Meester van de Catharinalegende

Meester van de Catharinalegende
Persoonsgegevens
Geboren	?
Overleden	?
Geboorteland	( Hertogdom Brabant); Habsburgse Nederlanden
Beroep(en)	Kunstschilder
Oriënterende gegevens
Jaren actief	1470 - 1510
Stijl(en)	Vlaamse Primitieven
	RKD-profiel
Portaal	Kunst & Cultuur

De Meester van de Catharinalegende is de noodnaam die gegeven werd aan een anoniem gebleven Vlaamse Primitief uit de eerste generatie na Rogier van der Weyden. Uit de aan hem toegewezen werken blijkt dat hij de stijl van Rogier als voorbeeld gebruikt heeft en dat zijn beroemde voorganger ook de inspiratiebron was voor zijn werken.^[1] De navolging van Rogier van der Weyden was vrij algemeen bij de kleine meesters van de volgende generatie, maar de meester van de Catharinalegende was een van de trouwste navolgers,^[2] die de composities van Van der Weyden gewoon overnam.^[3] De meester wordt gesitueerd in Brussel tussen 1470 en 1510.

De werken van deze meester werden voor de eerste maal gegroepeerd door Friedrich Winkler^[4] die hem de Meester van de Melbourne Multiplication of the Loaves (vermenigvuldiging van de broden) het middenpaneel van de triptiek van de Mirakels van Christus die zich in de National Gallery of Victoria te Melbourne bevindt. Max Jakob Friedländer voegde in 1926 een aantal werken aan de groep toe en gaf de anonymus zijn huidige naam naar de Taferelen uit de Legende van de Heilige Catharina in de Koninklijke Musea van Schone Kunsten te Brussel, het werk dat hij als basis genomen had voor zijn studie.^[5]

Friedländer vond de gelijkenis in de compositie van de werken zo treffend dat hij de mening opperde dat deze meester misschien kon geduid worden als de zoon van Rogier van der Weyden, Pieter van der Weyden, maar hierover werd tot op vandaag geen consensus bereikt tussen de kunsthistorici, noch in de ene noch in de andere zin.^[6]

Stijlkenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

Bij het voorstellen van personen gaat deze meester vrij gebrekkig en stereotiep te werk, de personen zijn statisch, de oren zijn zeer hoog geplaatst, hij geeft ze langwerpige harde ogen en de oogleden lijken gezwollen. Sommige figuren hebben een uitzonderlijk brede nek. Samenvattend kan men zeggen dat de gezichten karikaturaal en verwrongen zijn.^[7] Het is dan ook opvallend dat deze meester heel zorgvuldig te werk gaat bij het weergeven van architectuur. Maar dit stijlbeeld is veelvoorkomend bij de Brusselse kleinmeesters die zeer dikwijls de architectuur zeer goed behandelen, de menselijke figuren daarentegen vrij onbeholpen.^[7]

Werken[bewerken | brontekst bewerken]

De kleine meesters en ateliers die werkten in de periode na Rogier van der Weyden hebben blijkbaar veel samengewerkt aan dezelfde opdracht. Het klassieke voorbeeld daarvan is de triptiek met de Mirakels van Christus in Melbourne waarvan het middenluik van de hand van deze meester is, linkerluik van de Meester van de Vorstenportretten en het rechterluik van de Meester van de Barbaralegende (Aert van den Bossch?).^[8] Deze samenwerking of eerder werkverdeling tussen de meesters en ateliers maakt het toewijzen van werken vrij problematisch.

Toeschrijvingen[bewerken | brontekst bewerken]

G. Steyaert^[9] schrijft in haar doctoraatsstudie over deze meester dertien schilderijen en één tekening aan de Meester van de Catharinalegende toe.^[10] De kerngroep^[11] bestaat uit de volgende werken:

Kernwerken[bewerken | brontekst bewerken]

Taferelen uit de Legende van de Heilige Catharina, 1480-1495, Brussel, Koninklijke Musea van Schone Kunsten
Altaarstuk van het Laatste Avondmaal (Laatste Avondmaal, het Joodse Paasfeest en Elias in de Woestijn), 2e helft 15e eeuw, Brugge, Groot-seminarie
Virgo inter Virgines (middenluik) en Gregoriusmis (linkerluik), 2e helft 15e eeuw, Granada, Museo de la Capilla Real
Triptiek met Virgo inter Virgines, Gregoriusmis en Schenker met St. Ildefons, 2e helft 15e eeuw, onbekende privécollectie
Middenluik van de Triptiek met de Mirakels van Christus, 2e helft 15e eeuw, Melbourne, National Gallery of Victoria

Andere werken[bewerken | brontekst bewerken]

Presentatie in de tempel (binnenzijde rechtervleugel van een altaarstuk met de Aanbidding van de Wijzen), 1490-1495, Firenze, Museo nazionale del Bargello
Altaarstuk met de Aanbidding van de Wijzen (middenpaneel), 1490-1495, Binningen, Heilig-Kreuz-Kirche
Geboorte van Christus (binnenzijde linkervleugel van een altaarstuk met de Aanbidding van de Wijzen), 1490- 1495, Brussel, Koninklijke Musea van Schone Kunsten
Kruisiging, 1475-1485, Madrid, Museo Nacional del Prado

Toeschrijvingen KIK-IRPA en RKD[bewerken | brontekst bewerken]

Hierbij vindt men de werken die aan de Meester van de Catharinalegende zijn toegeschreven volgens de lijsten van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium en of het RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis.

Kruisiging, laatste kwart 15de eeuw, Wenen, Akademie der bildenden Künste Wien
Aanbidding van de Wijzen, laatste kwart 15de eeuw, privécollectie of kunsthandelaar
Triptiek van de geschiedenis van Job, linker paneel, binnenzijde, Christus overhandigt Petrus de sleutels van de hemelpoort. In de achtergrond andere voorstellingen uit het leven van de H. Petrus, laatste kwart 15de eeuw, Keulen, Wallraf-Richartz-Museum
Christus aan de geselpaal met in de achtergrond de verloochening van Petrus, laatste kwart 15de eeuw, Amsterdam, privécollectie.
Kruisafneming, laatste kwart 15de eeuw, Verenigd Koninkrijk, The Royal Collection
Tronende Maria met kind en twee musicerende engelen, laatste kwart 15de eeuw, Verblijfplaats onbekend
Maria met kind en een engel. In de achtergrond twee dominicanen, laatste kwart 15de eeuw, Banbury (Warwickshire), Upton House
Het huwelijk van Maria. In de voorgrond een stichtersportret (op de achterzijde: Christus als Man van Smarten), laatste kwart 15de eeuw, Madrid, Museo Nacional del Prado
Maria en Christus op een troon, laatste kwart 15de eeuw, Londen, privécollectie Lord Lee of Fareham
De Heilige Drie-eenheid met twee engelen, Maria, Johannes de Evangelist en een weeklagende vrouw (Maria Magdalena?), privécollectie
Maria met kind, gekroond door een engel, vierde kwart 15de eeuw, Londen, kunsthandelaar of privécollectie
De H. Blasius; de H. Catharina, vierde kwart 15de eeuw, Sotheby's (New York) 2000-01-28, nr. 7
Anna-te-Drieën, 1490-1500, Aken, Suermondt-Ludwig-Museum inv./cat.nr GK 305
Triptiek kruisafneming (middenpaneel); de stichter en de H. Hieronymus (binnenzijde linkerluik); de opstanding (binnenzijde rechterluik); de annunciatie (buitenzijde luiken), laatste kwart 15de eeuw, Keulen, Wallraf-Richartz-Museum, nv./cat.nr Dep. 29
Maria en kind, Stockholm, Nationalmuseum Stockholm, inv./cat.nr NM 6179
Portret van Filips van Kleef, heer van Ravenstein, 1492-1495, Brussel, Koninklijke Musea van Schone Kunsten
Hugo de Groot, kanunnik in Utrecht, 1460-1480, Ackland Art Museum
Virgo inter Virgines met Catharina en Agnes, 1476-1525, Musée du Berry
Virgo inter Virgines, Brussel, Koninklijke Musea voor Schone Kunsten

Weblinks[bewerken | brontekst bewerken]

(nl) BalaT KIK-IRPA overzicht van toegewezen werken.
(nl) RKD-Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis overzicht van toegewezen werken.

Zie de categorie Meester van de Catharinalegende van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.

Bronnen, noten en/of referenties

referenties

↑ D. De Vos, Meester van de Catharinalegende, in: Anonieme Vlaamse Primitieven red. Aquilin Janssens de Bisthoven, Dirk De Vos, M. Baes-Dondeyne, Henri Pauwels, Brugge, 1969, pp. 87-89.
↑ C. Périer-d‟Ieteren, „De erfenis van Rogier van der Weyden en de schilderkunst op paneel‟, in L. Campbell en J. Van der Stock (ed.), Tent.cat. Rogier van der Weyden 1400-1464: de passie van de meester, Leuven (Museum M) 2009, p. 216.
↑ N. Toussaint, Introduction to the Master of the Saint Catherine Legend, in P. Syfer-D'Olne, e.a., Masters with provisional names, (The Flemish Primitives, 4), Turnhout 2006, p. 241.
↑ F. Winkler, Die altniederländische Malerei. Die Malerei in Belgien und Holland von 1400-1600, Berlijn 1924, p. 371.
↑ Soetkin Bruneel, De Architectuurweergave bij de Kleine Meesters van het Einde van de 15e Eeuw te Brussel, Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, voor het verkrijgen van de graad van Master, Promotor: prof. dr. M. Martens, Academiejaar 2010-2011, p.11
↑ N. Toussaint, 2006, p. 242.
↑ ^a ^b Soetkin Bruneel, 2011, p.44.
↑ Soetkin Bruneel, 2011, p.17.
↑ Griet Steyaert, doctor in de kunstgeschiedenis, specialist in de navolgers van Rogier van der Weyden. Zij lag mee aan de basis van de tentoonstelling De erfenis van Rogier van der Weyden in 2013.
↑ Soetkin Bruneel, 2011, p.13.
↑ G. Steyaert, De Brusselse schilderschool na Rogier van der Weyden: De meester van de Sint-Catharinalegende, onuitgegeven doctoraatsverhandeling Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunstwetenschappen en Archeologie, 2003, p.13.

[vos-1] D. De Vos, Meester van de Catharinalegende, in: Anonieme Vlaamse Primitieven red. Aquilin Janssens de Bisthoven, Dirk De Vos, M. Baes-Dondeyne, Henri Pauwels, Brugge, 1969, pp. 87-89.

[2] C. Périer-d‟Ieteren, „De erfenis van Rogier van der Weyden en de schilderkunst op paneel‟, in L. Campbell en J. Van der Stock (ed.), Tent.cat. Rogier van der Weyden 1400-1464: de passie van de meester, Leuven (Museum M) 2009, p. 216.

[3] N. Toussaint, Introduction to the Master of the Saint Catherine Legend, in P. Syfer-D'Olne, e.a., Masters with provisional names, (The Flemish Primitives, 4), Turnhout 2006, p. 241.

[4] F. Winkler, Die altniederländische Malerei. Die Malerei in Belgien und Holland von 1400-1600, Berlijn 1924, p. 371.

[5] Soetkin Bruneel, De Architectuurweergave bij de Kleine Meesters van het Einde van de 15e Eeuw te Brussel, Masterproef voorgelegd aan de Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunst-, Muziek- en Theaterwetenschappen, voor het verkrijgen van de graad van Master, Promotor: prof. dr. M. Martens, Academiejaar 2010-2011, p.11

[6] N. Toussaint, 2006, p. 242.

[soet-7] Soetkin Bruneel, 2011, p.44.

[8] Soetkin Bruneel, 2011, p.17.

[9] Griet Steyaert, doctor in de kunstgeschiedenis, specialist in de navolgers van Rogier van der Weyden. Zij lag mee aan de basis van de tentoonstelling De erfenis van Rogier van der Weyden in 2013.

[10] Soetkin Bruneel, 2011, p.13.

[11] G. Steyaert, De Brusselse schilderschool na Rogier van der Weyden: De meester van de Sint-Catharinalegende, onuitgegeven doctoraatsverhandeling Vrije Universiteit Brussel, Faculteit Letteren en Wijsbegeerte, Vakgroep Kunstwetenschappen en Archeologie, 2003, p.13.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]