Lijst van havezaten in Overijssel

De lijst van havezaten in Overijssel is een opsomming van de verscheidene havezaten die in Overijssel lagen.

Havezaten waren tijdens het Ancien Régime bezittingen waaraan het recht van verschrijving in de Ridderschap verbonden was. De Staten van Overijssel, het bestuur van Overijssel, bestond uit de steden Deventer, Zwolle en Kampen en de Ridderschap. De Gedeputeerde Staten bestonden uit zes personen: uit elke stad een en een riddermatige uit elk van de drie Overijsselse kwartieren, namelijk Salland, Twente en het Land van Vollenhove.

In 1622 werden de eisen geformuleerd waaraan een Overijsselse riddermatige moest voldoen: hij moest van riddermatige geboorte zijn, in bezit zijn van een erkende havezate en voldoende gegoed zijn. Daarnaast moest de eigenaar sinds 1622 belijdend lidmaat van de Nederduitse Gereformeerde Kerk zijn. De rooms-katholieke en lutherse leden moesten toen het bestuur verlaten.

Riddermatigheid kon bewezen worden door het aantonen dat voorouders in vaderlijke lijn persoonlijk waren uitgenodigd voor vergaderingen met de landsheer, de bisschop van Utrecht. De facto betekende dit dat alle riddermatigen van adel waren. De riddermatigen hadden het recht geen belasting te hoeven betalen over hun saelstede, het huis op het platteland waar zij woonden. In 1546 werd bepaald dat geen goederen die te tevoren niet gevrijd waren van belasting in de toekomst gevrijd zouden kunnen worden. Het aantal saelsteden werd dus beperkt.

In 1630 werd het reglement uit 1622 nog verscherpt met de bepalingen dat wegens het goed de laatste 60 jaar riddermatigen moesten zijn toegelaten tot de Ridderschap, dat de havezate adellijk betimmerd was én dat de havezaatsgoederen een waarde vertegenwoordigden van minstens 25.000 gulden.

Hoewel er niet meer havezaten bij kwamen, kwam het incidenteel wel voor dat havezaatsrechten werden verlegd: het recht van de Bellinckhof ging in 1757 over op de Woeste in Reutum. De rechten van Beverfeurde in Rijssen werden in 1758 verplaatst naar Hoikink.

Lijst van havezaten in Overijssel

Naam	Bestaand/verdwenen	Gemeente	Buurschap/stad	Schout-/richterambt	Kwartier	Afbeelding
Ahnem	Verdwenen	Olst-Wijhe	Wijnvoorden	Wijhe Wijhe	Salland
Alerdinck Den Alerdinck	Bestaand	Raalte	Lenthe	Dalfsen Dalfsen	Salland
Almelo, Huis Almelo	Bestaand	Almelo	Almelo	Almelo Almelo	Twente Twente
Arendshorst	Verdwenen	Ommen	Varsen	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Arkelstein	Verdwenen	Deventer	Loo	Bathmen Bathmen	Salland
Averbergen	Verdwenen	Olst-Wijhe	Olst	Olst Olst	Salland
Backenhagen	Bestaand	Hof van Twente	Deldenerbroek	Delden Delden	Twente Twente
Beerze Beerze	Verdwenen	Ommen	Beerze	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Bellinckhof	Bestaand	Almelo	Almelo	Almelo Almelo	Twente Twente
Benthuis		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Berg Den Berg	Bestaand	Dalfsen	Millingen	Dalfsen Dalfsen	Salland
Bergentheim Bergentheim	Verdwenen	Hardenberg	Bergentheim	Hardenberg Hardenberg	Salland
Beugelskamp	Verdwenen	Dinkelland	Denekamp	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Beverfeurde	Verdwenen	Rijssen-Holten	Rijssen	Rijssen Rijssen (stad)	Twente Twente
Blankena	Verdwenen	Deventer	Zuidloo	Bathmen Bathmen	Salland
Boekelo, Hof te Hof te Boekelo	Verdwenen	Enschede	Usselo	Enschede Enschede	Twente Twente
Bonkenhave		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, schoutambt Vollenhove	Vollenhove Land van Vollenhove
Borgbeuningen	Bestaand	Losser	Beuningen	Oldenzaal, richterambt Oldenzaal	Twente Twente
Borgele Borgele	Verdwenen	Deventer	Borgele	Colmschate Colmschate	Salland
Boskamp Boskamp	Verdwenen	Olst-Wijhe	Olst	Olst Olst	Salland
Boxbergen	Bestaand	Olst-Wijhe	Hengforden	Olst Olst	Salland
Breckelenkamp, Huis Brecklenkamp	Bestaand	Dinkelland	Breklenkamp	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Bredenhorst	Verdwenen	Raalte	Heino	Heino Heino	Salland
Buckhorst	Verdwenen	Kampen	Zalk	Zalk Zalk	Salland
Campherbeek	Verdwenen	Zwolle	Berkum	Zwolle Zwolle	Salland
Collendoorn Collendoorn	Verdwenen	Hardenberg	Collendoorn	Hardenberg Hardenberg	Salland
Dam Den Dam	Verdwenen	Hellendoorn	Noetsele	Hellendoorn Hellendoorn	Salland
Diepenheim, Huis Diepenheim	Bestaand	Hof van Twente	Diepenheim	Diepenheim Diepenheim	Twente Twente
Dieze (later Mataram geheten)	Verdwenen	Dalfsen	Emmen	Dalfsen Dalfsen	Salland
Dingshof	Verdwenen	Olst-Wijhe	Olst	Olst Olst	Salland
Doorn Den Doorn	Bestaand	Zwolle	Haerst	Zwolle Zwolle	Salland
Dorth Hof te Dorth (ook wel de Meijer)	Verdwenen	Deventer	Dortherhoek	Bathmen Bathmen	Salland
Dubbelink	Verdwenen	Hof van Twente	Azelo	Delden Delden	Twente Twente
Eerde Eerde	Bestaand	Ommen	Eerde	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Eese, de De Eese	Bestaand	Steenwijkerland	De Eese	Eeze De Eeze	Vollenhove Land van Vollenhove
Eeshof	Bestaand	Tubbergen	Tubbergen	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Egede Egede	Bestaand	Hellendoorn	Egede	Hellendoorn Hellendoorn	Salland
Elsen Elsen	Verdwenen	Hof van Twente	Elsen	Kedingen	Twente Twente
Everlo	Bestaand	Dinkelland	Volthe	Oldenzaal, richterambt Oldenzaal	Twente Twente
Eversberg	Verdwenen	Nijverdal	Notter	Kedingen	Twente Twente
Gelder De Gelder	Verdwenen	Olst-Wijhe	Wijhe	Wijhe Wijhe	Salland
Gerner Gerner	Verdwenen	Dalfsen	Gerner	Dalfsen Dalfsen	Salland
Glinthuis	Verdwenen	Zwolle	Genne	Zwolle Zwolle	Salland
Gramsbergen Gramsbergen	Verdwenen	Hardenberg	Gramsbergen	Gramsbergen Gramsbergen (stad)	Salland
Grimberg	Verdwenen	Wierden	Notter	Kedingen	Twente Twente
Grotenhuis	Verdwenen	Borne	Hertme	Borne Borne	Twente Twente
Groote Scheere De Groote Scheere	Bestaand	Hardenberg	Holthone	Hardenberg Hardenberg	Salland
Grote Weede De Grote Weede	Verdwenen	Zwartewaterland	Streukel	Hasselt Hasselterambt	Salland
Haere De Haere	Bestaand	Olst-Wijhe	Hengforden	Olst Olst	Salland
Haerst Haerst	Verdwenen	Zwolle	Haerst	Zwolle Zwolle	Salland
Hagenvoorde	Verdwenen	Olst-Wijhe	Tongeren	Wijhe Wijhe	Salland
Hagmeule	Verdwenen	Hof van Twente	Bentelo	Delden Delden	Twente Twente
Haze?		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Heeckeren Heeckeren	Bestaand	Hof van Twente	Kerspel Goor	Kedingen	Twente Twente
Heemse Heemse	Verdwenen	Hardenberg	Heemse	Hardenberg Hardenberg	Salland
Hengelo Hengelo	Verdwenen	Hengelo	Woolde	Delden Delden	Twente Twente
Herinckhave	Bestaand	Tubbergen	Fleringen	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Herxen Herxen	Verdwenen	Olst-Wijhe	Herxen	Wijhe Wijhe	Salland
Hoenlo	Bestaand	Olst-Wijhe	Hengforden	Olst Olst	Salland
Hofstede	Verdwenen	Raalte	Tijenraan	Raalte Raalte	Salland
Hogeholt 't Hogeholt	Verdwenen	Hardenberg	Collendoorn	Hardenberg Hardenberg	Salland
Hogenhof	Verdwenen	Olst-Wijhe	Welsum	Olst Olst	Salland
Hoikink	Verdwenen	Dinkelland	Dulder	Oldenzaal, richterambt Oldenzaal	Twente Twente
Hoogehuis 't Hoogehuis	Verdwenen	Kampen	IJsselmuiden	IJsselmuiden IJsselmuiden	Salland
Kanneveld		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Kevelham	Verdwenen	Hof van Twente	Kerspel Goor	Kedingen	Twente Twente
Kranenburg	Verdwenen	Zwolle	Berkum	Zwolle Zwolle	Salland
Krijtenberg	Verdwenen	Olst-Wijhe	Wijhe	Wijhe Wijhe	Salland
Kuile De Kuile	Verdwenen	Dalfsen	Lenthe	Dalfsen Dalfsen	Salland
Laer 't Laer	Bestaand	Ommen	Giethmen	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Langeveldslo	Verdwenen	Olst-Wijhe	Tongeren	Wijhe Wijhe	Salland
Leemcule De Leemcule	Bestaand	Dalfsen	Dalfsen	Dalfsen Dalfsen	Salland
Lindenhorst		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Luttenberg Luttenberg	Verdwenen	Raalte	Luttenberg	Raalte Raalte	Salland
Marxveld	Bestaand	Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Melenhorst	Verdwenen	Dalfsen	Lenthe	Dalfsen Dalfsen	Salland
Mennigjeshave	Verdwenen	Twenterand	Den Ham	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Nierwal		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Nijenhuis (Diepenheim)	Bestaand	Hof van Twente	Diepenheim	Diepenheim Diepenheim	Twente Twente
Nijenhuis (Olst-Wijhe)	Bestaand	Olst-Wijhe	Wechterholt	Wijhe Wijhe	Salland
Noorddeurningen Noorddeurningen	Verdwenen	Losser	Noord Deurningen	Oldenzaal, richterambt Oldenzaal	Twente Twente
Oldemeule	Verdwenen	Hengelo	Oele	Delden Delden	Twente Twente
Oldenhof (Markelo)	Verdwenen	Hof van Twente	Markelo	Kedingen	Twente Twente
Oldenhof (Vollenhove)	Bestaand	Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, schoutambt Vollenhove	Vollenhove Land van Vollenhove
Oldruitenborgh	Bestaand	Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Olidam	Verdwenen	Hof van Twente	Kerspel Goor	Kedingen	Twente Twente
Olthuis		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Oosterhof	Bestaand	Rijssen-Holten	Rijssen	Kedingen	Twente Twente
Oosterveen (Junne)	Verdwenen	Ommen	Junne	Ommen en Den Ham Ommen en Den Ham	Salland
Oosterveen (Nieuwleusen)	Verdwenen	Dalfsen	Nieuwleusen	Dalfsen Dalfsen	Salland
Ootmarsum Ootmarsum	Verdwenen	Dinkelland	Ootmarsum	Ootmarsum, stadsgericht Ootmarsum (stad)	Twente Twente
Ordel Den Ordel	Verdwenen	Zwolle	Haerst	Zwolle Zwolle	Salland
Paasloo Paasloo		Steenwijkerland	Paasloo	Oldemarkt Oldemarkt	Vollenhove Land van Vollenhove
Peckedam	Verdwenen	Hof van Twente	Diepenheim	Diepenheim Diepenheim	Twente Twente
Plattenburg	Bestaand	Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Pol De Pol	Bestaand	Staphorst	IJhorst	Staphorst Staphorst, Rouveen en IJhorst	Salland
Pothof	Verdwenen	Hardenberg	Anevelde	Hardenberg Hardenberg	Salland
Rande Rande	Toren resteert	Deventer	Rande	Colmschate Colmschate	Salland
Rechteren Rechteren	Bestaand	Dalfsen	Rechteren	Dalfsen Dalfsen	Salland
Het Reelaer	Bestaand	Raalte	Tijenraan	Raalte Raalte	Salland
Rhaan Rhaan	Verdwenen	Hellendoorn	Rhaan	Hellendoorn Hellendoorn	Salland
Rhemenshuizen		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Rollecate		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, schoutambt Vollenhove	Salland
Rutenberg	Bestaand	Dalfsen	Ankum	Dalfsen Dalfsen	Salland
Saterslo	Verdwenen	Dinkelland	Dulder	Oldenzaal, richterambt Oldenzaal	Twente Twente
Scherpenzeel	Verdwenen	Hof van Twente	Goor	Goor Goor (stad)	Twente Twente
Schoonheten	Bestaand	Raalte	Heeten	Raalte Raalte	Salland
Schuilenburg Schuilenburg	Verdwenen	Hellendoorn	Hulsen	Hellendoorn Hellendoorn	Salland
Singraven	Bestaand	Dinkelland	Denekamp	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Stoevelaar	Verdwenen	Hof van Twente	Herike	Kedingen	Twente Twente
Toutenburg		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, schoutambt Vollenhove	Vollenhove Land van Vollenhove
Tweenijenhuizen		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, schoutambt Vollenhove	Vollenhove Land van Vollenhove
Twickel	Bestaand	Hof van Twente	Deldeneresch	Delden Delden	Twente Twente
Vechterweerd	Verdwenen	Dalfsen	Emmen	Dalfsen Dalfsen	Salland
Velner	Verdwenen	Raalte	Tijenraan	Raalte Raalte	Salland
Venebrugge Venebrugge	Verdwenen	Hardenberg	Venebrugge	Hardenberg Hardenberg	Salland
Verborg	Verdwenen	Zwolle	Genne	Zwolle Zwolle	Salland
Voorst Voorst	Verdwenen	Zwolle	Voorst en Westenholte	Zwolle Zwolle	Salland
Vrieswijk	Bestaand	Deventer	Borgele	Colmschate Colmschate	Salland
Warmelo	Bestaand	Hof van Twente	Diepenheim	Diepenheim Diepenheim	Twente Twente
Weemselo	Verdwenen	Tubbergen	Albergen	Ootmarsum Ootmarsum	Twente Twente
Wegdam	Bestaand	Hof van Twente	Kerspel Goor	Kedingen	Twente Twente
Weldam	Bestaand	Hof van Twente	Kerspel Goor	Kedingen	Twente Twente
Weleveld	Verdwenen	Borne	Zenderen	Borne Borne	Twente Twente
Werkeren	Verdwenen		Mastenbroek	Zwolle Zwolle	Salland
Westerflier	Bestaand	Hof van Twente	Stokkum	Kedingen	Twente Twente
Westerholt		Steenwijkerland	Vollenhove	Vollenhove, stad Vollenhove (stad)	Vollenhove Land van Vollenhove
Westerveld	Verdwenen	Zwolle	Langenholte	Zwolle Zwolle	Salland
Windesheim Windesheim	Verdwenen	Zwolle	Windesheim	Zwolle Zwolle	Salland
Wittenstein	Bestaand	Kampen	Kamperveen	Kamperveen Kamperveen	Salland
Woeste	Verdwenen	Tubbergen	Reutum	Ootmarsum, richterambt Ootmarsum	Twente Twente
Wolfshagen	Verdwenen	Hasselt	Mastenbroek	Zwolle Zwolle	Salland
Zuthem Zuthem	Verdwenen	Zwolle	Zuthem	Zwolle Zwolle	Salland
Zwollingerkamp		Steenwijkerland	Wanneperveen	Wanneperveen Wanneperveen	Vollenhove Land van Vollenhove

Zie ook

• Lijst van havezaten in Drenthe
• Lijst van havezaten in Gelderland
• lijst van erkende havezaten in het Kwartier van Zutphen
• Lijst van ridderhofsteden in Utrecht

Literatuur

• A.J.Gevers, A.J. Mensema, De havezaten in Salland en hun bewoners, Rijksarchief in Overijssel
• A.J.Gevers, A.J. Mensema, De havezaten in Twente en hun bewoners, Rijksarchief in Overijssel en Uitgeverij Waanders, Zwolle, 1995, ISBN 90-400-9766-6