Limburgse GTW

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Limburgse GTW
Een elektrische GTW in de kleuren van Veolia Transport bij Valkenburg.
Een twee- en driedelige dieselelektrische GTW op de Maaslijn in de kleurstelling van het Limburgnet van Arriva.
Type D-2/6: Stadler D-GTW 2/6
D-2/8: Stadler D-GTW 2/8
E-2/6: Stadler E-GTW 2/6
E-2/8: Stadler E-GTW 2/8
Aantal D-2/6: 6
D-2/8: 10
E-2/6: 5
E-2/8: 3
Aanschafkosten DMU-order van Veolia:
€ 50 miljoen
Verlenging van de DMU's:
€ 3,5 miljoen
Aanschafkosten EMU:
(onbekend)
Nummering Onder Veolia:
D-2/6: 7201-7206
D-2/8: 7351-7360
E-2/6: 7501-7505
E-2/8: 7651-7653

Onder Arriva:
D-2/6: 276-281
D-2/8: 382-391
E-2/6: 426-430
E-2/8: 530-532

Fabrikant Stadler Rail
Exploitant Veolia (2007 - 2016)
Arriva (2016 - heden)
Inzetgebied DMU: Maaslijn
EMU: Heuvellandlijn
Bouwjaar 2007-2008
Indienststelling DMU: 2007-2009
EMU: 2008
Samenstelling van de bakken

2/6: ABfk-m-Bk
2/8: ABfk-B-m-Bk

Aantal delen 2/6: 2
2/8: 3
Asindeling 2/6: 2′+Bo′+2′
2/8: 2′+2′+Bo′+2′
Massa D-2/6: 68,0 ton
D-2/8: 87,0 ton
E-2/6: 65,5 ton
E-2/8: 84,5 ton
Lengte over buffers 2/6: 40,890 m
2/8: 55,937 m
Breedte DMU: 2.950 mm
EMU: 2.950 / 2.990 mm
Hoogte 4,300 m
Maximumsnelheid 140 km/h
Dienstsnelheid 125 km/h
Versnelling E-2/6: 1,05 m/s2
E-2/8: 0,85 m/s2
Wieldoorsnee aandrijf: 860 mm
loop: 750 mm
Minimale boogstraal normaal: 100 m
onderhoud: 80 m
Vloerhoogte hoog: 996 mm
laag: 780 mm
Deuren Elektrische zwenk-schuifdeuren

2/6: 2 per zijde
2/8: 3 per zijde

Deurbreedte 1.300 mm
Aantal zitplaatsen (totaal)
2/6: 124
2/8: 193
Zitplaatsen 1e klas 2/6: 16
2/8: 16
Zitplaatsen 2e klas 2/6: 93
2/8: 159
Aantal klapzittingen 2/6: 14
2/8: 17
Aantal staanplaatsen 2/6: 40
2/8: 60
Fietsplaatsen 6
Techniek
Stroomsysteem EMU: 1500 V =
Aandrijving DMU: Dieselelektrisch
EMU: Elektrisch
Vermogen DMU: 2 × 300 kW
EMU: 1.100 kW[1]
Trekkracht 80 kN
Treinbeïnvloeding DMU: ATB-NG (met EG)
EMU: ATB-EG
Treinradio GSM-R
Koppeling Scharfenberg type 10
Bijzonderheden Mogelijkheid om gemengd (elektrisch en diesel) in treinschakeling te rijden
Overbrengingsverhouding DMU: 5,46[2]
Portaal  Portaalicoon   Openbaar vervoer
Verkeer & Vervoer
Een dieselstel te Venray.

De Limburgse GTW-vloot bestaat uit een serie dieselelektrische en elektrische treinstellen type GTW van de Zwitserse treinenfabrikant Stadler Rail. Deze treinstellen werden door vervoerder Veolia Transport tussen 2007 en 2016 ingezet op de Maaslijn en tussen 2008 en 2016 op de Heuvellandlijn onder de naam Velios. Na afloop van de concessies Noord-/Midden-Limburg en Zuid-Limburg op 10 december 2016, zet Arriva de treinstellen op deze en andere stoptreinseries in Limburg in, als onderdeel van het Limburgnet voor de concessie Limburg (2016-2031). De elektrische treinstellen worden geleaset bij Railpool[1] en de dieselelektrische treinstellen bij Alpha Trains (voorheen Macquarie European Rail Limited)[3].

Geschiedenis[bewerken | brontekst bewerken]

Reden van aanschaf[bewerken | brontekst bewerken]

In 2006 nam de provincie Limburg de verantwoordelijkheid voor de Maaslijn (Nijmegen – Roermond) en Heuvellandlijn (Maastricht Randwyck – Kerkrade Centrum) over van het Rijk, in lijn met de decentralisatie van andere nevenspoorlijnen in Nederland. Hiervoor schreef de Provincie Limburg een openbare aanbesteding uit, waarna het Franse Veolia Transport het recht kreeg om -naast het busvervoer- ook beide voornoemde spoorlijnen te exploiteren voor een periode van tien jaar.

Onderdeel van het programma van eisen was de levering van nieuw treinmaterieel. De Maaslijn vóór Veolia werd door NS uitgevoerd met DM '90. Op de Heuvellandlijn reed NS met Mat '64. Beide materieeltypen waren niet geschikt aldus de provincie Limburg, onder andere vanwege de leeftijd van het materieel en het ontbreken van een gelijkvloerse instap.

In oktober 2006 maakte Veolia Transport bekend dat het 16 dieseltreinstellen type GTW had besteld voor de Maaslijn, onderverdeeld in 10 tweedelige treinstellen (GTW 2/6) en 6 driedelige treinstellen (GTW 2/8) Begin 2007 werden tevens 8 elektrische GTW's besteld voor de Heuvellandlijn. Dit waren 5 tweedelige en 3 driedelige treinstellen. Omdat het niet mogelijk was om deze treinstellen per december 2006 in te zetten, werden vanaf december 2006 voor enige tijd Wadlopers gehuurd voor de Maaslijn en Mat '64 voor de Heuvellandlijn.

Aflevering[bewerken | brontekst bewerken]

De vier verschillende series werden in de volgende nummering afgeleverd:

  • 10 GTW 2/6 voor de Maaslijn: 7201 - 7210
  • 6 GTW 2/8 voor de Maaslijn: 7351 - 7356
  • 5 GTW 2/6 voor de Heuvellandlijn: 7501 - 7505
  • 3 GTW 2/8 voor de Heuvellandlijn: 7651 - 7653

Half oktober 2007 werd de eerste dieselelektrische trein voor de Maaslijn gepresenteerd aan het publiek. Twee maanden later, in december 2007 reden alle dieselelektrische GTW-treinstellen de treindienst op de Maaslijn. Het door Veolia Transport tijdelijk ingezette materieel, de Wadlopers, werd hierna teruggegeven aan de Nederlandse Spoorwegen en vervolgens buiten dienst gesteld. In juni 2008 werd de eerste elektrische GTW gepresenteerd. Vanaf september 2008 werd het Mat '64 op de Heuvellandlijn geleidelijk vervangen door deze treinen.

Eind 2008 werd door Veolia Transport voorzien dat de capaciteit van de treinstellen op de Maaslijn niet voldoende was tijdens piekmomenten. Hiertoe werd besloten dat een viertal tweedelige treinstellen werd verlengd met een tussenbak. Door het modulaire concept van de GTW was dit relatief eenvoudig te realiseren. De 7207 - 7210 werden hiertoe vernummerd naar 7357 - 7360. De verlengde treinstellen hebben nog altijd een extra tussendeur op de plek waar zich eerst de motorwagen bevond.

Uitvoering[bewerken | brontekst bewerken]

Constructie en techniek[bewerken | brontekst bewerken]

Het treinstel is opgebouwd uit een aluminium frame met een frontdeel van GVK. De motorwagens zijn opgebouwd uit een stalen constructie.

De cabine is, op speciaal verzoek voor Nederland, ter bescherming van de machinist met een kooiconstructie versterkt volgens EN 15227. Het ongeval in Houthem (zie Trivia) heeft de doelmatigheid van deze constructie bewezen. De treinstellen hebben een lagevloerdeel.

Deze treinstellen kunnen tot vier stuks gecombineerd rijden. Ook kunnen de elektrische en dieselelektrische gecombineerd rijden, echter enkel op trajecten met bovenleiding. De treinstellen zijn uitgerust met luchtvering.

GTW DMU[bewerken | brontekst bewerken]

In de motorwagen van de dieselelektrische GTW drijven twee 6-cilinder dieselmotoren van MAN ieder een alternator (type TSA TGE 59-25-4[4]) aan die wisselstroom opwekt. Twee IGBT-omvormers (type ABB BORDLINE CC750 DE)[5] vormen deze wisseltroom om tot draaistroom en voeden daarmee elk één tractiemotor (type TSA TMF 50-29-4[6]). De kracht van de tractiemotoren wordt overgebracht op de assen via een membraankoppeling (type TSA GMK 2-55-495B[2]).

GTW EMU[bewerken | brontekst bewerken]

In de motorwagens van de elektrische GTW bevinden zich twee IGBT-omvormers van ABB (type BORDLINE CC750 DC_1500V_M_700[7]); deze vormen de bovenleidingsspanning van 1500 V DC om tot draaistroom waarmee ze elk één tractiemotor (type TSA TMF 59-33-4[8]) voeden.

Inrichting[bewerken | brontekst bewerken]

De treinstellen hebben een instap op perronhoogte met een uitschuiftrede waardoor rolstoelgebruikers zelfstandig kunnen reizen. Er zijn stopcontacten 230 volt ~ voor onder meer laptop in de eerste klas en is er een stopcontact aanwezig op elk balkon. Er is airco, TFT- én LED-informatieschermen door de gehele trein en toiletten met gesloten systeem geschikt voor rolstoelgebruikers. De sociale veiligheid wordt bewaakt met camera's en noodknoppen. Naast elke deur bevindt zich een grijze plastic kast; hier zou ooit de lezer voor de ov-chipkaart komen, maar dit is nooit gebeurd.

Dankzij een donker getinte glazen cabinedeur hebben passagiers een vrij uitzicht over machinist en spoorweg. De tweede klas heeft een voor Nederland ongebruikelijke "2+3"-opstelling van de zitplaatsen (vis-à-vis). De eerste klas heeft de "2+2"-opstelling. Dertien treinstellen met drie rijtuigen (GTW2/8) bieden ieder 193 zitplaatsen en elf treinstellen met twee rijtuigen (GTW2/6) bieden ieder 124 zitplaatsen. Alle treinstellen hebben 16 zitplaatsen in de eerste klas.

Verder zijn de treinstellen voorzien van spiegels. Hierdoor is het voor de machinist mogelijk om zonder assistentie van een conducteur het in- en uitstapproces van de reizigers veilig te laten verlopen.

Kleurstelling[bewerken | brontekst bewerken]

Bij aflevering waren de stellen voornamelijk wit geschilderd, met een horizontale rode en grijze streep en rode deuren. Ook was op de zijkant van het "powerpack" (kort motorrijtuig met daarin de energievoorziening en aandrijving) een portret te zien van de persoon naar wie het treinstel vernoemd was.

Na overname door Arriva werden de treinstellen geleidelijk uitgevoerd in een voornamelijk donkerblauw met grijze kleurstelling, met witte fronten. Daarbij zijn deze portretten verdwenen, maar bleven de namen behouden. Echter kregen sommige treinstellen andere namen dan in de periode bij Veolia. Dit leverde soms twee treinstellen op die met dezelfde naam rondreden. De elektrische GTW's werden in deze nieuwe kleurstelling gespoten, terwijl de dieselelektrische GTW's slechts bestickerd werden.

Namenlijst[bewerken | brontekst bewerken]

Stelnummer Naam Treintype Inzetgebied Ex-Veolia Opmerking
10 276 Connie Palmen Stadler GTW-DMU 2/6 Stoptrein RS11 (Maaslijn) 7201 Droeg tot medio 2018 de naam Jac. P. Thijsse en tot 10 december 2016 de naam Jan van Kuyk.
10 277 Gé Reinders 7202 Droeg tot medio 2018 de naam Beppie Kraft en tot 10 december 2016 de naam Pater Karel.
10 278 Sint Servaas 7203 Powerpack op 18 april 2018 uitgebrand te Venray. Droeg tot 10 december 2016 de naam Bart Brentjens.
10 279 Jack Poels 7204 Droeg tot 10 december 2016 de naam Mat Vestjens.
10 280 Jan Klaassens 7205
10 281 Joris Ivens 7206 Droeg tot 10 december 2016 de naam Jan Linders.
10 382 Jan van Kuyk Stadler GTW-DMU 2/8 7351 Droeg tot 10 december 2016 de naam Willem Nijholt.
10 383 Chriet Titulaer 7352 Droeg tot 10 december 2016 de naam Joris Ivens.
10 384 Pater Karel 7353 Droeg tot 10 december 2016 de naam Jack Poels.
10 385 Titus Brandsma 7354
10 386 Mat Vestjens 7355 Droeg tot 10 december 2016 de naam Connie Palmen.
10 387 Wilhelm Tell[9] 7356 Droeg tot 10 december 2016 de naam Chriet Titulaer.
10 388 Jan Linders Stadler GTW-DMU 2/8 (verlengd vanaf 2/6) 7207
7357
Droeg tot 10 december 2016 de naam Gé Reinders.
10 389 Willem Nijholt 7208
7358
Droeg tot 10 december 2016 de naam Pierre Cnoops.
10 390 Bart Brentjens 7209
7359
Droeg tot 10 december 2016 de naam Pierre Cuypers.
10 391 Pierre Cuypers 7210
7360
Droeg tot medio 2019 de naam André Rieu en tot 10 december 2016 de naam Wilhelm Tell.
10 426 Pieke Dassen Stadler GTW-EMU 2/6 Stoptrein RS18 (Maastricht Randwyck – Kerkrade Centrum) 7501
10 427 Jo Coenen 7502
10 428 Beppie Kraft 7503
10 429 Sint Servaas 7504
10 430 Sjeng Kremers 7505
10 530 Sjef Diederen Stadler GTW-EMU 2/8 7651
10 531 Niet bekend 7652 Droeg tot 10 december 2016 de naam Jac. P. Thijsse.
10 532 André Rieu 7653
Veolia Transport bestickerde als promotie de motorbakken van de GTW-treinstellen met bekende Limburgse personen, zoals treinstel 7501 met het portret van Pieke Dassen.

Nummering[bewerken | brontekst bewerken]

Door de verlenging van een viertal tweedelige treinstellen op de Maaslijn naar driedelige treinstellen, alsook de overgang van vervoerder Veolia Transport naar Arriva, hebben de treinstellen een aantal keren vernummeringen ondergaan.

  • 10 GTW 2/6 voor de Maaslijn: 7201 - 7210. De 7207 - 7210 werden in 2008 verlengd naar 2/8 en vernummerd naar 7357 - 7360. Bij Arriva vernummerd tot 276 - 281.
  • 6 GTW 2/8 voor de Maaslijn: 7351 - 7356. Na verlenging van vier 2/6 werd deze materieelserie uitgebreid tot 7351 - 7360. Bij Arriva vernummerd tot 382 - 391.
  • 5 GTW 2/6 voor de Heuvellandlijn: 7501 - 7505. Bij Arriva vernummerd tot 426 - 430.
  • 3 GTW 2/8 voor de Heuvellandlijn: 7651 - 7653. Bij Arriva vernummerd tot 530 - 532.

Onderhoud[bewerken | brontekst bewerken]

De treinstellen van Veolia werden vanaf het begin bij Voith technisch onderhouden. Hiervoor werd in 2006 in Blerick een werkplaats gebouwd. De GTW EMU's reden daarvoor via Eindhoven naar de werkplaats in Blerick. De route via de Maaslijn kwam niet in aanmerking omdat het aan- en afkoppelen met de DMU en het feit dat de Maaslijn enkelsporig is het reguliere treinproces te zeer verstoorde. In februari 2014 zijn de Nederlandse onderhoudsvestigingen van Voith overgenomen door Stadler Rail.[10]

Interieurfoto's[bewerken | brontekst bewerken]

Inzet[bewerken | brontekst bewerken]

De treinstellen worden in dienstregeling 2024 ingezet op de volgende treinseries:

Serie Treinsoort Route Bijzonderheden
32000 RS 18 Stoptrein (Arriva) Maastricht RandwyckMaastrichtHeerlenLandgraafEygelshovenChevremontKerkrade Centrum
32200 RS 11 Stoptrein (Arriva) NijmegenVenrayVenloRoermond
32300 RS 11 Stoptrein (Arriva) NijmegenVenrayVenlo Rijdt niet 's avonds en in het weekend. De laatste drie ritten vanaf Nijmegen gaan tot Venlo.

Trivia[bewerken | brontekst bewerken]

  • Op 5 juli 2018 botste de 391 ter hoogte van Beesel op een tractor, en heeft daarbij flinke schade opgelopen.
  • Op 18 april 2018 is de motorwagenbak van de 278 uitgebrand te Venray. De motorwagenbak is na herstel in Bussnang in 2019 weer opgebouwd bij de Stadler werkplaats in Blerick. De herstelde trein rijdt inmiddels weer mee in de RS11 dienst.
  • Na een ongeval op 8 december 2009 bij het Limburgse Houthem, waarbij de 7651 tegen een vrachtwagen met betonplaten reed, is dit treinstel op trailers terug naar Zwitserland vervoerd voor herstel. Ter vervanging is tijdelijk een treinstel van de Maaslijn naar de Heuvellandlijn gehaald. Met ingang van 13 december 2010, een jaar na datum van aanrijding, is het treinstel dat betrokken was bij het treinongeval in Houthem, weer ingezet op de Heuvellandlijn.[11]
  • Ter promotie van de Floriade in Venlo was treinstel 7202 bestickerd met reclame voor deze wereldtuinbouwtentoonstelling.
  • Op 19 maart 2012 is de 7354 betrokken geweest bij een ongeluk in Nijmegen op spoor 35 waarbij 2 lichtgewonden zijn gevallen.
  • De dieseltreinstellen werden sporadisch ook in Zuid-Limburg ingezet; tijdens Pinkpop 2009 reden enkele treinstellen de sneltrein tussen Maastricht en Heerlen, terwijl de trein naar Landgraaf versterkt was met uit deze treinserie afkomstige elektrische treinen.[12][13]
Zie de categorie Velios van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.