieoorlog hadden de Montforts tegen de graven van Penthièvre gestreden om de heerschappij van Bretagne. In 1420 werd Jan V uitgenodigd voor een feest op Châtonceaux, maar hij werd door Olivier van Châtillon, de graaf van Penthièvre, en zijn moeder gevangen genomen. Hierop begonnen zij geruchten te verspreiden over zijn dood. De vrouw van Jan V, Johanna van Valois, riep haar vazallen bijeen en belegerde vervolgens elk kasteel van de familie. Nadat Johanna Margarita de Clisson, de moeder van graaf Olivier, tot overgave had gedwongen kwam er een einde aan het conflict en kwam er een gevangenenruil tot stand. Op 5 juli 1420 was Jan V terug in Nantes. Hij liet de familie Penthièvre dagvaarden voor rebellie en majesteitsschennis. Ze werden ter dood veroordeeld en al hun bezittingen werden geconfisqueerd.^[2]

Franse en Engelse allianties

Nadat de Engelsen in 1421 in de Slag bij Baugé werden verslagen zocht hij toenadering tot de Franse dauphin Karel. Deze alliantie kwam echter onder druk te staan toen de Engelse koning zijn broer Arthur vrijliet. Deze wist hem te overtuigen om het verdrag van Troyes te tekenen waarin Hendrik V werd erkend als de rechtmatige koning van Frankrijk.

In 1423 werd er met het Verdrag van Amiens formeel de bondgenootschap gesloten tussen Bretagne, Engeland en Bourgondië. Ondertussen sloot hij heimelijk met Filips de Goede een verdrag om bondgenoten van elkaar te blijven als een van hen zich zou verzoenen met de dauphin.^[3] Al in 1425 werd de Frans-Bretonse alliantie gesloten in Saumur. Twee jaar later wisselde Jan V weer van zijde in het conflict. De Anglo-Bretonse relaties bleven onderdruk staan door de continue clashes tussen Engelse en Bretonse zeilers. In 1435 kwam er een einde aan de Anglo-Bourgondische alliantie met de vrede van Atrecht. Jan V bleef zijn neutraliteit bewaken tot aan zijn dood in 1442 toen hij werd opgevolgd door zijn zoon Frans.

Intern bestuur

Met behulp van zijn kundige adviseur Jean de Malestroit wist hij de positie van Bretagne te verstevigen gedurende de oorlog. Zo werd het leger hervormd en werden er diplomatieke en handelsrelaties aangeknoopt met de rest van West-Europa. Ook werd de Bretonse onafhankelijkheid verstrekt door het vastleggen van nieuwe kroonrituelen en het slaan van eigen gouden munten.^[1]

Huwelijk en kinderen

Jan V was in 1396 gehuwd met Johanna van Valois en kreeg met haar zeven kinderen:

Anne (1415-na 1419)
Isabella (1411-1442), huwde met Gwijde XIV van Laval
Margaretha (1412-1421)
Frans (1414-1450), hertog van Bretagne
Catherine (1416-na 1421)
Peter (1418-1457), hertog van Bretagne
Gillis (1420-145), heer Chantocé

Voorouders

Voorouders van Jan V van Bretagne
Overgrootouders	Arthur II van Bretagne (1261-1312) ∞ Yolande van Dreux (1263-1330)	Lodewijk I van Nevers (?–1322) ∞ 1290 Johanna van Rethel (?-1328)	Filips III van Navarra (1306-1343) ∞1318 Johanna II van Navarra (1290-1315)	Jan II van Frankrijk (1319-1364) ∞ 1332 Bonne van Luxemburg (1315-1349)
Grootouders	Jan van Montfort (1295-1345) ∞ Johanna van Vlaanderen (1295-1374)		Karel II van Navarra (1332-1387) ∞1352 Johanna van Valois (1343-1373)
Ouders	Jan IV van Bretagne (1339-1399) ∞ Johanna van Navarra (1370-1437)
Jan V van Bretagne (1389-1442)

Referenties

↑ ^a ^b John A. Wagner (2006): Encyclopedia of the Hundred Years War, Westport, Greenwood Press, blz. 182.
↑ ^a ^b ^c (fr) Borgnis Desbordes, Eric, Duc Jean V (1399-1442). Nantes Patrimonia. Geraadpleegd op 8 november 2025.
↑ John A. Wagner, blz. 183.

[Wagner182-1] John A. Wagner (2006): Encyclopedia of the Hundred Years War, Westport, Greenwood Press, blz. 182.

[:bor-2] (fr) Borgnis Desbordes, Eric, Duc Jean V (1399-1442). Nantes Patrimonia. Geraadpleegd op 8 november 2025.

[3] John A. Wagner, blz. 183.

[1]

[2]

[3]