Klasse van de naaldbossen

Klasse van de naaldbossen
Klasse van de naaldbossen met o.a. grove den
Syntaxonomische indeling
Klasse
Vaccinio-Piceetea Br.-Bl. in Br.-Bl., G.Sissingh & Vlieger, 1939

De klasse van de naaldbossen (Vaccinio-Piceetea) is een klasse van bosplantengemeenschappen die voorkomt op zure, voedselarme zandgronden, en gedomineerd wordt door naaldbomen en bladmossen.

De klasse telt één onderliggende orde.

Naamgeving, etymologie en codering

• Synoniemen: Vaccinio myrtilli-Piceetea abietis Br.-Bl. in Br-Bl., G.Sissingh & Vlieger 1939, Vaccinietea uliginosi W.Lohmeyer & Tüxen in Tüxen 1955 nom. nud., Pyrolo-Pinetea Korneck 1974, Roso pendulinae-Pinetea mugo Theurillat in Theurillat, Aeschimann, P.Küpfer & Spichiger 1995
• Frans: Forêts acidophiles à Picea des étages montagnard à alpin
• Duits: Boreal-kontinentale zwergstrauchreiche Nadelwälder, Montane bis subalpine natürliche bis naturnahe Fichtenwälder
• Engels: Azidophilous Picea forests of the montane to alpine levels
• Syntaxoncode (Nederland): 41

De naam Vaccinio-Piceetea is afgeleid van de wetenschappelijke namen van enkele belangrijke soorten binnen deze klasse, de blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus) en de fijnspar (Picea abies).

Kenmerken

Algemeen

De klasse van de naaldbossen omvat zeer verscheiden bosplantengemeenschappen van overwegend zure, voedselarme zandgronden. De meeste vegetaties van deze klasse in België en Nederland zijn door de mens aangeplant, zoals de meeste dennenbossen op voormalige heide of in de duinen. Slechts enkele types komen spontaan voor, zoals de pioniersvegetaties van dennen in heidegebieden, en de jeneverbesstruwelen.

Zonder beheer zullen naaldbossen op de meeste plaatsen in de Lage Landen verder evolueren naar loofbossen van de klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselarme grond.

Structuur

Deze klasse heeft in de Lage Landen een zeer verscheiden structuur, van open, lage struikvegetaties tot hoog opgaande, donkere sparrenbossen. Aangeplante bossen worden gekenmerkt door een soortenarme boomlaag met dominantie van naaldbomen, een door het gebrek aan licht nauwelijks aanwezige struik- en kruidlaag, en een goed ontwikkelde moslaag met overwegend bladmossen.

Onderverdeling

De klasse van de naaldbossen heeft als vertegenwoordigers in België en Nederland:

• Orde: Vaccinio-Piceetalia
  • Verbond: Verbond van de naaldbossen (Dicrano-Pinion)
    • Associatie: Gaffeltandmos-jeneverbesstruweel (Dicrano-Juniperetum)
      • Sub-associatie: Dicrano-Juniperetum cladonietosum
      • Sub-associatie: Dicrano-Juniperetum deschampsietosum
    • Associatie: Korstmossen-dennenbos (Cladonio-Pinetum sylvestris)
    • Associatie: Kussentjesmos-dennenbos (Leucobryo-Pinetum)
      • Sub-associatie: Leucobryo-Pinetum deschampsietosum
      • Sub-associatie: Leucobryo-Pinetum vaccinietosum
      • Sub-associatie: Leucobryo-Pinetum empetretosum
      • Sub-associatie: Leucobryo-Pinetum molinietosum

Soortensamenstelling

Dennenorchis

Dennenwolfsklauw

Gerimpeld platmos

Deze belangrijkste kensoorten van deze klasse bij de hogere planten zijn in België en Nederland zeldzaam tot zeer zeldzaam en in de praktijk dus weinig bruikbaar. Bij de mossen zijn er wel algemenere kensoorten:

Boomlaag

Geen kensoorten.

Struiklaag

Geen kensoorten.

Kruidlaag

Kensoort	Presentie	Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam	Opmerking
kK	<10%	Dennenorchis	Goodyera repens
kK	<10%	Dennenwolfsklauw	Huperzia selago
kK	<10%	Stekende wolfsklauw	Lycopodium annotinum
kK	<10%	Linnaeusklokje	Linnaea borealis
kK	<10%	Kleine keverorchis	Neottia cordata
kK	<10%	Koraalwortel	Corallorhiza trifida
kK			Lonicera caerulea	Niet in België en Nederland
kK		Eenbloemig wintergroen	Moneses uniflora	Niet in België en Nederland
kK		Eenzijdig wintergroen	Orthilia secunda	Niet in België en Nederland
kK		Groenbloemig wintergroen	Pyrola chlorantha	Niet in België en Nederland
kK			Rosa pendulina	Niet in België en Nederland

Moslaag

Kensoort	Presentie	Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam
kK	>10%	Gestekeld tandmos	Barbilophozia hatcheri
kK	<10%	Gerimpeld platmos	Plagiothecium undulatum
kK	<10%	Struisveermos	Ptilium crista-castrensis
kK	<10%	Riempjesmos	Rhytidiadelphus loreus

Zie ook

• Vegetatiekunde van A tot Z

Bronnen, noten en/of referenties

• Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1
• Schaminée, J., K. Sýkora, N. Smits & M. Horsthuis, 2010: Veldgids Plantengemeenschappen van Nederland. KNNV Uitgeverij, Zeist. ISBN 978 90 5011 309 0
• Sýkora, K., 2008: Field Guide Dutch Plant Communities. Species composition and ecology (en)
• L.Durwael, B.Roelandt, L.De Keersmaeker & N.Lust, 2002: Systematiek van natuurtypen voor Vlaanderen: 10. Bossen. Verslag van het Instituut voor Natuurbehoud 2002.
• J.Bardat et al.: Prodrome des végétations de France. Synsystème de la france au niveau sous-alliance (fr)
• S.Rivas-Martinez & S.Rivas-Saenz, 1996-2009: Worldwide Bioclimatic Classification System, Phytosociological Research Center, Spain (en)

---

Indeling van de vegetatieklasse Vaccinio-Piceetea (klasse van de naaldbossen)
Orde: Vaccinio-Piceetalia Verbond: Dicrano-Pinion (verbond van de naaldbossen) Associaties: Dicrano-Juniperetum (gaffeltandmos-jeneverbesstruweel) · Cladonio-Pinetum sylvestris (korstmossen-dennenbos) · Leucobryo-Pinetum (kussentjesmos-dennenbos)

Vegetatieklassen in Nederland en België (nummering volgens de rVvN)

• Open wateren, moerassen en natte heiden 01 Eendenkroos-klasse (Lemnetea minoris) · 02 Ruppia-klasse (Ruppietea) · 03 Zeegras-klasse (Zosteretea) · 04 Kranswieren-klasse (Charetea fragilis) · 05 Fonteinkruiden-klasse (Potametea) · 06 Oeverkruid-klasse (Littorelletea) · 07 Klasse van de bronbeekgemeenschappen (Montio-Cardaminetea) · 08 Riet-klasse (Phragmitetea) · 09 Klasse van de kleine zeggen (Parvocaricetea) · 10 Klasse van de hoogveenslenken (Scheuchzerietea) · 11 Klasse van de hoogveenbulten en natte heiden (Oxycocco-Sphagnetea) • Graslanden, zomen en droge heiden 12 Weegbree-klasse (Plantaginetea majoris) · 13 Klasse van de pioniergraslanden op gruis- en steenbodems (Sedo-Scleranthetea) · 14 Klasse van de droge graslanden op zandgrond (Koelerio-Corynephoretea) · 15 Klasse van de kalkgraslanden (Festuco-Brometea) · 16 Klasse van de matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheretea) · 17 Marjolein-klasse (Trifolio-Geranietea sanguinei) · 18 Klasse van gladde witbol en havikskruiden (Melampyro pratensis-Holcetea mollis) · 19 Klasse van de heischrale graslanden (Nardetea) · 20 Klasse van de droge heiden (Calluno-Ulicetea) • Kust- en binnenlandse pioniermilieus 21 Muurvaren-klasse (Asplenietea trichomanis) · 22 Klasse van de vloedmerkgemeenschappen op zeedijken en rolkleistranden (Cakiletea maritimae) · 23 Klasse van de vloedmerkgemeenschappen op zand en slik (Ammophiletea) · 24 Helm-klasse (Ammophiletea) · 25 Slijkgras-klasse (Spartinetea) · 26 Zeekraal-klasse (Thero-Salicornetea) · 27 Zeeaster-klasse (Asteretea tripolii) · 28 Zeevetmuur-klasse (Saginetea maritimae) · 29 Dwergbiezen-klasse (Isoeto-Nanojuncetea) · 30 Tandzaad-klasse (Bidentetea tripartitae) · 31 Klasse van de akkergemeenschappen (Stellarietea mediae) · 32 Klasse van de ruderale gemeenschappen (Artemisietea vulgaris) • Ruigten, struwelen en bossen 33 Klasse van de natte strooiselruigten (Convolvulo-Filipenduletea) · 34 Klasse van de nitrofiele zomen (Galio-Urticetea) · 35 Klasse van de kapvlaktengemeenschappen (Epilobietea angustifolii) · 36 Brummel-klasse (Lonicero-Rubetea plicati) · 37 Klasse van de brem- en gaspeldoornstruwelen (Cytisetea scopario-striati) · 38 Klasse van de kruipwilg- en duindoornstruwelen (Salicetea arenariae) · 39 Klasse van de wilgenbroekstruwelen (Franguletea) · 40 Klasse van de doornstruwelen (Rhamno-Prunetea) · 41 Klasse van de wilgenvloedbossen en -struwelen (Salicetea purpureae) · 42 Klasse van de elzenbroekbossen (Alnetea glutinosae) · 43 Klasse van de berkenbroekbossen (Vaccinio-Betuletea pubescentis) · 44 Klasse van de naaldbossen (Vaccinio-Piceetea) · 45 Klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselarme grond (Quercetea robori-petraeae) · 46 Klasse van de eiken- en beukenbossen op voedselrijke grond (Querco-Fagetea)