Kroniek van Brabant

Fragment uit de "Kroniek van Brabant, van de oudste tijden tot Karel de Stoute". Geschreven in de Zuidelijke Nederlanden, tussen 1468 en 1500.

Om houvast te krijgen op de gekende geschiedenis en imago van de streek, werden er Brabantse landsheerlijke kronieken geschreven. De eerste kronieken werden vrijwel steeds in het Latijn geschreven. Later, toen men de kronieken meer wou verspreiden, gingen ze inzetten op het gebruik van de volkstaal: het Middelnederlands.

Algemene inhoud van Brabantse Kronieken

Deze Brabantse kronieken trachten de origine van de hertogen naar een voor hun politieke rivalen onovertrefbaar verleden te laten teruggrijpen. Op de aanvaardbare afstamming van Karel de Grote werd verder gebouwd om de hertogelijke genealogie in de oudheid te laten aanvangen. Volgens een 14e-eeuwse genealogie stammen de hertogen van Brabant af van koning Priamus van Troje, maar als variant op die bron, ontstond een kroniek waarin een Romeins senator als de stamvader wordt beschouwd. Een kroniek uit de 15e eeuw wil dan weer dat de naam "Brabant" afkomstig is van de Romeinse soldaat Silvius Brabo. Toch is het in eerste instantie de taak van de kroniekschrijver om een verhaal of boek te maken waarbij gedenkwaardige en/of historische feiten, chronologisch geordend zijn. In Brabantse Kronieken zijn dit vaak gebeurtenissen zoals:

• Evenementen uit de Romeinse tijd tot aan het Verdrag van Verdun
• Het geslacht van de Reiniers
• Het ontstaan van het hertogdom
• Verhalen over Jan I van Brabant
• De Slag bij Woeringen
• De Brabantse Successieoorlog
• Inwijding onder de Bourgondische hertogen
• En nog veel meer...

In de kronieken komen dus verschillende onderwerpen aan bod. Welke dat zijn, hangt natuurlijk af van kroniek tot kroniek. Vaak haalde de kroniekschrijver aan wat hijzelf interessant of belangrijk vond.

Middelnederlandse Kroniek van Brabant

Fragment uit het handschrift HS.0908. Er waren duidelijke onderverdelingen; zo ging dit stuk over Karel de Grote.

Het was niet uitzonderlijk dat er kronieken werden geschreven, maar in de middeleeuwen gebeurde dit echter enkel in het Latijn of in het Frans. Hier kwam tegen het einde van de middeleeuwen verandering in. Dat zien we bijvoorbeeld aan het handschrift HS.0908 dat bewaard wordt in de Universiteitsbibliotheek Gent. Het handschrift werd vervaardigd tussen 1468 en 1500 in de Zuidelijke Nederlanden, waar het Middelnederlands in die periode floreerde. De Middelnederlandse kroniek bestrijkt de geschiedenis van Brabant van de oudste tijden tot aan Karel de Stoute (1433-1477), die ook hertog was van Brabant. Het gaat hier om een anonieme prozakroniek, die verder nog terug te vinden is in de Antwerpse Stadsbibliotheek en in Den Haag. Het handschrift dat in Gent is opgesteld, zou voor de andere twee evenwel als voorbeeld hebben gediend.

Het handschrift HS.0908 bevat de volgende onderdelen:

• Inleiding
• Over Karloman, de 4de prins
• Over Pippijn van Landen
• Over Pippijns zoon, Arnoldus
• Over Pippijn van Herstale
• Over Karel Martel
• Over Pippijn de Dene
• Over Karel de Grote
• Over Lodewijk de Vrome
• Over Karel de Kale
• En nog veel meer...

Bronnen, noten en/of referenties