Mesofiel hooiland

Het mesofiel hooiland is een karteringseenheid in de Biologische Waarderingskaart (BWK) van Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest met als code 'hu'.

In de vegetatiekunde wordt dit biotoop vertegenwoordigd door verschillende plantengemeenschappen uit de klasse van droge graslanden op zandgrond (Koelerio-Corynephoretea) en uit de klasse van matig voedselrijke graslanden (Molinio-Arrhenatheratea) .

Goed ontwikkelde mesofiele hooilanden worden gewaardeerd als 'Biologisch zeer waardevol'.

Naamgeving, etymologie en codering[bewerken | brontekst bewerken]

BWK-code: hu
Syntaxoncode (Nederland): 14Bc verbond van droge stroomdalgraslanden (Sedo-Cerastion), 16Ba02 associatie van grote pimpernel en weidekervel (Sanguisorbo-Silaetum), 16Bb glanshaver-verbond (Arrhenatherion elatioris), 16Bc02 associatie van ruige weegbree en aarddistel (Galio-Trifolietum), 14Bc verbond van droge stroomdalgraslanden (Sedo-Cerastion)
Natura 2000-code: 6510 Laaggelegen schraal hooiland, 6120 Kalkminnend grasland op dorre zandbodem
Corine biotope: 38.22 Prairies de fauche des plaines médio-européennes, 38.211 Atlantic Arrhenatherum grasslands, 38.212 Atlantic Alopecurus-Sanguisorba grasslands, 34.12 - Euro-Siberian pioneer calcareous sand swards
Eunis Habitat Types: E2.22 Sub-Atlantic lowland hay meadows, E2.211 Atlantic Arrhenatherum grasslands, E2.212 Atlantic Alopecurus-Sanguisorba grasslands, E1.12 Euro-Siberian pioneer calcareous sand swards

Kenmerken[bewerken | brontekst bewerken]

Mesofiele hooilanden omvatten een waaier aan graslanden op plaatsen met een grote variatie aan fysische omstandigheden, zowel qua bodemtypes, bodemvochtigheid, grondwaterstanden en calciumcarbonaatgehaltes. De bodem is meestal zwak zuur tot zwak basisch. Het gemeenschappelijk kenmerk is de abundantie van hoge grassen, schermbloemigen en composieten. Ze zijn dikwijls zeer soorten- en bloemenrijk. Ze worden vooral aangetroffen op hooilanden, hooiweiden en gemaaide wegbermen, maar ook begraasde graslanden komen voor.

Er worden verschillende subtypes onderscheiden, die echter niet altijd duidelijk te onderscheiden zijn en waartussen nog eens overgangen mogelijk zijn:

Glanshavergraslanden komen vooral voor op voedselrijkere, min of meer vochtige standplaatsen op zandleem, leem of kleibodems, bij voorkeur kalkrijk, met een diepe grondwatertafel. Op zandgronden kunnen verarmde varianten van dit subtype gevonden worden. Kenmerkende soorten zijn onder andere de gewone glanshaver en de grote vossenstaart.

Graslanden van het Grote vossenstaartverbond zijn daarentegen wel grondwaterafhankelijk, en worden zelfs periodiek overstroomd. Ze worden aangetroffen in broeken en meersen. Ze worden van het vorige subtype onderscheiden door het voorkomen van weidekervel en weidekervel-torkruid.

Het Grote pimpernelgrasland is voor wat betreft de grondwaterstand intermediair tussen beide voorgaande, en wordt gekenmerkt door het voorkomen van grote pimpernel.

Kamgrasgraslanden op kalkrijke bodem vormen de overgang tussen graslanden van het kamgras-verbond, die we terugvinden in het soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp*), en van het kalkgraslanden (hk). Ze zijn niet grondwaterafhankelijk maar worden, in tegenstelling tot de andere subtypes, meestal begraasd. In dergelijke omstandigheden vinden we tredbestendige soorten van de associatie van ruige weegbree en aarddistel (Galio-Trifolietum) zoals de ruige weegbree en de ruige leeuwentand, naast typische kalkminnende soorten als de kleine pimpernel en de grote centaurie.

Droge stroomdalgraslanden zijn open of gesloten, bloemrijke graslanden op de zandige oeverwallen en dijken. Ze vereisen een basenrijke bodem die op peil wordt gehouden door de winterse overstromingen van de rivier.

Verspreiding en voorkomen[bewerken | brontekst bewerken]

Goed ontwikkelde mesofiele hooilanden zijn vrij zeldzaam in Vlaanderen. Door de intensivering van de landbouw en het omzetten van hooilanden in weilanden en akker, zijn de meeste van deze graslanden omgezet in soortenrijk permanent cultuurgraslanden (hp*).

Grote oppervlaktes soortenrijke glanshavergraslanden vinden we vooral nog terug in de valleien van de grotere rivieren, waar nog een hooilandbeheer wordt uitgevoerd. Verarmde gemeenschappen van het glanshaververbond komen vaak voor op bermen en dijken in de hele regio.

Kamgraslanden op kalkrijk bodem komen enkel voor in Zuid-Limburg en in de Voerstreek, droge stroomdalgraslanden in de Limburgse Maasvallei.

Soortensamenstelling[bewerken | brontekst bewerken]

In deze vegetaties zijn de boom- en struiklaag steeds afwezig. De kruidlaag is dominant, met zowel grassen, grasachtige planten als kruiden. Een moslaag is meestal zeer beperkt.

Indicatieve soorten en begeleidende soorten voor het vochtig schraalgrasland
Indicatief / Begeleidend	Nederlandse naam	Wetenschappelijke naam	Opmerking
I	Gewone glanshaver	Arrhenatherum elatius	Subtype Glanshavergrasland
I	Grote vossenstaart	Alopecurus pratensis	Subtype Glanshavergrasland
I	Beemdkroon	Knautia arvensis	Subtypes Glanshavergrasland, Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Beemdooievaarsbek	Geranium pratense	Subtype Glanshavergrasland
I	Groot streepzaad	Crepis biennis	Subtype Glanshavergrasland
I	Grote bevernel	Pimpinella major	Subtype Glanshavergrasland
I	Glad walstro	Galium mollugo	Subtype Glanshavergrasland
I	Rapunzelklokje	Campanula rapunculus	Subtype Glanshavergrasland
I	Goudhaver	Trisetum flavescens	Subtype Glanshavergrasland
I	Gele morgenster	Tragopogon pratensis	Subtype Glanshavergrasland
I	Knoopkruid	Centaurea jacea	Subtype Glanshavergrasland
I	Gewone margriet	Leucanthemum vulgare	Subtype Glanshavergrasland
I	Pastinaak	Pastinaca sativa	Subtype Glanshavergrasland
I	Ruige leeuwentand	Leontodon hispidus	Subtypes Glanshavergrasland, Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Muskuskaasjeskruid	Malva moschata	Subtype Glanshavergrasland
I	Knolsteenbreek	Saxifraga granulata	Subtype Glanshavergrasland
I	Geel walstro	Galium verum	Subtypes Glanshavergrasland, Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Kattendoorn	Ononis spinosa	Subtype Glanshavergrasland
I	Weidekervel-torkruid	Oenanthe silaifolia	Subtype Grote vossenstaartverbond
I	Weidekervel	Silaum silaus	Subtype Grote vossenstaartverbond
I	Grote pimpernel	Sanguisorba officinalis	Subtype Grote pimpernelgrasland
I	Gulden sleutelbloem	Primula veris	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Betonie	Stachys officinalis	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Ruige weegbree	Plantago media	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Kleine pimpernel	Sanguisorba minor	Subtypes Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem, Droge stroomdalgraslanden
I	Wilde marjolein	Origanum vulgare	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Aarddistel	Cirsium acaule	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Voorjaarszegge	Carex caryophyllea	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Zeegroene zegge	Carex flacca	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Bevertjes	Briza media	Subtype Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem
I	Zachte haver	Avenula pubescens	Subtypes Kamgrasgrasland op kalkrijke bodem, Droge stroomdalgraslanden
I	Sikkelklaver	Medicago falcata	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Voorjaarsganzerik	Potentilla tabernaemontani	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Echte kruisdistel	Eryngium campestre	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Veldsalie	Salvia pratensis	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Kaal breukkruid	Herniaria glabra	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Zacht vetkruid	Sedum sexangulare	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Tripmadam	Sedum rupestre	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Gewone steenraket	Erysimum cheiranthoides	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Heksenmelk	Euphorbia esula	Subtype Droge stroomdalgraslanden
I	Harige ratelaar	Rhinanthus alectrolophus	Subtype Droge stroomdalgraslanden

Zie ook[bewerken | brontekst bewerken]

Lijst van BWK-karteringseenheden

Bronnen, noten en/of referenties

Vriens L., Bosch H., De Knijf G., De Saeger S., Guelinckx R., Oosterlynck P., Van Hove M. & Paelinckx D. (2011). De Biologische Waarderingskaart. Biotopen en hun verspreiding in Vlaanderen en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek. INBO.M.2011.1, Brussel. ISBN 9789040303142
Decleer, K. (red.), 2007: Europees beschermde natuur in Vlaanderen en het Belgisch deel van de Noordzee. Habitattypen, dier- en plantensoorten. Mededelingen van het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek INBO.M.2007.01, Brussel, 584 p. ISBN 978-90-403-0267-1

Strand en duinen:	duinstruweel (sd(b))
Halfnatuurlijke graslanden:	Struisgrasvegetatie (ha) · Dotterbloemgrasland (hc) · Kalkgrasland (hk) · Vochtig schraalgrasland (hm, hmm, hme) · Vochtig heischraal grasland (hmo) · Droog heischraal grasland (hn) · Mesofiel hooiland (hu)
Soortenrijke permanente graslanden:	Vochtig grasland gedomineerd door russen (hj) · Soortenrijk permanent cultuurgrasland (hp, hpr) · Soortenrijk permanent cultuurgrasland met zilte elementen (*hpr()+da, hp()+da, h+da*)
Struweel:	struweel op kalkrijke bodem (sk) · gagelstruweel (sm) · kapvlakte (se) · vochtig wilgenstruweel op venige of zure grond (so) · vochtig wilgenstruweel op voedselrijke bodem (sf)
Vallei- en moerasbossen:	ruderaal olmenbos (ru, rud) · bronbos (vc) · alluviaal elzen-essenbos (va) · elzen-eikenbos (vf) · nitrofiel alluviaal elzenbos (vn) · elzenbroek (vm) · oligotroof elzenbroek met veenmossen (vo) · venig berkenbroek (vt)
Eiken- en beukenbossen:	eiken-haagbeukenbos met wilde hyacint (qe) · eiken-haagbeukenbos (qa) · eiken-haagbeukenbos op mergel (qk) · eikenbos met witte veldbies (ql) · zuur eikenbos (qs) · eiken-berkenbos (qb) · beukenbos met wilde hyacint (fe) · beukenbos met voorjaarsflora zonder wilde hyacint (fa) · beukenbos met parelgras en lievevrouwebedstro (fm) · beukenbos op mergel (fk) · beukenbos met witte veldbies (fl) · zuur beukenbos (fs)