Meerssen (plaats)

**Meerssen**
Dorp in Nederland
	;
Situering
Provincie	Limburg
Gemeente	Meerssen
Coördinaten	50° 53′ NB, 5° 45′ OL
Algemeen
Oppervlakte	3,15 km²
Inwoners ; (2007)	5670
Overig
Postcode	6230-6231
Netnummer	043
Belangrijke verkeersaders	A2, A79
Foto's
	Landschap bij Meerssen, omgeving Raarderweg
Portaal	Nederland

Meerssen (Limburgs: Meersje) is een dorp in het heuvelland van de Nederlandse provincie Limburg met ongeveer 5840 inwoners. Het is sinds 1 januari 1982 de hoofdplaats van de toen gevormde gelijknamige fusiegemeente Meerssen. Samen met Bunde en Rothem vormt de plaats een dichtbevolkt gebied ten noorden van de provinciehoofdstad Maastricht.

Ligging

Meerssen is gelegen op de grens van het Maasdal en het Geuldal aan de rivier de Geul op ongeveer 50 meter boven NAP. Eveneens kruisen bij Meerssen de snelwegen A2 en A79. Dit geeft aan dat Meerssen een gunstig gelegen plaats is en het dorp wordt dan ook vaak door toeristen gebruikt als uitvalsbasis naar het Geuldal. Eveneens zorgt de gunstige ligging ervoor dat er veel forensen wonen die werken in Maastricht, Parkstad of Sittard.

Geschiedenis

Romeinse tijd

In de Romeinse tijd werd het gebied rond Meerssen reeds bewoond. In 1865 ontdekte de priester en amateur-archeoloog Jozef Habets aan de Houthemerweg restanten van de Romeinse villa Meerssen-Onderste Herkenberg, die te boek staat als de grootste Romeinse villa in Nederland. Vlak bij dit complex zijn kalksteengroeven ontdekt, die wellicht eveneens van Romeinse oorsprong zijn. De Romeinse schrijver Plinius de Oudere schreef in zijn Naturalis Historia dat mergel gebruikt werd als kunstmest op de akkers van de boeren. De eerste bewoners vestigden zich aan de oever van de Geul. In die tijd was het gebied nog zeer drassig en dit zou een verklaring voor de naam Meerssen zijn: Marsna of Marsana zou zoiets betekenen als moeras. Ook is de naam Meerssen in verband gebracht met het winnen van mergel ("marna").

Middeleeuwen

In de vroege middeleeuwen was in Meerssen een koninklijke palts gevestigd, een versterkte hof die gebruikt werd als verblijf van de Frankische vorsten (bijvoorbeeld Karel de Grote). Over de oorsprong van de palts is niet bekend, maar duidelijk is dat het belang van Meerssen hierdoor toenam. De palts lag immers dicht bij de belangrijke handels- en pelgrimsstad Maastricht en niet ver van het centrum van het Frankische rijk, Aken. De palts van Meerssen was de plek waar Lodewijk de Duitser verbleef tijdens de onderhandelingen over het verdrag van Meerssen in 870. Het verdrag zelf, waarin Neder-Lotharingen na de dood van Lotharius II werd verdeeld tussen het West-Frankische en het Oost-Frankische Rijk, werd waarschijnlijk in Eijsden getekend.

In 915 overleed Reinier I van Henegouwen, een lokale machthebber in het Maasgebied, te Meerssen. Omstreeks het midden van de 10e eeuw was het allodium Meerssen eigendom van koningin Gerberga, een dochter van de Duitse keizer Hendrik de Vogelaar. Aanvankelijk was Gerberga gehuwd met Giselbert II, een zoon van Reinier van Henegouwen. Na diens dood huwde ze Lodewijk van Overzee, koning van Frankrijk. In 968 schonk Gerberga haar bezittingen in Meerssen, waaronder de palts, aan de benedictijner abdij van Sint-Remigius te Reims. Hieruit ontstond later de proosdij van Meerssen, een belangrijke instelling met veel bezittingen in de omgeving.

Pelgrimsoord

In 1222 vond, volgens de overlevering, in de proosdijkerk te Meerssen het 'bloedwonder' plaats als gevolg waarvan een pelgrimage ontstond ter ere van het Heilig Sacrament. Door de toevloed van pelgrims waren de benedictijnen van Reims genoopt een grotere kerk te bouwen, de thans nog bestaande Basiliek van het H. Sacrament. De gotische kerk werd in de 14e eeuw gebouwd, wellicht naar ontwerp van Franse bouwmeesters. In 1465 werd de kerk in brand gestoken door troepen van de heer van Borgharen, die betrokken waren in de strijd tussen het prinsbisdom Luik en het hertogdom Brabant. Een boerenknecht zag de kerk in brand staan en redde de hostie uit 1222 - bewaard in een schrijn – uit de vlammen. Meerssen is tot op heden pelgrimsoord gebleven.

Bezienswaardig

Zie ook Lijst van gemeentelijke monumenten in Meerssen en Lijst van rijksmonumenten in Meerssen

De Basiliek van het H. Sacrament, in haar huidige vorm daterend uit de 14e eeuw, geldt als een pronkstuk van de Maasgotiek. In deze kerk bevindt zich een 12 meter hoge sacramentstoren met fraai gotisch beeldhouwwerk, ter herinnering aan de wonderen die hier plaatsgevonden zouden hebben. Naast de basiliek bevindt zich nog een restant van het Klooster Kleine Zusters van Sint Joseph. Andere bezienswaardigheden zijn het nabij de basiliek gelegen Proosdijpark met daarin de Gloriette, evenals andere religieuze monumenten zoals het Leopoldskerkje en de Synagoge van Meerssen.

Leden van de Maastrichtse ondernemersfamilie Regout woonden jaren lang in Meerssen en leidden er ook enkele fabrieken. Een aantal fabrieken, kastelen en villa's liggen thans op grondgebied van de gemeente Maastricht. In de buurtschap Weert, vlak bij kasteel Vaeshartelt, bevinden zich de villa's Weert en Zonnevang. Leden van de familie Regout zijn ook in Meerssen begraven, in een monumentale grafkelder naast de Basiliek. Het oude stationsgebouw van Meerssen uit 1900 is eveneens een rijksmonument.

Gloriette in het Proosdijpark
Synagoge van Meerssen
Leopoldskerkje
Mausoleum familie Regout
Kuileneindestraat 6
Station Meerssen
Groote Molen
Weerterhof

Bekende inwoners van Meerssen

Geboren in Meerssen

Charles Eyck (*1897-1983), kunstschilder
Maria van der Hoeven (*1949), CDA-politica
Erik Meijer (*1969), voetballer

Wielrennen

Vanaf de eerste Amstel Gold Race in 1966 tot en met 1990 was Meerssen de finishplaats van deze wielerklassieker. Uitzondering hierop is 1968 toen de finish in Elsloo werd gesitueerd. Tegenwoordig komt de Amstel Gold Race nog steeds door Meerssen waar de Lange Raarberg wordt beklommen.

Daarnaast heeft Meerssen meerdere malen gefungeerd als finishplaats van het Nederlands kampioenschap wielrennen en één keer van het Wereldkampioenschap wielrennen.

Externe link

Bedevaartbank: Meerssen, H. Sacrament

Zie de categorie Meerssen van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.