Lijst van Italiaanse cantates door G.F. Händel

Händel, geschilderd door Jakob Christoph Platzer, ca. 1710

Dit is een lijst van alle cantates op een Italiaanse tekst voor één, twee of drie zangers (maar niet in duet) met begeleiding door een instrumentaal ensemble, gecomponeerd door Georg Friedrich Händel. De cantates dienden als bron voor zijn latere opera's, die voor Londen componeerde.

De Duitse cantates van Händel, waarschijnlijk gecomponeerd voor 1704 in Halle, zijn verloren gegaan. Na een verblijf in Hamburg vertrok hij in 1706 naar Italië, het eerst naar Florence, en verbleef bij Gian Gastone de' Medici en zijn broer Ferdinando. Het jaar van ontstaan van HWV 145 is onduidelijk, maar zou 1706 of 1707 kunnen zijn. Vervolgens trok hij naar Rome, en ontmoette zowel kardinaal Benedetto Pamphili (of Pamphilj) als Francesco Maria Marescotti Ruspoli. Händel componeerde in januari 1707 zijn eerste cantate op tekst van Pamphili (Il delirio amoroso, HWV 99). Voor Ruspoli componeerde in 1707 nog een groot aantal wereldlijke en geestelijke cantates (HWV 84, 96, 105, 131, 133, 137, 140, 148, 152, 159, 160, 171, 173, 231, en 241, bestemd voor Margherita Durastanti.

In 1708 verbleef hij korte tijd in Napels voor de uitvoering van de cantate of serenate Aci, Galatea e Polifemo HWV 72. Eenmaal terug componeerde hij 95, 107, 117, 126, 128, 129, 130, 153, en 167. Voor Ruspoli schreef hij HWV 78, 90, 100, 102, 104, 114, 116, 125, 139, 145 en 161. Ook HWV 78, 83 en 143 horen in dit jaar thuis. In 1709 schreef hij HWV 234, HWV 119 in het daarop volgende jaar. HWV 103, 118, 132, 136, 139, 154, 160, 161c, 162, 166 zijn gecomponeerd na zijn Italiaanse jaren.

De meeste cantates zijn voor een sopraan geschreven. Van sommige cantates bestaan verschillende versies. Een enkele is op Spaanse tekst, zoals Nò se emenderá jamas en met gitaarbegeleiding (HWV 140). HWV 150 is op een Franse tekst.

Naast cantates voor begeleiding door een ensemble schreef Händel een groot aantal cantates met een basso continuo begeleiding. Deze cantates hebben meer het karakter van kamermuziek; die met ensemblebegeleiding lijken op operascènes of soms zelfs kleine opera's.

De nummering in onderstaande lijst is conform de Händel-Werke-Verzeichnis. De opmerking 'dramatische cantate' duidt een groot werk aan met benoemde karakters.

Cantatas

Venus en Adonis; Paris Bordone (1500-1570)

Agrippina minor

Apollo achtervolgt Dafne; Giovanni Battista Tiepolo, 1744

De verkrachting van Lucretia; Luca Giordano 1632-1705

HWV	Titel	Datum van compositie	Eerste uitvoering	Plaats van eerste uitvoering	Opmerkingen
72	Sorge il di (Aci, Galatea e Polifemo)	16 juni 1708 voltooid	Napels, juli 1708		dramatische cantate; gecomponeerd voor het huwelijk van de Hertog van Alvito
78	Ah! crudel, nel pianto mio	Rome, augustus 1708	september 1708	Palazzo Bonelli, Rome
79	Diana cacciatrice of Alla caccia	Rome, mei 1707	mei - juni 1707	Vignanello	gekopieerd voor Francesco Ruspoli, 1707
81	Alpestre monte	Florence, circa 1707
82	Amarilli vezzosa of Daliso ed Amarilli of Il duello amoroso	Rome, August 1708	waarschijnlijk 28 oktober 1708		dramatische cantate; gekopieerd voor Ruspoli, 1708
83	Aminta e Fillide of Arresta il passo	begin 1708	juli 1708	Rome	gekopieerd voor Ruspoli, 1708
87	Carco sempre di gloria	Londen, 1737	1737	Londen	voor uitvoeringen bij Alexander's Feast (HWV 75)
89	Cecilia, volgi un sguardo	London, januari 1736	19 of 25 februari 1736	Covent Garden Theatre, Londen	uitgevoerd tussen de twee delen van Alexander's Feast (HWV 75).
92	Clori, mia bella Clori	Rome, 1707–08
96	Clori, Tirsi e Fileno of Cor fedele in vano speri	Rome, juli-september 1707			dramatische cantate; gekopieerd voor Ruspoli, 14 oktober 1707.
97	Crudel tiranno Amor	Londen, juni 1721	waarschijnlijk 5 juli 1721	King's Theatre, Haymarket, Londen; uitgevoerd tijdens een benefietconcert voor Margherita Durastanti
98	Cuopre tal volta il cielo	Italië, 1708
99	Il delirio amoroso of Da quel giorno fatale	Rome, op of voor 14 januari 1707	mei 1707	paleis van kardinaal Benedetto Pamphili
105	Armida abbandonata of Dietro l'orme fuggaci	Rome, juni 1707	mogelijk 26 juni 1707	Palazzo Bonelli, Rome	dramatische cantate; gekopieerd voor Ruspoli, 1707, 1709.
110	Agrippina condotta a morire of Dunque sarà pur vero	Italië, 1707–08	vroeg 1708		dramatische cantate;voor het eerst uitgevoerd door de castraatsopraan Pasqualino Tiepoli
113	Figlio d'alte speranze	Florence, 1706–07
119	Echeggiate, festeggiate, numi eterni of Io languisco fra le gioie	Londen, circa 1710–12			deels verloren gegaan
122	Apollo e Dafne of La terra è liberata	Hannover, 1710			dramatische cantate; waarschijnlijk mee in Venetië begonnen, 1709
123	Languia di bocca lusinghiera	waarschijnlijk in Hannover gecomponeerd, 1710			misschien fragment
132a	Mi palpita il cor	Londen, na 1710			diverse versies
134	Pensieri notturni di Filli of Nel dolce dell'oblio	1707–08, voltooid in 1709
140	Nò se emenderá jamás	Rome, september 1707			gecopieerd voor Ruspoli, 1707; cantate op Spaanse tekst
142	Notte placida e cheta	Rome, 1707–08
143	Olinto pastore, Tebro fiume, Gloria of O come chiare e belle	Rome, augustus-september 1708	9 september 1708	Palazzo Bonelli	dramatische cantate; gecopieerd voor Ruspoli, 1708
150	Ero e Leandro of Qual ti riveggio, oh Dio	Rome, 1707
165	Spande ancor a mio dispetto	Italië, 1707–08
166	Splenda l'alba in oriente	Londen, circa 1711–12			slechts fragment bewaard gebleven
170	Il consiglio of Tra le fiamme	Rome, 1707–08			mogelijk lente 1708, voor de Duitse gambist Ernst Christian Hesse
171	Tu fedel? Tu costante?	Florence/Rome, 1706–07			gecopieerd voor Ruspoli, 1707, 1708
173	Un' alma innamorata	Rome, mei 1707	juni 1707	waarschijnlijk Vignanello	gecopieerd voor Ruspoli, 1707

Literatuur

• Burrows, Donald (1994), Handel, New York, Schirmer
• Hicks, Anthony (1980/1995), George Frideric Handel, in The New Grove Dictionary of Music and Musicians, New Yoor, Oxford University Press
• Leeuwen, J. van (1990) Handel. Componistenreeks, J.H. Gottmer-Haarlem, ISBN 90 257 2033 1

Bronnen, noten en/of referenties