Karatsjaj-Balkaars
| Karatsjaj-Balkaars къарачай-малкъар тил | ||||
|---|---|---|---|---|
| Gesproken in |  Rusland
| |||
| Vitaliteit | potentieel bedreigd | |||
| Sprekers | 305.000 | |||
| Taalfamilie | * Altaïsch (omstreden)
| |||
| Alfabet | Cyrillisch | |||
| Officiële status | ||||
| Officieel in | ||||
| Taalcodes | ||||
| ISO 639-1 | – | |||
| ISO 639-2 | krc | |||
| ISO 639-3 | krc | |||
| ||||
■ Verspreiding van het Karatsjaj-Balkaars | ||||
| ||||
Het Karatsjaj-Balkaars (къарачай-малкъар тил, qaracay-malqar til) is een Turkse taal, die gesproken wordt in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië.
Verspreiding
[bewerken | brontekst bewerken]Het Karatsjaj-Balkaars wordt gesproken in de Russische deelrepublieken Kabardië-Balkarië en Karatsjaj-Tsjerkessië in de Noordelijke Kaukasus. Vanaf 1944 werden de Karatsjajers en de Balkaren gedeporteerd naar Centraal-Azië. Vanaf 1957 konden ze weer terugkeren naar hun oorspronkelijke woongebied. Vandaag heeft het Karatsjaj-Balkaars ongeveer 305.000 sprekers. Bij de laatste officiële volkstelling van de Sovjet-Unie (1989) waren er 151.000 Karatsjajers en 79.702 Balkaren die aangaven de taal te spreken.
Klankleer
[bewerken | brontekst bewerken]| labiaal | alveolaar | palataal | velaar | uvulaar | glottaal | ||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| nasaal | m | n | ŋ | ||||
| plosief | steml. | p | t | k | (q) | ||
| stemh. | b | d | ɡ | (ɢ) | |||
| affricaat | steml. | t͡s | t͡ʃ | ||||
| stemh. | d͡ʒ | ||||||
| fricatief | steml. | f | s | ʃ | x | h | |
| stemh. | z | (ɣ) | |||||
| vibrant | r | ||||||
| approximant | w | l | j | ||||
| voor | achter | |||
|---|---|---|---|---|
| ongerond | gerond | ongerond | gerond | |
| open | i | y | ɯ | u |
| midden | e | ø | o | |
| open | ɑ | |||
Schrift
[bewerken | brontekst bewerken]Sinds 1938 wordt het Karatsjaj-Balkaars geschreven in het Cyrillisch, ter vervanging van het Latijnse alfabet dat sinds 1924 in gebruik was. Daarvoor werd het Arabisch alfabet gebruikt.
| А а | Б б | В в | Г г | Гъ гъ | Д д | Дж дж | Е е |
| Ё ё | Ж ж | З з | И и | Й й | К к | Къ къ | Л л |
| М м | Н н | Нг нг | О о | П п | Р р | С с | Т т |
| У у | Ф ф | Х х | Ц ц | Ч ч | Ш ш | Щ щ | ъ |
| Ы ы | ь | Э э | Ю ю | Я я |
| A a | B в | C c | Ç ç | D d | E e | F f | G g |
| Ƣ ƣ | I i | J j | K k | Q q | L l | M m | N n |
| Ꞑ ꞑ | O o | Ө ө | P p | R r | S s | Ş ş | T t |
| Ь ь | U u | V v | У y | X x | Z z | Ƶ ƶ |
Tekstvoorbeeld
[bewerken | brontekst bewerken]De onderstaande tekst is een uittreksel uit de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens in het Karatsjaj-Balkaars.
| Nederlands | Karatsjaj-Balkaars | Romanisatie |
|---|---|---|
| Alle mensen worden vrij en gelijk in waardigheid en rechten geboren. Zij zijn begiftigd met verstand en geweten, en behoren zich jegens elkander in een geest van broederschap te gedragen. | Бютеу адамла эркин болуб эмда сыйлары бла хакълары тенг болуб тууадыла. Алагъа акъыл бла намыс берилгенди эмда бир-бирлерине къарнашлыкъ халда къараргъа керекдиле. | Butey adamla erkin вolyв emda sьjlarь вla xaqlarь teꞑ вolyв tyyadьla alaƣa aqьl вla namьs вerilgendi emda вir-вirlerine qarnaşlьq xalda qararƣa kerekdile. |
· 
· 
