Joop Zoetemelk

Joop Zoetemelk
	Joop Zoetemelk (1971)
Persoonlijke informatie
Volledige naam	Gerardus Joseph Zoetemelk
Bijnaam	Jopie, Eeuwige Tweede
Geboortedatum	3 december 1946
Geboorteplaats	Den Haag, Nederland
Lengte	173 cm
Ploegen
1970-1971; 1972; 1973; 1974-1976; 1977-1979; 1980-1981; 1982-1983; 1984-1986; 1987	Flandria-Mars; Beaulieu-Flandria; Gitane-Frigécrème; Gan-Mercier; Miko-Mercier; TI-Raleigh; Coop-Mercier; Kwantum-Decosol; Superconfex-Yoko
Beste prestaties
Milaan-San Remo	13e (1979)
Gent-Wevelgem	11e (1976)
Ronde van Vlaanderen	5e (1979)
Parijs-Roubaix	4e (1979)
Amstel Gold Race	1e (1987)
Luik-Bast.-Luik	9e (1973, 1984)
Ronde van Lombardije	4e (1976)
Ronde van Frankrijk	1e (1980) ; 10 etappezeges
Ronde van Spanje	1e (1979) ; 3 etappezeges
WK op de weg	1e (1985)
Overige
Zeges:
Parijs-Tours; Waalse Pijl; Parijs-Nice; Tirreno-Adriatico	1977, 1979; 1976; 1974, 1975, 1979; 1985
Portaal	Wielersport

Gerardus Joseph (Joop) Zoetemelk (Den Haag, 3 december 1946) is een Nederlandse oud-wielrenner. Hij geldt als een van de beste Nederlandse ronderenners ooit. In 1979 won hij de Ronde van Spanje, in 1980 de Ronde van Frankrijk en in 1985 werd hij wereldkampioen op de sportief gezien hoge leeftijd van 38 jaar. Zoetemelk woont al decennialang in het Franse Germigny-l'Évêque.

Biografie

Voordat hij in 1970 beroepsrenner werd, behaalde Zoetemelk een paar belangrijke overwinningen als amateur: goud op de Olympische Spelen in 1968 als een van de renners van de 100 km ploegentijdrit, en de eindzege in de Tour de l'Avenir (1969). In 1971 won hij het bergklassement in de Vuelta. Tijdens de Midi-Libre in 1974 kwam hij zwaar ten val.^[1] Er werd toen voor zijn carrière gevreesd, maar in 1975 kwam hij sterk terug.

Hij werd zowel in de Ronde van Frankrijk van 1977 als van 1979 positief bevonden op het gebruik van doping. Hij kreeg in beide gevallen een tijdstraf opgelegd. In de Ronde van Frankrijk van 1983 werd hij opnieuw positief bevonden. Zoetemelk vocht deze laatste beslissing aan bij de rechter. Het proces duurde enkele jaren en hierin bleek dat het dopingonderzoek niet sluitend was geweest en er geen schuldige kon worden aangewezen.

Zoetemelk nam zestienmaal deel aan de Ronde van Frankrijk en reed deze allemaal uit, wat destijds een record was.^[2] Hij behaalde meestal een plek bij de eerste tien: achtste, vijfde, vierde (3x), tweede (6x) en eerste (1x) in 1980. Aan zijn zes tweede plaatsen in de Ronde van Frankrijk hield Zoetemelk de bijnaam "eeuwige tweede" over. Hij won overigens in 1973 de witte trui in de Tour de France, die toen nog gekoppeld aan het combinatieklassement.

Na Jan Janssen (1968) is hij de tweede Nederlandse Tourwinnaar. Zoetemelk kwam op in 1968/69 toen Jan Janssen gold als de beste Nederlandse beroepswielrenner.^[3] Zoetemelk beschikte in 1980 over alle kwaliteiten die een Tourwinnaar nodig heeft: sterk zijn in tijdritten en in de bergetappes, en een goede ploeg (TI-Raleigh met ploegleider Peter Post). Zijn kans kwam echter pas toen de grote favoriet voor de eindoverwinning Bernard Hinault wegens knieproblemen de strijd moest staken. Zoetemelk won vervolgens onbedreigd. In 1982 werd hij wederom tweede; in 1983 leek hij op weg naar een nieuwe zege, toen een positieve dopingtest hem mentaal uitschakelde. Later kreeg hij eerherstel.

Zoetemelks zege in de wereldkampioenschappen wielrennen 1985 werd legendarisch. Twee kilometer voor de finish reed hij weg uit een kopgroep met onder anderen Greg LeMond en Stephen Roche, die niet in de gaten leken te hebben dat hij serieus ontsnapte. Hij wist zijn voorsprong van 100 meter vast te houden en zegevierde met 3 seconden voorsprong. Hij was toen 38 jaar oud. Pas 38 jaar later zou hij in Mathieu van der Poel een opvolger krijgen.^[4]

Van 1980 tot 1995 was hij eigenaar van een hotel in Meaux.^[5] In de jaren ‘90 en ‘00 was Zoetemelk (assistent-)ploegleider van de Rabobank Wielerploeg.

Tijdens het gala ter gelegenheid van het 75-jarig bestaan van de KNWU in 2003 werd Zoetemelk verkozen tot beste Nederlandse renner aller tijden. Op 31 mei 2005 onthulde hij in Rijpwetering, de plaats waar hij opgroeide, een standbeeld ter ere van zijn wielerprestaties.

Zijn vrouw Françoise Duchaussoy overleed in 2008. Op 29 november 2011 werd het boek Joop Zoetemelk, een open boek gepresenteerd. Daarin is naast zijn wielerleven ook veel te lezen over zijn privéleven, waaronder zijn scheve verhoudingen met de schoonfamilie. Op die dag ontving hij ook de Peter Post Carrièreprijs. In 2019 kwam het boek JOPIE! JOPIE! JOPIE! uit.

In 2020 kwam het boek Joop Zoetemelk Ongezien uit en de documentaire Joop! Eindelijk weer kampioen. In september van dat jaar belandde hij met meerdere botbreuken in het ziekenhuis toen hij werd aangereden door een auto terwijl hij aan het fietsen was.^[6] Hij raakte zo zwaar gewond dat hij ruim een jaar later nog altijd niet volledig was hersteld.^[7]

In het winterseizoen beoefende Joop Zoetemelk het langlaufen, met diverse malen deelname aan het Nederlands kampioenschap.^[8]

Doping

Joop Zoetemelk werd in de Ronde van Frankrijk drie keer betrapt op het gebruik van doping. In 1977 werd er pemoline gevonden en 1979 werd er nortestoron gevonden. In de Ronde van Frankrijk van 1983 testte hij ogenschijnlijk positief op nandrolon en kreeg hij een tijdstraf van tien minuten en een geldboete van 1400 gulden, maar in hoger beroep bleek de dopingtest ondeugdelijk. Zoetemelk heeft het gebruik van doping zelf altijd ontkend.

Overwinningen

1968: Olympisch kampioen 100km ploegentijdrit
1969: Eindklassement Circuit des Mines; 2e (deel B), 3e en 6e etappe Ronde van Oostenrijk; Eindklassement Ronde van de Toekomst
1970: 2e (deel B) etappe Ronde van Luxemburg
1971: Nederlands kampioen op de weg, elite; 16e etappe Ronde van Spanje; Bergklassement Ronde van Spanje; 4e (deel B) etappe Ronde van Luxemburg
1972: Polymultipliée
1973: Acht van Chaam; 2e (deel B) etappe Dauphiné Liberé; Proloog en 4e etappe Ronde van Frankrijk; 7e (deel B) etappe Parijs-Nice; Nederlands kampioen op de weg, elite; Ronde van de Haut-Var; 1e (deel A) en 2e etappe Midi Libre
1974: 2e etappe Ster van Bessèges; 4e etappe Ronde van Romandië; Eindklassement Ronde van Romandië; 5e etappe Catalaanse Week; Eindklassement Catalaanse Week; 2e etappe Ronde van de Middellandse Zee; 6e (deel A) en 7e etappe Parijs-Nice; Eindklassement Parijs-Nice
1975: Dwars door Lausanne; GP van Isbergues; 4e etappe Ronde van Nederland; Eindklassement Ronde van Nederland; 13e etappe Ronde van Frankrijk; 6e en 7e (deel B) etappe Parijs-Nice; Eindklassement Parijs-Nice; 2e (deel A) en 4e (deel B) etappe Ronde van Corsica
1976: Waalse Pijl; Dwars door Lausanne; 3e etappe Dauphiné Liberé; 9e, 10e en 20e etappe Ronde van Frankrijk; Boucles de l'Aulne
1977: Parijs-Tours; Dwars door Lausanne; GP van Isbergues; 2e etappe (deel A) Ronde van de Aude
1978: Dwars door Lausanne; Parijs-Camembert; 14e etappe Ronde van Frankrijk; 1e etappe Parijs-Nice; 2e etappe Criterium International
1979: Parijs-Tours; Dwars door Lausanne; Proloog Dauphiné Libéré; 5e etappe Ronde van Nederland; 18e etappe Ronde van Frankrijk; Proloog en 8e (deel B) etappe Ronde van Spanje; Eindklassement Ronde van Spanje; 3e etappe Ster van Bessèges; Ronde van de Haut-Var; 7e (deel B) etappe Parijs-Nice; Eindklassement Parijs-Nice; 2e etappe Criterium International; Eindklassement Criterium International
1980: Criterium der Azen; Proloog Dauphiné Libéré; 13 en 20e etappe Ronde van Frankrijk; Eindklassement Ronde van Frankrijk; 5e etappe Ronde van Romandië; GP Pino Cerami; Wonder van Obbicht
1981: Escalada a Montjuïc; GP Pino Cerami
1982: GP Eddy Merckx; GP de la Costa Normada
1983: Ronde van de Haut-Var
1985: Wereldkampioen op de weg; 5e etappe Tirreno-Adriatico; Eindklassement Tirreno-Adriatico; Veenendaal-Veenendaal; Ridderronde Maastricht
1987: Amstel Gold Race

Belangrijkste overwinningen als profrenner

Nederlands kampioenschap wielrennen op de weg (1971, 1973)
Parijs-Nice (1974, 1975, 1979)
Waalse Pijl (1976)
Ronde van Nederland (1975)
Parijs-Tours (1977, 1979)
Ronde van Spanje (1979)
Ronde van Frankrijk (1980)
Tirreno-Adriatico (1985)
Wereldkampioenschap op de weg (1985, met 38 jaar en 9 maanden de oudste wereldkampioen ooit)
Amstel Gold Race (1987)

Resultaten in voornaamste wedstrijden

Jaar	Ronde van Frankrijk	Ronde van Spanje
1970	2 ↑
1971	2 ↑	6e (1)
1972	5e
1973	4e (2)
1974
1975	4e (1)
1976	2 ↑ (3)
1977	8e
1978	2 ↑ (1)
1979	2 ↑ (1)	↑ (2)
1980	↑ (2)
1981	4e
1982	2 ↑
1983	23e
1984	30e
1985	12e
1986	24e
1987

(*) tussen haakjes aantal individuele etappe-overwinningen

Jaar	Milaan-San Remo	Gent-Wevelgem	Ronde van Vlaanderen	Parijs-Roubaix	Amstel Gold Race	Luik-Bast.‑Luik	Ronde van Lombardije	Waalse Pijl	Parijs-Tours	Brabantse Pijl	WK op de weg	Wereldranglijsten
1970				26e	26e			44e	24e	5e		7e (SPP)
1971		51e	69e	24e	44e	21e	11e	4e	29e	9e	21e	4e (SPP)
1972			15e		3 ↑	18e	6e	11e	106e		5e	5e (SPP)
1973			5e		4e	9e		40e	28e		5e	4e (SPP)
1974		78e	29e		23e			22e				5e (SPP)
1975								8e	28e		5e	6e (SPP)
1976		11e	16e	15e	6e	10e	4e	1 ↑	12e		4e	3 (SPP)
1977				21e	35e		7e		1 ↑		26e	4e (SPP)
1978	26e		14e	22e	3 ↑		7e	7e	4e		6e	3 (SPP)
1979	13e	96e	10e	4e	5e		21e	7e	1 ↑		16e	3 (SPP)
1980		53e	21e		44e			10e	37e			6e (SPP)
1981		102e						40e	16e		4e	27e (SPP)
1982								27e	14e		4e	14e (SPP)
1983					12e	35e		6e	24e		38e
1984				36e	15e	9e	25e	29e	41e		10e
1985	66e					55e	15e	14e	45e		↑	6e (SPP)
1986		30e			2 ↑	17e		7e		15e
1987					1 ↑	28e			56e		51e

Zoetemelk droeg tijdens 22 etappes in Ronden van Frankrijk de gele trui. Hij boekte diverse ereplaatsen in de overige klassementen van grote rondes. Hij werd eerste in het bergklassement van de Ronde van Spanje in 1971. In datzelfde jaar werd hij tweede in het bergklassement van de Ronde van Frankrijk, in 1975, 1976 en 1978 werd hij derde in dat klassement. In het puntenklassement van de Ronde van Frankrijk werd Zoetemelk derde in 1972, tweede in 1973 en wederom derde in 1979.

Prijzen

Zoetemelk werd tweemaal gekozen tot Sportman van het jaar, in 1980 en 1985. Hij ontving negenmaal de Gerrit Schulte Trofee voor de beste Nederlandse renner van het jaar. In 2011 ontving hij de Peter Post Carrièreprijs. Voorafgaand aan de start van de Ronde van Frankrijk 2015 in Utrecht kregen Tourwinnaars Jan Janssen en Joop Zoetemelk de belangrijkste Franse nationale onderscheiding, het Legioen van Eer.^[9] Datzelfde jaar werd hij onderscheiden met de Fanny Blankers-Koen Carrièreprijs.

Trivia

Lange tijd had Zoetemelk de bijnaam "eeuwige tweede", omdat hij vijfmaal tweede werd in het eindklassement van de Ronde van Frankrijk voordat hij uiteindelijk won. Zoetemelk zou in totaal zelfs zesmaal als tweede eindigen. Voor hem had Raymond Poulidor deze bijnaam, omdat hij drie keer tweede werd. Jan Ullrich werd vijf keer tweede, en net als Zoetemelk heeft hij één Tour-overwinning op zijn naam staan. Overigens won Zoetemelk in zijn carrière 428 wedstrijden, meer dan welke andere Nederlandse wielrenner ook, en haalde hij 294 tweede plaatsen.^[10]
In Rijpwetering, het dorp waar hij opgroeide, is een fietspad naar hem genoemd.
Ook staat in Rijpwetering een klein standbeeld van hem: een bronzen beeld van Zoetemelk die juichend over de finish komt.
Hij eindigde op nummer 69 in de verkiezing van De grootste Nederlander (2004).
In het Suske en Wiske-album Het kostbare kader wordt een personage opgevoerd met de naam "Joop Zuremelk".
Hij hield veel van rusten en lag tussen de touretappes veel op bed. "Parijs is nog ver" is een van zijn bekendste uitspraken, net als "de Tour win je in bed". Zoetemelk zelf zegt dat hij dit nooit letterlijk heeft gezegd, maar dat de pers langere uitspraken heeft verkort.^[11]
Sinds 2008 is er in het vroege voorjaar te zijner ere een "Joop Zoetemelk Classic", een fietsronde over verschillende afstanden door het Groene Hart, waarbij Zoetemelk zelf nog steeds meerijdt. In 2019 kondigde Joop Zoetemelk na de ronde het komende jaar op een elektrische fiets mee te zullen rijden.
Hij was de eerste wielrenner ooit (in 1975) die de bolletjestrui in de Ronde van Frankrijk droeg.
In 2009 deed hij mee aan Alpe d'HuZes onder de naam van het Radio 2-programma Team Knooppunt Kranenbarg.
Van Eddy Merckx kreeg hij de bijnaam "wieltjeszuiger", omdat Zoetemelk volgens Merckx en tot diens ergernis steeds in zijn wiel kleefde.^[12]