Johan Fabricius

Johan Johannes Fabricius
	Fabricius (rechts) aan het Pavia-front (1915)
Algemene informatie
Volledige naam	Johan Johannes Fabricius
Geboortedatum	Bandung, 24 augustus 1899
Geboorteplaats	Bandung
Overlijdensdatum	Glimmen, 21 juni 1981
Overlijdensplaats	Glimmen
Geboorteland	Nederland
Land(en) van nationaliteit	Koninkrijk der Nederlanden
Beroep	schrijver, illustrator, journalist
Werk
Genre	romans, kinderboeken
Bekende werken	De scheepsjongens van Bontekoe (1924) ; Het meisje met de blauwe hoed (1927) ; Toontje Poland (1977)
Prijzen en onderscheidingen	Debutantenprijs van de Maatschappij der Nederlandse Letteren
	Dbnl-profiel
	(en) IMDb-profiel
	RKD-profiel
Portaal	Literatuur

Johan Johannes Fabricius (Bandung, 24 augustus 1899 – Glimmen, 21 juni 1981) was een Nederlandse schrijver, illustrator, boekbandontwerper voor een aantal van zijn eigen boeken, journalist en avonturier.

Levensloop

Fabricius was de zoon van de Drentse dichter en schrijver Jan Fabricius. Hij werd in Nederlands-Indië geboren, kwam met zijn familie in 1902 naar Nederland, waar hij door het ijs zakte en ternauwernood werd gered. In 1910 ging de familie weer naar Indië, maar keerde in 1914 definitief terug naar Nederland. Johan volgde in Leiden de HBS waarna hij, omdat hij kunstschilder wilde worden een opleiding volgde aan Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in Den Haag (voor de Eerste Wereldoorlog) en in Amsterdam (na de Eerste Wereldoorlog). Na zijn Haagse academiejaren meldde Fabricius zich als 'Kriegsmaler' bij het Oostenrijkse leger om gedurende enkele maanden Pavia-front een tekenrapportage te maken van het leven aan het front. Later schreef hij het boek De oorlog van de kleine paardjes over zijn ervaringen, die via zijn vader belandden en gepubliceerd werden in De Gids. Vóór 1925 ondernam hij vele reizen, zoals naar de Canarische Eilanden, Zuid-Amerika, Spanje, Italië, Noord-Afrika, Griekenland en Egypte, waarover hij boeken schreef. In 1925 huwde hij met Ruth Freudenberg, ze kregen twee zonen en een dochter, die de Britse nationaliteit verkregen. Nadat Ruth in 1968 was overleden hertrouwde hij met Anna Corneilia Bleeker. In 1935 ondernam hij een wereldreis die hem naar Indië, China, Japan en Amerika voerde.
Hij schreef 106 boeken waaronder ook boeken voor de jeugd. Bekend werd zijn historische jongensboek De scheepsjongens van Bontekoe (1924) dat talloze malen werd herdrukt. Zijn legerroman Het meisje met de blauwe hoed (1927) werd in 1934 verfilmd. Fabricius geldt als een rasverteller, waarvan Komedianten trokken voorbij (1931) en vele andere werken getuigen. Voor een commerciële opdracht van de Nederlandsche Olie Fabriek (N.O.F.) in Delft schreef en illustreerde hij de reclamereeks De wondere avonturen van Arretje Nof (1926-'27).^[2]

Aan het begin van de Tweede Wereldoorlog was Fabricius erin geslaagd in 1940 in Engeland te geraken en kwam als nieuwslezer en commentator bij de BBC Dutch Service de oorlog door. Na de oorlog werkte hij in 1945 als correspondent voor de BBC en The Times in Azië, onder meer in Nederlands-Indië, waar hij het begin van de Eerste Politionele Actie meemaakte. In 1949 schreef hij in opdracht van de Nederlandse Koloniale Petroleum Maatschappij Brandende aarde over de aanslagen op en de vernietiging van de oliebronnen in 1941 en 1942 op Sumatra. Via een grote omweg keerde hij naar het Verenigd Koninkrijk terug, was aldaar tot 1956 woonachtig en woonde sindsdien bijna onafgebroken weer in Nederland.

Hij speelde een heldenrol in de Depok-kwestie in oktober 1945 in het redden van circa 1000 levens van vrouwen en kinderen daar, die levend verbrand dreigden te worden door Indonesische/Bantamse nationalisten en islamieten.

Ofschoon de romans van voor de oorlog als hoogtepunten in het oeuvre gelden, verschenen ook in de jaren 50 nog indringende, zeer goed gedocumenteerde romans als "De heilige paarden", over de weinig bekende wereld van het inheemse Soemba. Fabricius verbleef in 1961 op Curaçao waar hij lezingen verzorgde tijdens de jaarlijkse boekenweek. Over het eiland schreef hij Het geheim van het oude landhuis (1965) en de verhalenbundel Onder de hete Caraïbische zon (1970). In 1963 verscheen zijn roman Jongensspel waartoe Fabricius geïnspireerd werd door de Baarnse moordzaak die speelde van 1960-1963.

Johan Fabricius ligt begraven op de Nederlands Hervormde Begraafplaats aan de Pollseweg in Noordlaren.

Bibliografie

Eiko van den Reigerhof (1922) (Digitale versie)
Hansje Bluf, of Het zangersfeest van Koning Langelip (1923) (Digitale versie)
De scheepsjongens van Bontekoe (1924) (Digitale versie)
Hans de klokkeluider, of De duivel in den toren. Wintersprookje in vijf tafereelen (1925) (Digitale versie)
Nagtegael (1925) (Digitale versie)
Het meisje met de blauwe hoed (1927) - verfilmd in 1934 en voor televisie gedramatiseerd in 1972
Charlotte's groote reis (1928)
De wondere avonturen van Arretje Nof (1926-'27) - 5 delen, in opdracht van de Nederlandsche Olie Fabrieken (N.O.F.)
- I: Barrebart, de wildeman uit de bergen
- II: Het rooverseiland in de Perzische Zee (Digitale versie)
- III: De draak en de Chineesche prinses
- IV: Brekkek-kwak-kwak en de zeven woudmannetjes
- V: De vroolijke bruiloft van Arretje en Annetje (Digitale versie)
Mario Ferraro's ijdele liefde (1929) (Digitale versie)
Charlotte's groote reis (1930) (Digitale versie)
Eiko van den Reigerhof. Tweede geheel omgewerkte druk (Digitale versie).
De wonderbaarlijke avonturen van Bartje Kokliko (1930-1931) - 3 delen, uitgave: Van Nelle, Rotterdam. (Digitale versie deel 2)
Komedianten trokken voorbij (1931). Eerste deel van een trilogie met de andere delen: Melodie der verten en De dans om de galg
Java ho! (1931) (Digitale versie)
Venetiaansch avontuur (1931) (Digitale versie)
Melodie der verten (1932). Tweede deel van een trilogie met de andere delen: Komedianten trokken voorbij en De dans om de galg (Digitale versie)
De dans om de galg (1934) Derde deel van een trilogie met de andere delen: Komedianten trokken voorbij en Melodie der verten (Digitale versie)
Leeuwen hongeren in Napels (1934) (Digitale versie)
Flipje (1936) (Digitale versie)
Kasteel in Karinthië (1938) (Digitale versie)
De Koning gaat voor. Tooneelspel in vijf bedrijven (1938) (Digitale versie)
Eiland der demonen (1941)
Nacht over Java (1944) (Digitale versie)
De kraton (1945) (Digitale versie)
Hoe ik Indië terugvond (1947)
Halfbloed (1947) (Digitale versie)
Hotel Vesuvius. Een vroolijke roman van zon en druiven en onverstandige politiek (1948)
(Digitale versie) (1949)
Het meisje met de blauwe hoed (1949)
Brandende aarde. De vernieling en de evacuatie van de olieterreinen in Nederlandsch-Indië (1949) (Digitale versie)
Mijn huis staat achter de kim (1951)
Een wereld in beroering. Verdere mémoires (1936-1946) van Johan Fabricius (1952) (Digitale versie)
De ontvoering van Europa (1952)
Langs de Leie (1952)
Gordel van smaragd (1953)
De nertsmantel (1953)
Het duistere bloed (1954)
Toernooi met de dood. Roman uit het jaar van de grote pest te Florence (1954)
Nacht zonder zegen (1955)
Setoewo, de tijger (1956)
Luie stoel (1957)
Schimmenspel (1958)
Het roverseiland in de Perzische zee (1958)
Barrebart, de wildeman uit de bergen (1958)
De vrolijke bruiloft van Arretje en Annetje (1959)
De heilige paarden (1959) (Digitale versie)
Ballade van de zeeman Joris Breebaert(1960)
Ballade van de zilverreiger (1960)
Mijn Rosalia (1961) (Digitale versie)
Dromen is ook leven (1962)
Jongensspel (1963) (Digitale versie)
Herinneringen van een oude pruik (1963)
Hopheisa, in regen en wind (1964)
Wat u nodig hebt, mevrouw, is een vriend (1964)
Het geheim van het oude landhuis (1965)
Dag, Leidseplein (1965)
Weet je nog, Yoshi? (1966)
De avonturen van Jantje en zijn vrienden Koko en Sebastiaan (1966)
Heintje heeft kabouters op zolder (1967)
Heintje en het geheim van het houten paard Joris (1968)
Dag, Leidseplein (1968)
Het water weet van niets (1968)
Wij Tz'e Hsi, keizerin van China (1968)
De brug over de Dordogne (1969)
Wittebroodsweken met Mama (1969)
Voorrijden, mevrouw? (1969)
Heintje speelt voor leeuw (1969)
Heintje bouwt een huis voor Sinterklaas (1970)
Onder de hete Caraïbische zon (1970)
De kop van Jut (1970)
Met klein orkest (1971)
De paradijsklok (1971)
Goldoni (1971)
Partnerruil niet uitgesloten (1972)
Hannekes bruiloft (1972)
Shock-therapie (1972)
Carlinho, mijn kleinzoon (1973)
Een reis door het nieuwe Indonesië (1973)
Achter in de Molukken (1974)
Het portret (1974)
Het gordijn met de ibissen (1974)
Barcarolle (1975)
Hendrik Jacobus Jut, of De dubbele moord aan de bogt van Guinea (1975)
De oorlog van de kleine paardjes (1975)
De wijze goeroes van Benares (1975)
Er zijn geen echte gekken meer op Capri (1976)
Toontje Poland (1977) (Digitale versie)
Dipanegara (1977)
Gringo (1976) Over zijn reis avontuur op de Paraguay Rivier in 1922
De schreeuw van de witte kakatoe (1978)
Spelevaren met een sultan (1978)
Toontje Poland onder de tropenzon (1978) (Digitale versie)
De zwaluwen van Klapanoenggal (1979)
Brieven uit een djatihouten kist (1979)
De hoed met de struisveer, of Hoe mijn moeder in 1894 als 'handschoentje' naar Indie reisde (1979)
Het beest uit de zee. De ondergang van de Oostindiëvaarder 'Batavia' (1980)
Memoires
Als vogelen uit de hemel... (1980)
Voorrijden, mevrouw? Een schelmenroman (1981)
Het zilveren theeservies (1981)
De bruiden in het bad en andere duistere daden (1981)
De brug over de Dordogne (1981)
De put achter de Kembang Sepatoe (1982)

Langspeelplaten

Oud-Indië: Sprookjes en verhalen door Johan Fabricius (1974)

Externe links

Bronnen, noten en/of referenties

↑ http://www.dutchheights.nl/prijzen/debutantenprijs-van-de-maatschappij-der-nederlandse-letteren-voorheen-lucy-b-en-cw-van-der-hoogt-prijs; Dutch Heights; geraadpleegd op: 20 mei 2024; genoemd als: Johan Fabricius.
↑ Vergeten helden. www.inzichten.nl. Gearchiveerd op 17 november 2015. Geraadpleegd op 5 oktober 2025.

[wikidata-4b4b918371dcbbafa64286e8870ec955c893972e-v3-1] ttp://www.dutchheights.nl/prijzen/debutantenprijs-van-de-maatschappij-der-nederlandse-letteren-voorheen-lucy-b-en-cw-van-der-hoogt-prijs; Dutch Heights; geraadpleegd op: 20 mei 2024; genoemd als: Johan Fabricius.

[2] Vergeten helden. www.inzichten.nl. Gearchiveerd op 17 november 2015. Geraadpleegd op 5 oktober 2025.

[1]

[2]