Johannes Nicolaas Helstone
| Johannes Nicolaas (Johannes) Helstone | ||||
|---|---|---|---|---|
| ||||
Johannes Helstone
| ||||
| Algemene informatie | ||||
| Volledige naam | Nicodemus Johannes Helstone | |||
| Geboren | 11 januari 1853 | |||
| Geboorteplaats | Berg en Dal | |||
| Overleden | 24 april 1927 | |||
| Overlijdensplaats | Paramaribo | |||
| Land | Suriname | |||
| Werk | ||||
| Beroep | componist, musicus en schrijver | |||
| Instrument(en) | piano | |||
| (en) MusicBrainz-profiel | ||||
| ||||
Johannes Nicolaas (Johannes) Helstone, geboren als Nicodemus Johannes Helstone (Berg en Dal, 11 januari 1853 - Paramaribo, 24 april 1927) was een Surinaams componist, pianist en schrijver.
Biografie[bewerken | brontekst bewerken]
Johannes Helstone, geboren in Berg en Dal aan de Surinamerivier in 1853, werd al vroeg ontdekt als een, vooral muzikaal, begaafde jongen. Hij werd aanvankelijk opgeleid als onderwijzer, en volgde muzieklessen bij het musici-echtpaar Williger en de Hernhutter zendeling Heyde. In 1880 zette hij zijn opleiding voort in Leipzig in Duitsland, waar hij nadien nog drie keer kwam (1892, 1900, 1907).
Na een tweede verblijf van 1892-1894 studeerde hij cum laude af. Bij de rampzalige La Fuente-brand in 1899 ging een groot deel van Helstones archief, inclusief twee piano’s, verloren. Helstones roem leed er niet onder. In die jaren was hij getrouwd met musicienne Millie Uckerman.
Tot zijn latere leerlingen behoren Anton Plet, Dario Saavedra, Flora Saavedra, Josephine Nassy en Cor Anijs.
In 1948 is op het Kerkplein te Paramaribo ter gelegenheid van de 95e geboortedag het monument Musicus Helstone onthuld.
In 2021 was een maand op de Iconenkalender van NAKS gewijd aan Johannes Helstone.[1]
Muziek[bewerken | brontekst bewerken]
Helstones muzikale werk bestaat uit cantates, psalmen, een mars bij de geboorte van prinses Juliana, een mazurka, een toccata, een fuga. Zijn grootste roem kreeg hij evenwel met de opera Het pand der goden in vier of vijf bedrijven, dat ook in een Duitse versie in Berlijn populariteit verwierf.
Naast zijn werk als componist en docent was Helstone organist van de Lutherse kerk en oprichter van het Herrnhutter-Comité (1921) en een enthousiast bestudeerder van de Surinaamse taal. Hij schreef essays over muziek en publiceerde een studie over klassiek Griekse toonsystemen.
De componist Henny de Ziel (1916-1975) koos in 1959, toen er een nieuw volkslied gekozen moest worden, voor de melodie van Helstones ‘Welkom’, maar die werd afgewezen door de Staten van Suriname. Uiteindelijk werd gekozen voor een melodie van Johannes de Puy (1835-1924).
Op 15 februari 2024 dirigeerde Otto Tausk het Concertgebouworkest in de succesvolle concertante Nederlandse première van Het pand der goden. Initiatief voor de uitvoering kwam van het nieuwe Helstone Fonds, onderdeel van de Foundation Concertgebouworkest en opgericht door Astrid Helstone en Diederik Burgersdijk. Het Helstone Fonds heeft als doel uitvoeringen en onderzoek mogelijk te maken van het werk van Helstone, zijn leerlingen en andere componisten uit voormalige Nederlandse koloniale gebieden.
Literair werk[bewerken | brontekst bewerken]
- Wan Spraakkunst vo taki en skrifi da tongo vo Sranan, een grammatica van de Surinaamse taal Sranantongo (1903)
- De Griekse muziek in het licht van de moderne toonkunst, Leipzig 1912
- Neger-Engelsche spreekwoorden in vijf delen (1924-1925)
Over J.N. Helstone[bewerken | brontekst bewerken]
- Diederik Burgersdijk, Een opera voor Suriname. Over Het pand der goden van J.N. Helstone, Amsterdam: Athenaeum-Polak & Van Gennep, 2024. Met voorwoord van Astrid Helstone.
- Profiel in: Michiel van Kempen, Een geschiedenis van de Surinaamse literatuur, Breda: De Geus, 2003, dl. I, pp. 410.
Bronnen, noten en/of referenties
|