Kabinet-Schermerhorn-Drees

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
(Doorverwezen vanaf Kabinet-Schermerhorn/Drees)
Kabinet-Schermerhorn-Drees
De ministers van het kabinet-Schermerhorn-Drees op het Binnenhof op 4 juni 1945
Coalitie RKSP, SDAP, VDB
(1945–1946)
KVP, PvdA
(1946)
Zeteltal TK 31 + 23 + 6 = 60
Premier Wim Schermerhorn
Beëdiging 25 juni 1945
Demissionair 16 mei 1946
Ontslagdatum 3 juli 1946
Voorganger Gerbrandy III
Opvolger Beel I
Zetels in de Tweede Kamer
Overzicht kabinetten
Portaal  Portaalicoon   Politiek

Het kabinet-Schermerhorn-Drees was het Nederlandse kabinet van 25 juni 1945 tot 3 juli 1946. Het kabinet werd gevormd door de politieke partijen Roomsch-Katholieke Staatspartij (RKSP), Sociaal-Democratische Arbeiderspartij (SDAP), Vrijzinnig-Democratische Bond (VDB). Ruim een maand na de bevrijding benoemde koningin Wilhelmina dit eerste naoorlogse kabinet. Staatkundig beschouwd was het een zogenaamd koninklijk kabinet maar het wordt ook wel een noodkabinet genoemd. Het kreeg van de koningin de opdracht orde op zaken te stellen na de Duitse bezetting, het economisch herstel ter hand te nemen en verkiezingen voor te bereiden. Het noodparlement zou pas vanaf november 1945 functioneren.

Het kabinet-Schermerhorn-Drees bestond uit ministers van de SDAP (in 1946 met de VDB en CDU samengegaan in de PvdA), de CHU'er Lieftinck (die later lid werd van de PvdA) en RKSP (later deel van KVP), alsmede vijf partijloze ministers, van wie er later twee PvdA-lid werden. Minister-president Schermerhorn was afkomstig uit de kring van de VDB.

Nadat in mei 1946 Tweede Kamerverkiezingen hadden plaatsgevonden, vroeg het kabinet ontslag, wat de koningin in beraad hield. Nadat op basis van de verkiezingsuitslag het kabinet-Beel I was gevormd, dat op steun van een meerderheid in de Tweede Kamer kon rekenen, verleende de koningin het zittende kabinet ontslag.

Bijzonderheden[bewerken | brontekst bewerken]

Het kabinet moest het economische leven (landbouw, nijverheid, handel) en de infrastructuur (spoorwegen, dijken, wegen, havens) weer op orde brengen na de vele verwoestingen ten gevolge van de oorlog. Verder moest het democratisch bestuur (gemeenteraden, provincies) worden hersteld en zo nodig vernieuwd.

Tot een van de vele taken waarvoor dit eerste naoorlogse kabinet zich gesteld zag, hoorde het organiseren van de zuivering en berechting van personen die hadden meegewerkt met de bezetters, toendertijd 'foute' Nederlanders genoemd. Dat was een precaire aangelegenheid omdat de regering bij begin van de bezetting alle ambtenaren had opgedragen zoveel mogelijk medewerking te verlenen. Daarvoor werd een organisatie van bijzondere rechtspleging opgezet, bestaande uit bijzondere rechtbanken en tribunalen, en zuiveringsraden.

Ook de voedselvoorziening moest weer op gang worden gebracht. Vanwege de aanwezigheid van veel zwart geld vond in juli 1945 een geldzuivering plaats via het zogenaamde 'tientje van Lieftinck'. Ook het culturele leven (pers, omroep) werd weer genormaliseerd.

Tot augustus 1945 vroeg de strijd in het Verre Oosten tegen Japan nog de nodige aandacht. Nederland was daarbij nauw betrokken in verband met het toenmalige overzeese gebiedsdeel Nederlands-Indië. Daarna werd het kabinet geconfronteerd met het eenzijdig uitroepen van de onafhankelijkheid door de Republik Indonesia. Begin 1946 diende het daarom een wijziging van de grondwet in die het mogelijk moest maken dienstplichtigen tegen hun wil naar Indië te sturen voor politionele acties, zoals de regering het noemde.

Ambtsbekleders[bewerken | brontekst bewerken]

Ambtsbekleders Ministers / Ministerie Termijn Partij
W. (Wim) Schermerhorm dr.ir.
W. (Wim)
Schermerhorn
(1894–1977) 		Minister-president /
Minister 		Algemene Oorlogsvoering 25 juni 1945 –
3 juli 1946 		VDB
PvdA
W. (Willem) Drees W. (Willem)
Drees
(1886–1988) 		Vicepremier /
Minister 		Sociale Zaken 25 juni 1945 –
7 augustus 1948 		SDAP
PvdA
L.J.M. (Louis) Beel mr.dr.
L.J.M.
(Louis) Beel
(1902–1977) 		Minister Binnenlandse Zaken 23 februari 1945 –
15 september 1947
[1] 		RKSP
KVP
E.N. (Eelco) van Kleffens mr.
E.N. (Eelco)
van Kleffens
(1894–1983) 		Minister Buitenlandse Zaken 10 augustus 1939 –
1 maart 1946
[1]
(afgetreden na benoeming
tot minister voor VN Zaken) 		O
(Liberaal)
J.H. (Herman) van Roijen mr.dr.
J.H. (Herman)
van Roijen
(1905–1993) 		1 maart 1946 –
3 juli 1946 		O
(Sociaal-
democraat)
P. (Piet) Lieftinck mr.dr.
P. (Piet)
Lieftinck
(1902–1989) 		Minister Financiën 25 juni 1945 –
1 juli 1952 		CHU
PvdA
H.A.M.T. (Hans) Kolfschoten mr.
H.A.M.T. (Hans)
Kolfschoten
(1903–1984) 		Minister Justitie 25 juni 1945 –
3 juli 1946 		RKSP
KVP
H. (Hein) Vos ir.
H. (Hein) Vos
(1903–1972) 		Minister Handel en
Nijverheid 		25 juni 1945 –
3 juli 1946 		SDAP
PvdA
J. (Jo) Meynen mr.
J. (Jo) Meynen
(1901–1980) 		Minister Oorlog 25 juni 1945 –
3 juli 1946 		ARP
J.M. (Jim) de Booy J.M. (Jim)
de Booy
(1885–1969) 		Marine 23 februari 1945 –
3 juli 1946
[1] 		O
(Liberaal)
G. (Gerard) van der Leeuw dr.
G. (Gerard)
van der Leeuw
(1890–1950) 		Minister Onderwijs, Kunsten
en Wetenschappen 		25 juni 1945 –
3 juli 1946 		O
(Protestants-
christelijk)
PvdA
Th.S.G.J.M. (Steef) van Schaik ir.
Th.S.G.J.M.
(Steef)
van Schaik
(1888–1968) 		Minister Verkeer en
Energie 		25 juni 1945 –
3 juli 1946 		RKSP
KVP
S.L. (Sicco) Mansholt S.L. (Sicco)
Mansholt
(1908–1995) 		Minister Voedselvoorziening,
Landbouw en Visserij 		25 juni 1945 –
6 oktober 1945 		SDAP
Landbouw, Visserij
en Voedselvoorziening 		6 oktober 1945 –
1 januari 1958 		PvdA
J.A. (Johan) Ringers dr.ir.
J.A. (Johan)
Ringers
(1885–1965) 		Minister Openbare Werken en
Wederopbouw 		25 juni 1945 –
15 november 1946 		O
(Liberaal)
J.H.A. (Johann) Logemann mr.dr.
J.H.A. (Johann)
Logemann
(1892–1969) 		Minister Uniezaken en Overzeese
Rijksdelen 		25 juni 1945 –
3 juli 1946 		O
(Sociaal-
democraat)
PvdA
Ambtsbekleders Minister / Portefeuille / Ministerie Termijn Partij
J.H. (Herman) van Roijen mr.dr.
J.H. (Herman)
van Roijen
(1905–1993) 		Minister • Verenigde Naties
aangelegenheden

(Buitenlandse Zaken) 		25 juni 1945 –
1 maart 1946
(afgetreden na benoeming
tot minister van
Buitenlandse Zaken) 		O
(Sociaal-
democraat)
E.N. (Eelco) van Kleffens mr.
E.N. (Eelco)
van Kleffens
(1894–1983) 		1 maart 1946 –
1 juli 1947 		O
(Liberaal)
Bron: Kabinet-Schermerhorn-Drees Rijksoverheid.nl

Kabinetsformatie[bewerken | brontekst bewerken]

  • Ontslagaanvrage vorig kabinet: 9 mei 1945
  • Beëdiging kabinet: 24 juni 1945
  • Duur formatie: 47 dagen
  • Formateur, dr.ir. W. Schermerhorn (VDB) en W. Drees (SDAP), 29 dagen

Reden ontslagaanvraag[bewerken | brontekst bewerken]

Ontbinding van de Tweede Kamer en eerste naoorlogse verkiezingen.

Literatuur[bewerken | brontekst bewerken]

  • Het kabinet Schermerhorn-Drees, F.J.F.M. Duynstee & J.L.J. Bosmans, Assen: Van Gorcum, 1977

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Zie de categorie Cabinet Schermerhorn/Drees van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kabinet-Schermerhorn-Drees&oldid=67349569"