Klasse van de heischrale graslanden

Klasse van de heischrale graslanden
Klasse van de heischrale graslanden met o.a. valkruid
Syntaxonomische indeling
Klasse
Nardetea Rivas-Goday in Rivas-Goday & Rivas-Martinez, 1963

De klasse van de heischrale graslanden (Nardetea) is een klasse van plantengemeenschappen van relatief zure, voedselarme bodems met overwegend grassen, grasachtige planten en kleinbloemige kruiden.

Deze vegetaties kunnen in optimale omstandigheden zeer soortenrijk worden en zeldzame bloeiende planten als orchideeën en gentianen tellen.

Naamgeving, etymologie en codering

• Synoniem: Nardetea strictae Rivas-Goday in Rivas-Goday et. Rivas-Martinez 1963
• Nederlands: Heischrale graslanden, borstelgraslanden
• Frans: Pelouses acidophiles médioeuropéennes à boréo-subalpines
• Duits: Bodensaure Borstgrasrasen
• Engels: Violion caninae grasslands
• Syntaxoncode (Nederland): 19
• Natura 2000 code: 6230 - Soortenrijke heischrale graslanden op arme bodems van berggebieden (en van submontane gebieden in het binnenland van Europa)
• Corine biotope : 35 Dry siliceous grasslands

De benamingen Nardetea en Nardetea strictae zijn afgeleid van de wetenschappelijke naam van een belangrijke kensoort van deze klasse, het borstelgras (Nardus stricta).

Kenmerken

Algemeen

De klasse van de heischrale graslanden omvat plantengemeenschappen van droge tot natte, relatief zure tot neutrale en relatief voedselarme bodems. Ze wijzen op de aanwezigheid van leem, klei of veen in de bodem, of op verrijking via het grondwater of door dieren.

Meestal gaat het om vegetaties in overgangszones, zoals op de grens tussen droge en natte plaatsen, of op overgangen van natte heide naar blauwgraslanden. In heidegebieden zijn het dikwijls plaatsen met enige mate van verstoring en/of verrijking, zoals wegbermen en langs veetrekroutes en op plaatsen waar regelmatig gemaaid, beweid, geplagd, afgebrand of gegrazen wordt.

Structuur

Deze klasse wordt gekenmerkt door een dichte, laagblijvende vegetatie met volledige afwezigheid van een boomlaag. Een struiklaag kan aanwezig zijn, in de vorm van dwergstruiken zoals struikhei, maar is nooit zo dominant als bij de klasse van de droge heiden.

In de kruidlaag zijn grassen als borstelgras en tandjesgras en grasachtige planten als pilzegge dominant, met daarnaast kleinbloemige overblijvende kruiden als tormentil, liggend walstro en stijve ogentroost. Zeldzaamheden als groene nachtorchis, herfstschroeforchis, klokjesgentiaan en valkruid maken deze vegetaties zeer divers.

De moslaag is weinig opvallend en evenmin divers.

Onderverdeling

De klasse van de heischrale graslanden heeft als vertegenwoordigers in België en Nederland:

• Orde: Nardetalia
  • Verbond: Verbond van de heischrale graslanden (Nardo-Galion saxatilis)
    • Associatie: Associatie van liggend walstro en schapengras (Galio hercynici-Festucetum ovinae)
    • Associatie: Associatie van klokjesgentiaan en borstelgras (Gentiano pneumonanthes-Nardetum)
      • Sub-associatie: Gentiano pneumonanthes-Nardetum gentianetosum
      • Sub-associatie: Gentiano pneumonanthes-Nardetum ericetosum cinereae
      • Sub-associatie: Gentiano pneumonanthes-Nardetum typicum
    • Associatie: Associatie van maanvaren en vleugeltjesbloem (Botrychio-Polygaletum)
    • Associatie: Associatie van betonie en gevinde kortsteel (Betonica-Brachypodietum)

Soortensamenstelling

Borstelgras

Tormentil

Valkruid

Deze klasse heeft voor België en Nederland als belangrijkste ken- en begeleidende soorten:

Boomlaag

Geen soorten

Struiklaag

Geen soorten.

Kruidlaag

Kensoort	Diff.soort	Abundantie	Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam	Opmerking
kK		D/O	Borstelgras	Nardus stricta
kK		D/A	Tandjesgras	Danthonia decumbens
kK		D/F	Tormentil	Potentilla erecta
kK		Z	Valkruid	Arnica montana
		Z	Stijve ogentroost	Euphrasia stricta
		D/Z	Liggend walstro	Galium saxatile
		A/Z	Pilzegge	Carex pilulifera

Gewoon gaffeltandmos

Moslaag

Kensoort	Diff.soort	Abundantie	Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam	Opmerking
		O	Gewoon gaffeltandmos	Dicranum scoparium

Zie ook

• Vegetatiekunde van A tot Z

Bronnen, noten en/of referenties

• Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1
• Schaminée, J., K. Sýkora, N. Smits & M. Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
• Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology
• A.Zwaenepoel, F.T’Jollyn, V.Vandenbussche & M.Hoffmann, 2002: Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 6.5 Graslanden, Heischrale graslanden. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2002.

---

Indeling van de vegetatieklasse Nardetea (klasse van de heischrale graslanden)

Orde: Nardetalia Verbond: Nardo-Galion saxatilis (verbond van de heischrale graslanden) Associaties: Betonica-Brachypodietum (associatie van betonie en gevinde kortsteel) · Botrychio-Polygaletum (associatie van maanvaren en vleugeltjesbloem) · Galio hercynici-Festucetum ovinae (associatie van liggend walstro en schapengras) · Gentiano pneumonanthes-Nardetum (associatie van klokjesgentiaan en borstelgras)

Vegetatieklassen in Nederland en België

Open wateren, moerassen en natte heiden r01 Eendenkroos-klasse (Lemnetea minoris) · r02 Ruppia-klasse (Ruppietea) · r03 Zeegras-klasse (Zosteretea) · r04 Kranswieren-klasse (Charetea fragilis) · r05 Fonteinkruiden-klasse (Potametea) · r06 Oeverkruid-klasse (Littorelletea) · r07 Klasse van de bronbeekgemeenschappen (Montio-Cardaminetea) · r08 Riet-klasse (Phragmitetea) · r09 Klasse van de kleine zeggen (Parvocaricetea) · r10 Klasse van de hoogveenslenken (Scheuchzerietea) · r11 Klasse van de hoogveenbulten en natte heiden (Oxycocco-Sphagnetea) · r12 Weegbree-klasse (Plantaginetea majoris) Graslanden, zomen en droge heiden r13 Klasse van de pioniergraslanden op gruis- en steenbodems (Sedo-Scleranthetea) · r14 Klasse van de droge graslanden op zandgrond (Koelerio-Corynephoretea) · r15 Klasse van de kalkgraslanden (Festuco-Brometea) · r16 Klasse van de matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheretea) · r17 Marjolein-klasse (Trifolio-Geranietea sanguinei) · r18 Klasse van gladde witbol en havikskruiden (Melampyro pratensis-Holcetea mollis) · r19 Klasse van de heischrale graslanden (Nardetea) · r20 Klasse van de droge heiden (Calluno-Ulicetea) Kust- en binnenlandse pioniersmilieus r21 Muurvaren-klasse (Asplenietea trichomanis) · r22 Klasse van de vloedmerkgemeenschappen op zeedijken rolkleistranden (Honckenyo-Elymetea arenarii) · r23 Klasse van de vloedmerkgemeenschappen op zand en slik (Cakiletea maritimae) · r24 Helm-klasse (Ammophiletea) · r25 Slijkgras-klasse (Spartinetea) · r26 Zeekraal-klasse (Thero-Salicornetea) · r27 Zeeaster-klasse (Asteretea tripolii) · r28 Zeevetmuur-klasse (Saginetea maritimae) · r29 Dwergbiezen-klasse (Isoeto-Nanojuncetea) · r30 Tandzaad-klasse (Bidentetea tripartitae) · r31 Klasse van de akkergemeenschappen (Stellarietea mediae) · r32 Klasse van de ruderale gemeenschappen (Artemisietea vulgaris) Ruigten, struwelen en bossen r33 Klasse van de natte strooiselruigten (Convolvulo-Filipenduletea) · r34 Klasse van de nitrofiele zomen (Galio-Urticetea) · r35 Klasse van de kapvlaktengemeenschappen (Epilobietea angustifolii) · r36 Brummel-klasse (Lonicero-Rubetea plicati) · r37 Klasse van de brem- en gaspeldoorstruwelen (Cytisetea scopario-striati) · r38 Klasse van de kruipwilg- en duindoornstruwelen (Salicetea arenariae) r39 Klasse van de wilgenbroekstruwelen (Franguletea) · r40 Klasse van de doornstruwelen (Rhamno-Prunetea) · r41 Klasse van de wilgenvloedbossen en -struwelen (Salicetea purpureae) · r42 Klasse van de elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae) · r43 Klasse van de berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) · r44 Klasse van de naaldbossen (Vaccinio-Piceetea) · r45 Klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselarme grond (Quercetea robori-petraeae) · r46 Klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea)