Leo Delwaide (burgemeester)

Leo Delwaide (Rekem, 27 juli 1897 - Antwerpen, 13 juni 1978) was een politicus van het voormalige Katholieke Blok en de CVP, Belgisch volksvertegenwoordiger, schepen van de Antwerpse haven en tweemaal waarnemend burgemeester van Antwerpen.

Levensloop

Delwaide promoveerde tot doctor in de rechten en licentiaat in het notariaat (1921) aan de Katholieke Universiteit Leuven. Hij vestigde zich in Antwerpen als advocaat en trouwde met Josepha Verlinden (1906-2005).

Hij werd na enkele jaren opgenomen in de leidende kringen van de Katholieke Partij in Antwerpen. In 1932 werd hij gemeenteraadslid en in 1939 schepen. Vanaf 1932 werd hij ook verkozen tot volksvertegenwoordiger voor het arrondissement Antwerpen en behield dit mandaat tot in 1946.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog, werd hij vanaf mei 1940 waarnemend burgemeester, toen zowel burgemeester Kamiel Huysmans als eerste schepen Molter de stad verlieten. Hij werd vanaf 8 december 1940 door secretaris-generaal Vossen benoemd tot burgemeester van Antwerpen. Tijdens zijn burgemeesterschap vonden Jodenrazzia's (augustus-september 1942) in Antwerpen plaats. Decennia later is er discussie ontstaan over de graad van betrokkenheid hierbij vanwege gemeentelijke gezagdragers en vanwege de Antwerpse politie. Delwaide was verder burgemeester gebleven na de oprichting van Groot-Antwerpen (een fusie die al voor de oorlog veel voorstanders had), in een schepencollege dat bestond uit acht vertegenwoordigers van de traditionele partijen en vijf Nieuwe Ordegezinden. Dat deze laatsten er niet in geslaagd waren een meerderheid te verkrijgen, werd als een overwinning van de traditionele partijen en meer bepaald van Delwaide beschouwd. In januari 1944 nam hij ontslag, samen met de andere niet-VNV-schepenen en dook onder.

Na de oorlog werd Delwaide geschorst en in verdenking gesteld. Hij verdedigde zich door de beschermende activiteiten te onderstrepen die hij had ontplooid en door te wijzen naar de 'politiek van het minste kwaad' die hij had gevolgd. Hij werd als het ware geplebisciteerd door de bevolking, toen zijn vrouw in zijn plaats op de lijst voor de gemeenteverkiezingen voorkwam in 1946 en met een massief aantal voorkeurstemmen verkozen werd. Zijn dossier werd korte tijd daarop zonder gevolg afgesloten.

Vanaf 1953 zetelde hij opnieuw in de gemeenteraad en vanaf 1959 was hij eerste schepen en schepen voor de haven, wat hij bleef tot aan zijn dood. Ook in 1976 was hij, na het overlijden van Lode Craeybeckx, korte tijd waarnemend burgemeester.

In 1949 werd hij ook weer tot volksvertegenwoordiger gekozen en hij behield dit mandaat tot in 1968. In de Kamer was hij vooral betrokken bij zaken die de haven aanbelangden en bij de buitenlandse politiek van het land.

Bij koninklijk besluit van 5 december 1983 verkreeg zijn echtgenote het recht de titel van Barones te dragen voor de naam van wijlen haar echtgenoot.

Publicatie

Vier jaar burgemeester van Antwerpen, Antwerpen, 1946

Literatuur

Paul VAN MOLLE, Het Belgisch Parlement, 1894-1972, Antwerpen, 1972.
Manu RUYS, Leo Delwaide, in: Nieuwe Encuyclopedie van de Vlaamse Beweging, Tielt, 1998.
Nico WOUTERS, Oorlogsburgemeesters 40/44. Lokaal bestuur en collaboratie in België, Tielt, 2004.

Externe links

Voorganger:
Camille Huysmans
Lode Craeybeckx

Waarnemend Burgemeester van Antwerpen
1940-1944
1976

Opvolger:
Jan Timmermans (waarnemend)
Frans Detiège