Mengwu'er shiji
Mengwu'er shiji | ||
---|---|---|
![]() | ||
Tu Ji (1856-1921), uit de verzameling portretten van beroemde geleerden uit de Qing-dynastie geschilderd door Ye Yanlan (葉衍蘭, 1823-1897/98) en zijn kleinzoon Ye Gongchuo (葉恭綽, 1881-1968) | ||
Naam (taalvarianten) | ||
Vereenvoudigd | 蒙兀儿史记 | |
Traditioneel | 蒙兀兒史記 | |
Pinyin | Měngwù'er shǐjì | |
Wade-Giles | Meng-wu-erh shih-chi | |
|
Mengwu'er shiji of Historische optekeningen over de Mongolen is een Chinees boekwerk dat de geschiedenis van de Mongoolse staten in Centraal- en Oost-Azië beschrijft. De 160 delen zijn samengesteld door de Chinese ambtenaar-literaat Tu Ji (1856-1921) en zijn geschreven in de stijl van de officiële geschiedenissen van Chinese keizerlijke dynastieën. Tu Ji beperkte zich niet tot aanvullingen op en verbeteringen van Yuanshi, de officiële geschiedenis van de Yuan-dynastie, maar stelde een geschiedenis samen die de gehele Mongoolse natie omvatte. Dit is inclusief een overzicht van de afkomst van de Mongoolse heersers, de geschiedenis van de vier khanaten die na de dood van Möngke Khan waren ontstaan, de geschiedenis van het rijk van Timoer Lenk en die van de Noordelijke Yuan-dynastie. Verder voorzag hij de beschreven gebeurtenissen vaak van een eigen commentaar.
Ontstaan
[bewerken | brontekst bewerken]
Vanaf 1898, toen hij verbleef in Heilongjiang heeft Tu Ji zich naast zijn ambtelijke werkzaamheden bezig gehouden met de Mongoolse geschiedenis. In 1913 ontving hij van Yuan Shikai een benoeming tot districtsmagistraat van zijn woonplaats Wujin, die hij echter weigerde. Hij nam ontslag als ambtenaar en keerde terug naar huis om zich verder te verdiepen in de Mongoolse geschiedenis. Dit leidde uiteindelijk tot zijn magnum opus, de 160 juan tellende Mengwu'er shiji.
Tu Ji gebruikte in de titel van zijn werk de term Mengwu'er voor Mongolen in plaats van het tot dan toe gebruikelijke Menggu (蒙古). Hij gaf daarmee aan zich niet te willen beperken tot een geschiedenis van de Yuan-dynastie, maar dat hij een geschiedenis van de gehele Mongoolse natie wilde samenstellen. Zo omvat zijn werk ook de opkomst van de Mongoolse voorouders, de geschiedenis van de vier khanaten die na de dood van Möngke Khan waren ontstaan, de geschiedenis van het rijk van Timoer Lenk en die van de Noordelijke Yuan-dynastie.

Hij maakte niet alleen gebruik van Chinese, maar ook van westerse en Perzische bronnen. Zo had hij de beschikking over Vertaalde teksten als aanvullend bewijs voor "Yuanshi" (元史譯文證補, Yuanshi yiwen zhengbu) samengesteld door de in Duitsland geaccrediteerde diplomaat Hong Jun (1840-1893). Dat werk bevatte geparafraseerde vertalingen van Europese en Perzische bronnen over de Mongoolse geschiedenis. Ook een aantal in het westen gepubliceerde werken zijn door Tu Jie (in Chinese vertaling) gebruikt, waaronder (een Russische bewerking van) Il Milione, het reisverslag van Marco Polo. Verder de vierdelige Histoire des Mongols depuis Tchinguis-Khan jusqu'à Timour door de Zweedse diplomaat Abraham Constantin Mouradgea d'Ohsson (1779-1851) en drie werken van de Amerikaanse etnograaf Jeremiah Curtin (1835-1906), History of Mongols, Mongols in Russia en Journey in Southern Siberia: The Mongols, Their Religion and Their Myths. Voor De geheime geschiedenis van de Mongolen over de opkomst van Dzjengis Khan gebruikte hij de vertaling door de Japanse historicus Naka Michiyo (那珂通世, 1851-1908), Genkichi Shikan Jitsuroku (成吉思汗実録, Ware optekeningen van Dzjengis Khan).
In 1911 werden delen van het boek voor het eerst gedrukt. Tu Ji bleef het werk daarna aanvullen, herschrijven en herzien, maar overleed in 1921, voordat hij zijn boek kon voltooien. Zijn zoon Tu Xiaohuan (屠孝宦) verzamelde de gepubliceerde en ongepubliceerde manuscripten die hij nog kon vinden en liet ze in 1934 uitgeven. Dit is de "In eigen beheer uitgegeven versie van Jie Yihuan" (結一宦自刊本, Jie Yihuan zi kanben), genoemd naar de bijnaam van Tu Ji, de "Meester van Jie Yihuan" (結一宦主人 Jie Yi Huan Zhuren). Dit vormt de basis voor alle later uitgegeven versies.
Inhoud
[bewerken | brontekst bewerken]Hoewel zijn invalshoek breder was, bleef Tu Ji toch de gebruikelijke vorm van de officiële dynastieke geschiedenissen volgen. Zo bestaat ook de inhoud van Mengwu'er shiji uit de vier componenten, keizerlijke annalen (18 juan), biografieën (129 juan), tabellen (12 juan) en verhandelingen (één juan). Het werk bleef onvoltooid, 14 van de 160 geplande juan hebben slechts een titel en bevatten geen inhoudelijke tekst.
Annalen
[bewerken | brontekst bewerken]juan 1-18 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
1. | 世紀 (Shiji) | Het vroege tijdvak | Voorouders van de Mongoolse heersers |
2-3. | 成吉思汗 (上下) (Chengjisihan) (shang xia) | Dzjengis Khan (A+B) | Dzjengis Khan (r.1206-1227) |
4. | 斡歌歹汗 (Wogedai han) | Ögedei Khan | Ögedei Khan (r.1229-1241) |
5. | 古余克汗 (Guyuke han) | Güyük Khan | Güyük Khan (r.1246-1248) |
6. | 蒙格汗 (Mengge han) | Möngke Khan | Möngke Khan (r.1251-1259) |
7-8. | 忽必烈汗 (上下) (Hubilie han) (shang xia) | Koeblai Khan (A+B) | Koeblai Khan (r.1260-1294) |
9. | 鐵穆耳汗 (Tiemu'er han) | Temür Khan | Temür Khan (r.1294-1307) |
10. | 海山汗 (Haishan han) | Khayishan Khan | Külüq Khan (r.1307-1311) |
11. | 愛育黎拔力八達汗 (Aiyulibalibada han) | Ayurbarwada Khan | Ayurbarwada Buyantu Khan (r.1311-1320) |
12. | 碩德八剌汗 (Shuodebala han) | Shidibala Khan | Gegeen Khan (r.1320-1323) |
13. | 也孫鐵木兒汗、皇太子阿速吉八 (Yesun Tiemu'er han . Huang Taizi Asujiba) | Yesün Temür Khan . Kroonprins Arigabag | Yesün Temür (r.1323-1328) . Ragibagh Khan (r.1328) |
14. | 和世㻋汗 (Heshila han) | Kuśala Khan | Khutughtu Khan Kusala (r.1329) |
15. | 圖帖睦爾汗、鄜王懿璘質班 (Tu Timu'er han . Fuwang yilinzhiban) | Tugh Temür Khan . Prins Fu Rinchinbal | Jayaatu Khan Tugh Temür (r.1328-1329, 1329-1332) . Rinchinbal Khan (r.1332) |
16-17. | 妥懽帖睦爾汗 (上下) (Tuohuan Tiemu'er han) (shang xia) | Toghon Temür Khan (A+B) | Toghon Temür (r.1333-1368) |
18. | 後紀 (Houji) | Het latere tijdvak | 有目無文 (You muwuwen) Er is geen tekst aanwezig |
Biografieën
[bewerken | brontekst bewerken]Juan 19, biografieën 1 (concubines)
[bewerken | brontekst bewerken]juan 19 | Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
19. | 后妃 (houfei) | concubines |
Chengjisi han zhu houfei (成吉思汗諸后妃), concubines van Dzjengis Khan:
Wogedai han zhu houfei (斡歌歹汗諸后妃), concubines van Ögedei Khan:
Guyuke han zhu houfei (古余克汗諸后妃), concubines van Güyük Khan:
Tuolei fei 拖雷妃, concubine van Tolui:
Mengge han zhu houfei (蒙格汗諸后妃), concubines van Möngke Khan:
Hubilie han zhu houfei (忽必烈汗諸后妃), concubines van Koeblai Khan:
Zhenjin taizi fei (真金太子妃), concubine van kroonprins Zhenjin:
Tiemu'er han zhu houfei (鐵穆耳汗諸后妃), concubines van Temür Khan:
Dalamabala fei (荅剌麻八剌妃), concubine van Darmabala:
Haishan han zhu houfei (海山汗諸后妃), concubines van Külüq Khan:
Aiyulibalibada han zhu houfei (愛育黎拔力八達汗諸后妃), concubines van Ayurbarwada Buyantu Khan:
Shuodebala han zhu houfei (碩德八剌汗諸后妃), concubines van Gegeen Khan:
Jinwang ganmala fei (晉王甘麻剌妃), concubines van Ganmala:
Yesun Tiemu'er han zhu houfei (也孫鐵木兒汗諸后妃), concubines van Yesün Temür Khan:
Heshila han zhu houfei (和世㻋汗諸后妃), concubines van Khutughtu Khan Kusala:
Tu Tiemu'er han 圖帖睦爾汗 concubines van Jayaatu Khan Tugh Temür
Fuwang fei 鄜王妃 concubine van Rinchinbal Khan
Tuohuan Tiemu'er han zhu houfei (妥懽帖睦爾汗諸后妃), concubines van Toghon Temür:
|
Juan 20-50, biografieën 2
[bewerken | brontekst bewerken]juan 20-50 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
20. | Genoemd worden:
| ||
21. | Genoemd worden:
| ||
22. | 成吉思諸弟 (Chengjisi zhudi) | Broers van Dzjengis Khan en nakomelingen | Genoemd worden:
|
23. | Genoemd worden:
| ||
24. | Genoemd worden:
| ||
25. | Genoemd worden:
| ||
26. | Genoemd worden:
| ||
27. | Genoemd worden:
| ||
28. | Genoemd worden:
| ||
29. | Genoemd worden:
| ||
30. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
31. | Genoemd worden:
| ||
32. | Cha'adai zhuwang 察阿歹諸王 heersers over het het Khanaat van Chagatai:
| ||
33. | Genoemd worden:
| ||
34. | Genoemd worden:
| ||
35. | Genoemd worden:
| ||
36. | Wanggu Weiwu er fuma ji 汪古畏兀二駙馬即 (twee schoonfamilies uit de Onggud en de Oeigoeren):
| ||
37. | Mobei san dahan zhuzi 漠北三大汗諸子 (diverse zonen van de drie grote khans uit de noordelijke steppe):
Wogedai han zi 斡歌歹汗子 (zonen van Ögedei Khan):
Guyuke han zhi 古余克汗子 (zonen van Güyük Khan):
Mengge han zi 蒙格汗子 (zonen van Möngke Khan):
| ||
38. | Genoemd worden:
| ||
39. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
40. | Genoemd worden:
| ||
41. | Genoemd worden:
| ||
42. | Genoemd worden:
| ||
43. | Genoemd worden:
| ||
44. | Genoemd worden:
| ||
45. | Genoemd worden:
| ||
46. | Genoemd worden:
| ||
47. | Genoemd worden:
| ||
48. | Genoemd worden:
| ||
49. | Genoemd worden:
| ||
50. | Genoemd worden:
|
Juan 51-100, biografieën 3
[bewerken | brontekst bewerken]juan 51-100 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
51. | Genoemd worden:
| ||
52. | Genoemd worden:
| ||
53. | Genoemd worden:
| ||
54. | Genoemd worden:
| ||
55. | Genoemd worden:
| ||
56. | Genoemd worden:
| ||
57. | Genoemd worden:
| ||
58. | Genoemd worden:
| ||
59. | Genoemd worden:
| ||
60. | Genoemd worden:
| ||
61. | Genoemd worden:
| ||
62. | Genoemd worden:
| ||
63. | Genoemd worden:
| ||
64. | Genoemd worden:
| ||
65. | Genoemd worden:
| ||
66. | Genoemd worden:
| ||
67. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
68. | Genoemd wordt: | ||
69. | Genoemd wordt:
| ||
70. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
71. | Genoemd worden: | ||
72. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig | ||
73. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
74. | Genoemd worden:
| ||
75. | Genoemd worden:
| ||
76. | Hubilie han zhuzi 忽必烈汗諸子 (zonen van Koeblai Khan):
| ||
77. | Zhongye yihou zhu han huangzi 中葉以後諸汗皇子 (zonen van de khans uit de late middenperiode):
| ||
78. | Genoemd worden:
| ||
79. | Genoemd worden:
| ||
80. | Genoemd worden:
| ||
81. | Genoemd worden:
| ||
82. | Genoemd worden:
| ||
83. | Genoemd worden:
| ||
84. | Genoemd worden:
| ||
85. | Genoemd worden:
| ||
86. | Genoemd worden:
| ||
87. | Genoemd worden:
| ||
88. | Genoemd worden:
| ||
89. | Genoemd worden:
| ||
90. | Genoemd worden:
| ||
91. | Genoemd worden:
| ||
92. | Genoemd worden:
| ||
93. | Genoemd worden:
| ||
94. | Genoemd worden:
| ||
95. | Genoemd worden:
| ||
96. | Genoemd worden: | ||
97. | Genoemd worden:
| ||
98. | Genoemd worden:
| ||
99. | Genoemd worden: | ||
100. | Genoemd worden:
|
Juan 101-147, biografieën 4
[bewerken | brontekst bewerken]juan 101-147 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
101. | Genoemd worden:
| ||
102. | Genoemd worden:
| ||
103. | Genoemd worden:
| ||
104. | Genoemd worden:
| ||
105. | Genoemd worden:
| ||
106. | Genoemd worden:
| ||
107. | Genoemd worden:
| ||
108. | Genoemd worden:
| ||
109. | Genoemd worden:
| ||
110. | Genoemd worden:
| ||
111. | Genoemd worden:
| ||
112. | Genoemd worden:
| ||
113. | Genoemd worden:
| ||
114. | Genoemd worden:
| ||
115. | Genoemd worden:
| ||
116. | Genoemd worden: | ||
117. | Genoemd worden:
| ||
118. | Genoemd worden:
| ||
119. | Genoemd worden:
| ||
120. | Genoemd worden:
| ||
121. | Genoemd worden:
| ||
122. | Genoemd worden:
| ||
123. | Genoemd worden:
| ||
124. | Genoemd worden:
| ||
125. | Genoemd worden:
| ||
126. | Genoemd worden:
| ||
127. | Genoemd worden:
| ||
128. | Genoemd worden:
| ||
129. | Genoemd worden:
| ||
130. | Genoemd worden:
| ||
131. | Genoemd worden:
| ||
132. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
133. | Genoemd worden:
| ||
134. | Genoemd wordt:
| ||
135. | Genoemd worden:
| ||
136. | Genoemd worden:
| ||
137. | Genoemd worden:
| ||
138. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
139. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
140. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
141. | Genoemd wordt:
| ||
142. | 有目無文 (you muwuwen): Er is geen tekst aanwezig
| ||
143. | Genoemd worden:
| ||
144. | Genoemd worden:
| ||
145. | Genoemd worden:
| ||
146. | Genoemd wordt:
| ||
147. | Genoemd wordt:
|
Tabellen
[bewerken | brontekst bewerken]juan 148-159 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
148-149. | 宗室世系 (上下) (zongshi shixi) (shang xia) | clan afstamming (A+B) | |
150. | 諸王 (zhuwang) | koningen | |
151. | 公主 (gongzhu) | prinsen | |
152-153. | 蒙兀氏族 (上下) (Mengwu shizu) (shang xia) | Mongoolse clans (A+B) | |
154-155. | 色目氏族 (上下) (Semu shizu) (shang xia) | clans van de Semu (A+B) | |
156. | 三公 (Sangong) | Drie hertogen | |
157. | 宰相 (Zaixiang) | eerste ministers | |
158-159. | 行省宰相 (上下) (Xingsheng zaixiang) (shang xia) | eerste ministers van de provincies (A+B) | 【有目無文】(you muwuwen) |
Verhandeling
[bewerken | brontekst bewerken]juan 160 |
Titel | Vertaling | Opmerkingen |
---|---|---|---|
160. | 地理志、西北三藩地通釋 (dili zhi, xibei san fan de tong shi) | geografie, uitleg over de drie noordwestelijke grensgebieden |
Chinese tekst
[bewerken | brontekst bewerken]- (zh) 屠寄, 蒙兀兒史記, 北京市 (中國書店) 1984, (Tu Ji, Mengwu'er shiji, Beijing shi (Zhongguo shudian), 1984), 1118 pp.
- Herdruk van de oorspronkelijke uitgave uit 1934. Elke pagina bestaat uit twee pagina's van de originele uitgave. De oorspronkelijke uitgave uit 1934 is in zijn geheel als pdf-bestand beschikbaar op Wikimedia Commons (zie: externe links).
Vertalingen
[bewerken | brontekst bewerken]Er is geen vertaling van Mengwu'er shiji in een westerse taal.
Externe links
[bewerken | brontekst bewerken]- (en) Inleiding op Mengwu'er shiji door de Duitse sinoloog Ulrich Theobald.
- (zh) Overzichtsartikel voor Mengwu'er shiji op Baidu
- (Baidu Baike is een Chinese internetencyclopedie, opgericht door de Chinese zoekmachine Baidu).
- (zh) De oorspronkelijke uitgave uit 1934 is in zijn geheel op Wikimedia Commons als pdf-bestand beschikbaar: