Jan Vrijman (architect)

Johannes Antonius Willibrordus Vrijman (Den Haag, 20 februari 1865 - aldaar 1954), in vakliteratuur vaak J.A.W. Vrijman genoemd, was een Nederlands architect. Hij was Rijksbouwmeester van 1906 tot 1923.

Leven en werk[bewerken | brontekst bewerken]

In 1888 kwam Vrijman in dienst bij het bouwbureau van Jacobus van Lokhorst in Den Haag. Van Lokhorst was toen al tien jaar Rijksbouwkundige bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Na een jaar werd Vrijman al hoofdopzichter van het bureau. De laatste jaren moest Vrijman veel van Van Lokhorst overnemen, want zijn gezondheid ging achteruit. Samen hebben ze onder andere het eerste Nederlandse gymnasium gebouwd, het Haganum in Den Haag. In Leiden bouwden ze het Rijksmuseum van Natuurlijke Historie (1899-1910) en het Rijksherbarium (1906-1914). In 1906 overleed Van Lokhorst, dus Vrijman moest die Leidse bouwwerken alleen afmaken.

1906[bewerken | brontekst bewerken]

Op 21 juni 1906 werden Vrijman en M.A. van Wadenoyen (1850-na 1906) tot Rijksbouwkundigen benoemd. Vrijman moest zich bezighouden met nieuwbouw, Van Wadenoijen met onderhoud. Per 1 januari 1907 verliet Van Wadenoijen wegens slechte gezondheid de dienst.

In 1918 werd het bouwbureau weggehaald bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en ondergebracht bij het Ministerie van Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. In 1921 werd Vrijman tot Rijksbouwmeester benoemd. J.C.E. baron van Lynden werd belast met de reorganisatie en hij richtte de huidige Rijksgebouwendienst op.

1923[bewerken | brontekst bewerken]

In 1923 beval Van Lynden Vrijman aan om directeur te worden, maar net in die periode werd Vrijman beschuldigd van fraude. Op 23 juli 1923 werd hij geschorst en nadien heeft hij niets meer gebouwd. Na enkele jaren werd hem 60.000 gulden schadevergoeding betaald.

Zijn bouwwerken[bewerken | brontekst bewerken]

Bekende bouwwerken van Vrijman zijn o.a.:

In Delft: Gebouw voor de faculteit Werktuig- en Scheepsbouwkunde van de Technische Universiteit in Delft (1905-1911).
In Den Haag: Farmaceutisch Laboratorium (1915)
In Leiden: Rijksmuseum van Natuurlijke Historie Leiden (1899-1910) en het Rijksherbarium (1906-1914).
In Groningen: Academiegebouw (1906), dependance Rijks HBS (1908), Provinciehuis (1915)
In Utrecht: Farmaceutisch Laboratorium (1915)
In 's-Hertogenbosch: Groot Ziekengasthuis. Ziekenhuis, klooster en kapel (1915)
In Veendam: Rijks HBS, nu Veenkoloniaal Museum, (1910)

Voormalig laboratorium voor de afdeling Werktuig- en Scheepsbouwkunde, Ezelsveldlaan in Delft
Universiteitsgebouw TH voor Mijnbouwkunde en Petroleumwinning, Mijnbouwstraat in Delft
Academiegebouw, Broerstraat in Groningen
Provinciehuis, Groningen
Dependance Rijks-HBS, Groningen
Maria paviljoen GZG 's-Hertogenbosch