Koningsvaren

Koningsvaren
	Taxonomische indeling
Rijk:	Plantae (Planten)
Stam:	Embryophyta (Landplanten)
Klasse:	Polypodiopsida
Orde:	Osmundales
Familie:	Osmundaceae (Koningsvarenfamilie)
Geslacht:	Osmunda
	Soort
	Osmunda regalis; L. (1753)
	Koningsvaren, habitus
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Koningsvaren op Wikispecies
Portaal	Biologie

De koningsvaren (Osmunda regalis) is een varen uit de koningsvarenfamilie (Osmundaceae). De plant komt zeer plaatselijk in grotere aantallen voor in vochtige loofhoutbossen, veenmoerassen en aan beschaduwde slootkanten. Elders is hij zeer zeldzaam. De soort wordt ook wel als sierplant gehouden. In Nederland is de plant vanaf 1 januari 2017 niet meer wettelijk beschermd.

Naamgeving en etymologie[bewerken | brontekst bewerken]

Engels: Royal Fern
Frans: Osmonde royale, fougère royale, fougère fleurie
Duits: Königsfarn

De soortaanduiding regalis is afkomstig van het Latijnse 'regere' (heersen). Voor een verklaring voor de geslachtsnaam Osmunda, zie de geslachtsbeschrijving.

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

Koningsvaren, jonge sporofyl

De plant heeft dubbelgeveerde bladeren, die licht- of geelgroen zijn. De hoogte varieert van 0,2-3 m (in schaduw en in een goede grond). In het centrum staan vruchtbare bladeren. De buitenste bladeren zijn onvruchtbaar. De plant kan tot honderd jaar oud worden.

De sporenhoopjes (sora) zitten bovenaan de vruchtbare bladeren aan smalle deelblaadjes, die een soort pluim vormen. De sporenhoopjes bestaan uit sporangiën, waarin de sporen gevormd worden. Ze worden later bruin. De sporen zijn rijp in juli of augustus.

Habitat en verspreiding[bewerken | brontekst bewerken]

De koningsvaren is een terrestrische plant die groeit op vochtige plaatsen in of langs de rand van het loofbos, langs sloten of op open plaatsen.

Hij is circumboreaal verspreid.

Variëteiten[bewerken | brontekst bewerken]

Er worden van de koningsvaren drie of vier variëteiten onderscheiden:

Osmunda regalis var. regalis L.. Europa, Afrika, Zuidwest-Azië. De steriele bladeren worden tot 160 cm lang.
Osmunda regalis var. panigrahiana R.D.Dixit. Zuid-Azië, India.
Osmunda regalis var. brasiliensis (Hook. & Grev.) Pic. Serm.. Tropische delen van Midden- en Zuid-Amerika; wordt dikwijls beschouwd als synoniem van var. spectabilis.
Osmunda regalis var. spectabilis (Willdenow) A.Gray. Oostelijk Noord-Amerika. De steriele bladeren worden tot 100 cm lang.